Emniyet Teşkilatı'nın hazırladığı yolsuzluk raporuna göre Türkiye'de yapılan yolsuzluklar ağırlıklı olarak 'ihaleye fesat karıştırma' ve 'kamu kurumu dolandırıcılığı' şeklinde yapılıyor.

 Bunları rüşvet, zimmet, edimin ifasına fesat karıştırma izliyor. Emniyetin, ihaleye fesat karıştırma suçuna yönelik en fazla planlı çalışması bulunan ilk 10 il ise şöyle: Bursa, Adana, Aydın, Mersin, Kocaeli, Erzurum, İzmir, Edirne, Şırnak ve Manisa. 

Emniyet Genel Müdürlüğü Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele (KOM) Daire Başkanlığı'nın '2012 Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Raporu'nda, Türkiye'deki yolsuzlukların haritası çıkarıldı. Ülkelerin sosyal, ahlaki ve ekonomik yapıları üzerinde olumsuz etkileri olan mali suçların, ülke ekonomisi üzerinde ağır bir yük oluşturduğu ve toplumun her kesimini olumsuz etkilediği belirtiliyor. 

KOM birimlerinin mali suçlarla mücadele faaliyetleriyle, kamu düzeninin korunmasını, bireyler arası gelir dağılımında adaletin sağlanmasını, demokratik ve ahlaki değerlerin korunmasını amaçladığı ifade ediliyor. Sağlık ve sosyal güvenlik, yerel yönetimler, adli hizmetler, eğitim ve tarım sektörlerinde meydana gelen 'İhaleye Fesat Karıştırma' ile 'Kamu Kurumu Dolandırıcılığı' suçlarının öne çıktığına dikkat çekiliyor.

Son yıllarda farkındalığı artırmaya yönelik yürütülen çalışmalar neticesinde suç gelirleri ile ilgili olarak gerçekleştirilen el koyma işlemlerinde kayda değer bir artış meydana geldi. Bu çerçevede, 2011 yılında 657 soruşturmada para, şirket hissesi, araç ve gayrimenkul kalemlerine yönelik yaklaşık 50 milyon TL değerinde el koyma işlemi gerçekleştirilirken, 2012 yılında ise 2 bin 196 soruşturmada yaklaşık 150 milyon TL değerinde el koyma işlemi gerçekleştirildi. 

Yolsuzlukla mücadelenin etkili olarak gerçekleştirildiği ülkelerde ekonomik istikrarın sağlandığı ve toplumun refah düzeyinin arttığının görüldüğünün dile getirildiği raporda, "2012 yılı içerisinde gerçekleştirilen yolsuzluk konulu operasyonlarda sağlık, sosyal güvenlik ve tarım başta olmak üzere büyük miktarda kamu kaynağının aktarıldığı birçok sektörde usulsüzlükler tespit edilmiştir. Mücadelesi ile sorumlu olduğumuz suçların meydana geldiği sektörlere 2012 yılında aktarılan kamu kaynağının yaklaşık 250 milyar TL olduğu dikkate alındığında, yolsuzluk suçlarıyla mücadelenin ülke ekonomisine yaptığı katkının ne derece önemli olduğu daha iyi anlaşılmaktadır." deniyor. 

   Yolsuzluk suçları ile mücadele çalışmaları kapsamında 2012 yılı içerisinde, KOM Daire Başkanlığı koordinesinde ve İl KOM birimlerince 224'ü planlı olmak üzere 859 operasyon gerçekleştirilmiş, toplam 8 bin 673 şüpheli hakkında yasal işlem yapıldı. Gerçekleştirilen planlı operasyonlarda haklarında işlem yapılan toplam 2 bin 337 şüpheliden 557'si tutuklandı.

   2012 yılındaki 224 operasyonda bin 8'i kamu görevlisi olmak üzere toplam bin 329 şüpheli yakalandı. Bunlardan 231'ü kamu görevlisi olmak üzere toplam 557 kişi tutuklandı. Bu bağlamda, söz konusu operasyonlar neticesinde gerçekleşen tutukluluk oranının diğer polisiye operasyonlarda gerçekleşenden daha yüksek seviyede olduğu belirlendi.

    Bir önceki yıla göre yüzde 7,8 artışın yaşandığı 2012 yılı planlı yolsuzluk operasyonlarında; yerel yönetimler, sağlık ve sosyal güvenlik, adli hizmetler, eğitim ve tarım sektörlerinde meydana gelen usulsüzlüklere yönelik gerçekleştirilen operasyonların ön plana çıktığı görülüyor. Yolsuzluk suçlarına yönelik planlı operasyonlar suç türü olarak incelendiğinde ise önceki yıllarda olduğu gibi 'İhaleye Fesat Karıştırma' ve 'Kamu Kurumu Dolandırıcılığı' suçlarına yönelik operasyonların ağırlıkta olduğu anlaşılıyor. 

