İşte devlet sırrı gibi saklanan hipermarket kanunu taslağı Zaman, 3 Mart'ta taslağın tüketicilerden köşe bucak kaçırıldığını gündeme getirmişti. Sahip olduğu genç nüfus ve barındırdığı ekonomik potansiyeli ile uluslararası yatırımcıların gözdesi haline gelen Türkiye'de, en çok alışveriş merkezi yatırımı yapılıyor. Başta İstanbul olmak üzere pek çok şehirde kısa aralıklarla büyük marketler boy gösteriyor. Ancak bu konuda halen bir mevzuat altyapısının olmaması 'rekabet' ve 'düzen' açısından büyük sıkıntılara yol açıyor. Üreticiler, raf ücreti gibi 'yeni' maliyet artırıcı unsurlarla karşılaşırken, diğer taraftan büyük marketten alacaklarının tahsilinde yaşadıkları sıkıntıyı bir türlü aşamıyor. Bakkalar da 'servis' imkanıyla müşterisini kendine çeken devasa alışveriş merkezleri yüzünden 'siftah' yapamadan dükkân kapatmaktan şikâyetçi. Hükümet ise 'kayıtlı sisteme' geçişi hızlandırdığı ve istahdam meydana getirdiği için bu yeni yapıyı memnuniyetle karşılarken, kapanan kepenklere çare bulmanın yollarını arıyor. Bu çerçevede hazırlanan Hipermarketler Kanun Tasarısı, önceki dönemde son anda Meclis'ten döndü. Hazırlanan yeni taslak da, 'yolda başına bir şey gelmesin' diye gizli tutuluyordu. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın Başbakanlık'a gönderdiği toplam 15 maddelik taslağa Zaman ulaştı. Marketleri üç sınıfa ayıran düzenlemede, hafta sonu tatili yok. Çalışma saatleri belediyelere bırakılıyor. Yeni açılacaklarda otopark mecburi. Türkiye'de 180 alışveriş merkezi ile 8 bin civarında büyük mağaza faaliyet gösteriyor. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan son 'Alışveriş Merkezleri Büyük Mağazalar ve Zincir Mağazalar Kanunu Tasarısı Taslağı'na göre, büyük mağazaların 2000-2001 ekonomik krizine paralel yavaşlayan büyüme süreci, son dönemde ekonomideki iyileşmeye paralel yeniden artışa geçti. Tasarının gerekçesinde, büyük marketler eleştiriliyor. Sayılarının hızla arttığı ve günlük yaşamı olumsuz etkilemeye başladıkları, sahip oldukları piyasa hakimiyeti sebebiyle bazı haksız uygulamalara sebep olduklarına vurgu yapılıyor. Küçük esnaf ve sanatkârın bu yüzden çok mağdur oldukları belirtilerek, Anayasa'nın 173'üncü maddesine atıf yapılıyor: "Devlet, esnaf ve sanatkârı koruyucu ve destekleyici tedbirler alır." Benzer şekilde, Sekizinci 5 Yıllık Kalkınma Planı'nda yer alan, "Büyük alışveriş merkezlerinin şehir dışında faaliyet göstermeleri sağlanacaktır." tespiti aktarılıyor. Bu çerçevede küçük esnafın korunacağına vurgu yapılırken, küçük esnafın hafta sonu tatili, mesai sınırı ve şehir dışına taşınma gibi taleplerinin karşılanmaması ise dikkat çekiyor. Buna karşılık alışveriş merkezleri, büyük mağazalar ve zincir mağazalardan kalite, güvence, fiyat, hijyenik yönden sağlık kurallarına uyum, servis kolaylığı, müşteri memnuniyeti ve en önemlisi de kayıt dışı ticaretin önlenmesi ile maliye, sosyal sigortalar ve vergi açısından sigorta prim kayıplarının önlenmesi ve kayıtlı istihdamın artırılmasına olumlu katkı yaptığından övgüyle bahsediliyor. Zaman, 3 Mart'ta üretici ve esnaf için büyük önem arz eden Hipermarket Kanunu Tasarısı'nın Başbakanlık'a gönderilmesine rağmen devlet sırrı gibi saklandığını duyurmuştu. Haberde, önceki hazırlıkların aksine bu kez taslağın kamuoyu ile paylaşılmamasının endişe ile karşılandığı ve tarafların görüşü alınsa da, taslağın gizli tutulmasına karşı dile getirilen eleştirilere yer verilmişti. Büyük marketler ve alışveriş merkezlerinin haftanın 7 günü açık olmasına imkân tanıyan 'Alışveriş Merkezleri Büyük Mağazalar ve Zincir Mağazalar Kanunu Tasarısı Taslağı', marketlerin çalışma saatlerini, belediye sınırları içerisinde belediye encümenine, belediye sınırları dışında ise il encümenine bırakıyor. Önceki taslaklarda yer alan büyük marketlere indirimli satış, müşterilere servis hizmeti ve mesai saati gibi konularda getirilen sınırlamalardan vazgeçiliyor. Kendi markalarıyla sattıkları ürünlere yüzde 20 sınırı getiriliyor. Uygulamalar, mevcut kurulu marketler ile kanun çıkana kadar izin alacak marketleri kapsamıyor. Park yeri mecburiyeti geliyor Yeni tasarının en dikkat çekici hükümleri arasında otopark mecburiyeti yer alıyor. Öncekinin aksine bu kez büyük-küçük ayırımı yapmadan bütün alışveriş merkezlerine otopark açma yükümlülüğü getiriliyor. Alışveriş merkezleri ve büyük mağazalar yapı inşaat alanının yarısı, satış alanı 400 ile 200 metrekare olan işyerleri satış alanının yüzde 30'u, iki yüz metrekareden küçük işyerleri ise satış alanının yüzde 25'i oranında bir sahayı müşterilerinin kullanımı için otopark olarak ayırmak zorunda. Kamuoyunda en çok tartışılan konu olan ve bakkallar gibi küçük esnafın ısrar ettiği ve önceki taslaklarda olan büyük marketlerin haftanın bir günü kapalı olma ve mesai saati sınırlamaları kısıtlamaları da yeni taslakla kaldırılıyor. Buna göre, iş günü, hafta sonu, resmî tatil ve bayram günleri açılış ve kapanış saatleri, nüfus, ticarî hayatın gerekleri ve sosyoekonomik düzeye göre ve mevsim şartları dikkate alınarak belediye sınırları içinde belediye encümeni, belediye sınırları dışında ise il encümeni karar verecek. Taslağa göre, kanuna aykırı hareket edenlere metrekare başına 50 YTL ceza kesilecek. Cezaları valilik uygulayacak. Denetim yetkisi ise bakanlıkta. Ancak bakanlık, bu yetkiyi valilik veya belediyeye devredebilecek. Üç sınıfa ayrılan mağazaların kuruluş izinleri belediye ve valiliklerden alınacak. Belediyeler, 400 metrekare altındakiler ile imar planı ve değerleme komisyonu raporuna göre 5 bin metrekareliklere açılış izni verecek. Beş bin metrekare üzerindekiler ise izin için valiliklerin kapısını çalacak. ZAMAN