Her evden alınan bir parça etin cami önünde pişirilmesi, çocukların grup kurarak 'ebebiş' toplaması, aşure dağıtılması, yaşatılan geleneklerden sadece birkaçı. İçerikleri ve yöreleri farklı da olsa
dayanışma ve mutluluk ortak.
Gazi Üniversitesi Türk Halk Bilimi
Araştırma ve Uygulama Merkezi'nin yaptığı "Geleneksel
Bayram Kutlamaları'' araştırması, geçmişten bugüne yaşatılan geleneklere ışık tutuyor. Araştırma, çeşitli illerde bayramlarda gerçekleştirilen kutlamalara örnekler sunuyor.
Çevre köyden gelen insanlarla kahvaltı yapma, toplu halde
mezar ziyaretleri, zahmetli işlerin birlikte yapılması buna birkaç örnek. Hâlâ sürdürülen bu geleneklerle bayramın coşku ve mutluluğu herkesle paylaşılıyor.
Kapı kapı dolaşılarak aşure dağıtılıyor: Aydın'ın Karacasu ilçesinde Kurban Bayramı'nda
kurban kesen herkes aşure dağıtır. Maddi durumu iyi olan bir
aile tarafından aşure hazırlıkları başlar. Yakın komşular da yardıma gelir ve her evden bir malzeme toplanır.
Aşurenin içinde en az yedi çeşit malzeme olması gerekir. Tencereye her malzeme konuluşunda ağızlardan dualar dökülür. İlk önce yaşlıların tattığı aşure sofrasına diğer kişiler de "siz de buyurun'' denilerek davet edilir. Yakın komşulara tabaklarla götürülürken daha uzaktaki evlere ise kovalara doldurularak kepçelerle ikram edilir.
Çevre köydekileri davet edip kahvaltı yapıyorlar:
Kastamonu Kızılcaören köyü, bayramlarda çevre köylerden gelen misafirlerle dolar. Bayram namazından çıkan cemaat cami avlusunda
halka olur ve herkes birbiriyle bayramlaşır. Çevre köylerden bayram namazına gelenleri, Kızılcaören
köylüleri ikişer, üçer kişilik gruplarla kendi evlerine götürür ve birlikte kahvaltı yaparlar. Öğle namazına gidilirken, kadınların hazırladığı yemekler cami avlusuna götürülür. Bütün köylü toplanır, çevre köylerden gelen misafirlerle birlikte yemekler yenir, eğlenilip hoşça
vakit geçirilir.
Grup kurarak 'ebebiş' topluyorlar:
Ankara Kızılca-hamam'da bayram namazından sonra çocuklar kendi aralarında gruplar oluşturur. Grubun idarecisi olacak olan bir ebe seçilir. Ebe, grubun ziyaret edeceği evleri belirler. Ebe önderliğinde çocuklar bütün mahalleyi kapı kapı dolaşır. Büyüklerin ellerinden öpüp, karşılığında yemiş,
şeker veya
harçlık alırlar. Bunlara "ebebiş'' denir.
Her evden alınan bir parça et, cami önünde pişiriliyor:
Ordu Ünye'de bayramın birinci günü bayram namazından sonra köylü caminin önünde toplanır, Kur'an-ı Kerim okunur. Hep bir ağızdan
tekbir getirilerek herkes evine
döner ve kurbanlar kesilir. Her evden birer parça et alınır ve cami önünde bir
aşçı tarafından pişirilir. Aşçıya her evden bir kadın yardımcı olur. Herkesin bir arada olması sebebiyle
şenlik havasında hazırlanan yemekler yendikten sonra cami imamıyla birlikte köy mezarlığına gidilir.