Yolsuzluk ve rüşvet soruşturmasının ardından hükümetin şirketlere yönelik baskısı ve çıkardığı tartışmalı yasalar yabancı yatırımcıları tedirgin etti. Yılın ilk 6 ayında gelen yabancı sermaye miktarında büyük düşüş gözlendi. Rekabet Kurumu’nun raporuna göre, yabancıların Türk şirketlerine yaptığı yatırım 2013’ün ilk 6 ayında 11 milyar lira iken, bu yılın aynı döneminde 6,5 milyar liraya geriledi. Geçen sene 40 şirkete yatırım yapan yabancılar, bu yıl 29 şirkete para yatırdı. Yabancı yatırımlardaki yüzde 41’lik düşüşün sebepleriyle ilgili ipuçlarını ise Yabancı Sermaye Derneği’nin (YASED) üyeleri arasında düzenlediği anket verdi. Katılımcıların yüzde 74’ü hukuka olan güvenin azalmasının yabancıların yatırım kararını olumsuz etkilediğini düşünüyor. Ankete katılan yabancı şirketlerin temsilcileri de, hükümetin önümüzdeki dönemde önem vermesi gereken en önemli 5 konu arasında birinci sırada ‘hukuk güvenliğini’ gösterdi.

Yolsuzluk ve rüşvet operasyonlarından sonra hükümetin çıkardığı MİT yasası, ardından bazı şirketlere yönelik ruhsat iptali ve vergi cezaları çok tartışıldı. Bu yaşananlara hükümet ve hükümete yakın medyanın Bank Asya’ya yönelik karalama ve iftira kampanyaları da eklenince ekonomide alarm sinyalleri gelmeye başladı. Ekonomistler ve piyasa uzmanları, iş dünyasına yönelik baskıların yabancılarda da tedirginliğe yol açacağını, bu durumun cari açığın ilacı olan Türkiye’ye yabancı yatırım girişlerini olumsuz etkileyeceğine yönelik ekonomi yönetimine defalarca uyarıda bulundu.

Rekabet Kurumu’nun açıkladığı 2014’ün ilk altı ayına ait birleşme ve satın alma raporu, bu uyarıların haklılığını gözler önüne serdi. Rapordaki en dikkat çekici veri, yabancıların Türk şirketlerine yönelik satın alma işlemlerindeki azalmaydı. 2014’ün ilk ayında Rekabet Kurumu’na toplam 100 birleşme ve devralma işlemi bildirildi. Bu rakam, bir önceki yılın aynı döneminde 134’tü. Geçen yılın ilk altı ayında 40 şirkete yatırım yapan yabancı girişimciler, 2014 yılının ilk altı ayında 29 Türk şirketine yatırım yaptı. Bu işlemlerle ilgili geçen yıl 11 milyar lira olan yabancı sermaye miktarı, bu yıl 6,5 milyar liraya geriledi. Türkiye’ye gelen yabancı yatırımın büyük bir bölümünün satın alma ve birleşme şeklinde olduğu dikkate alındığında, Rekabet Kurumu’nun verileri, ekonomideki olumsuzluğu gözler önüne seriyor. Yabancı yatırımcılar arasında işlem bazında yapılan sıralamaya göre ilk sırada 4 işlemle Lüksemburg ve Hollanda kökenli yatırımcılar yer aldı. Geçen yıl 7 Alman şirket, Türkiye’ye yatırım yaparken, bu yıl bu sayı 3’e geriledi. ABD, Avusturya, İngiltere, Japonya ve Malezya kökenli ikişer; Fransa, Finlandiya, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, Katar ve Kanada kökenli birer şirket de bu dönemde Türk şirketlerine yatırım gerçekleştirdi.    

Rekabet Kurumu’nun raporunda özelleştirme işlemlerinde önceki yıla göre düşüş de dikkat çekici. 2014’ün ilk altı ayında toplam 5 milyar 208 milyon liralık 3 adet özelleştirme gerçekleştirildi. Geçen yılın ilk 6 ayında gerçekleştirilen 7 özelleştirme işleminden ise toplam 12 milyar 602 milyon lira gelmişti. İlk 6 aydaki 3 özelleştirme işleminin detayları şöyle: Satışını TMSF’nin yaptığı BMC’yi Akşam Gazetesi’nin de sahibi olan işadamı Ethem Sancak’ın şirketi Es Danışmanlık aldı. Milas-Bodrum Havalimanı İşletme hakkı için düzenlenen ihaleyi TAV Havalimanları Holding kazandı. Dalaman Havalimanı işletme hakkını ise YDA İnşaat aldı.

Yabancı Sermaye Derneği (YASED) her yıl iki defa üyelerinin nabzını ölçmeye yönelik barometre anketi düzenliyor. 2014’ün ilk 6 ayını kapsayan 1. Barometre anketinin sonuçları geçtiğimiz haftalarda açıklandı. YASED üyelerinin sorulara verdikleri cevaplarda özellikle hukuk güvenliğiyle ilgili tedirginlikleri dikkat çekti. Ankete katılanların yüzde 74’ü Türkiye’de uluslararası yatırım kararlarını olumsuz etkileyen sebepler arasında hukuk güvenliğini gösterdi. Yüzde 87’si siyasi istikrarın geçen 6 ay içinde daha olumsuz hale geldiğini düşünüyor. Ekonomik istikrarın 6 ayda daha olumsuz hale geldiğini düşünenlerin oranı da yüzde 74 olarak gerçekleşti. Türkiye’de iş yapma kolaylığının önündeki en büyük sorunun ne olduğuna dair soruya verilen cevaplarda hukuk ve yargı güvenliği sistemi ilk sırada yer aldı. En büyük üç sorundan diğer ikisi de vergi sistemi ve yolsuzluk oldu.

ZAMAN