  YEREL YÖNETİMLER, SAĞLIK, EĞİTİM SEKTÖRÜ İLE ADLİ HİZMETLERDE USULSÜZLÜK

 2012 yılında gerçekleştirilen yolsuzluk operasyonlarında ihaleye fesat karıştırma suçuna yönelik planlı operasyonlar önemli bir yere sahip. Bir önceki yıla göre ihaleye fesat karıştırma konulu planlı operasyonlarda yüzde 1,02 artış yaşandı. Söz konusu operasyonlar içerisinde yerel yönetimler başta olmak üzere sağlık, eğitim sektörü ve adli hizmetlerin yürütülmesinde yaşanan usulsüzlüklerin öne çıktığı görüldü. 

 2012 yılında yolsuzluk suçları içerisinde ihaleye fesat karıştırma suçunun ardından en çok yasal işlem yapılan suç, kamu kurumu dolandırıcılığı oldu. Söz konusu operasyonlarda sağlık, tarım, eğitim ve sosyal güvenlik sektörleri ön plana çıktı. Bununla birlikte 2012 yılında, bir önceki yıla oranla planlı operasyon sayısında yüzde 35,13 artışın yaşandığı rüşvet suçuna yönelik planlı operasyonlar, en çok adli hizmetler, yerel yönetimler, tapu ve sağlık sektörlerine yönelik gerçekleştirildi. Söz konusu rüşvet soruşturmalarının büyük çoğunluğunun ihbar ve şikâyetler neticesi başlatıldığı görüldü. Ayrıca, zimmet suçuna yönelik planlı operasyon sayısında geçen yıla kıyasla artış veya azalış yaşanmadı. Bahse konu operasyonlarda yerel yönetimlere yönelik çalışmaların ön plana çıktı. Diğer yandan edimin ifasına fesat karıştırma suçlarının da yaygın olarak işlendiği değerlendirilmekle birlikte söz konusu suçların tespit edilmesinde bazı zorluklar bulunuyor. Konu ile ilgili yapılan planlı operasyonlarda, kamu kurumlarınca gerçekleştirilen yakıt alım ihalelerinde sözleşme hükümlerine aykırı olarak ürün teslim edilmesi ön plana çıkan bir husus oldu. 

 Son yıllarda Türkiye'de sağlık ve sosyal güvenlik sektörlerine önemli miktarda kamu kaynağı aktarılıyor. 2012 yılı içerisinde sağlık alanına toplam 15,58 milyar TL kaynak aktarıldı. Ancak, hizmet sunumunda etkinlik sağlama adına yapılan yüklü kamu harcamalarının menfaat gruplarınca suistimal edildiği ve ciddi miktarda kamu zararı ortaya çıktığı değerlendiriliyor. Devlet bütçesini büyük miktarda zarara uğratan sağlık ve sosyal güvenlik alanındaki yolsuzluk suçlarının, önceki dönemde olduğu gibi 2012 yılı içerisindeki operasyonlarda da önemli bir yer teşkil ettiği görülüyor. 

 2012'de sağlık ve sosyal güvenlik sektörlerinde gerçekleştirilen usulsüzlüklere yönelik operasyonlarda; "Usulsüz ve/veya sahte reçete/rapor/ilaç yazılarak harcamaların Sosyal Güvenlik Kurumu'na fatura edilmesi, Muayene olmayan şahısların kimlik bilgileri kullanılarak muayene olmuş gibi gösterilmesi, Henüz emekliliği hak etmeyen şahısların geçmiş dönem primlerinin ödenmiş gibi gösterilmesi suretiyle sahte emeklilik işlemleri yapılması, Kurulan paravan şirketler üzerinden şahısların hiç çalışmadıkları halde sigortalı gösterilmesi ve sağlık, emeklilik gibi haklardan usulsüz yararlanmaları ve Bazı sağlık kurumlarınca gerçekleştirilen medikal cihaz/tıbbi malzeme alımı ihalelerine fesat karıştırılması suçlarının" ön plana çıktığı belirlendi.

 Sağlık ve sosyal güvenlik sektörlerinde gerçekleşen planlı operasyon sayısında 2011'e oranla yüzde 13,4 lük düşüş yaşandı. Sağlık karnesi ve elle kayıt sisteminin kaldırılarak Genel Sağlık Sigortası (GSS) uygulamalarına geçilmesi, karekod ve MEDULA sisteminin uygulanmaya başlanması ile kayıtların tamamen dijital sisteme entegre edilmesine bağlı olarak söz konusu sektörlerde meydana gelen yolsuzluk olay sayısının azaldığı buna bağlı olarak da operasyon sayısında düşüş meydana geldiği değerlendiriliyor. 

  YEREL YÖNETİMLER

 2012 yılında 'Yerel Yönetimler' ile ilgili gerçekleştirilen operasyonlar sonucunda, bu alanda en çok 'İhaleye Fesat Karıştırma ve Rüşvet' suçlarının işlendiği anlaşıldı. Yerel yönetimlerde meydana gelen usulsüzlüklere yönelik planlı operasyon sayısında bir önceki yıla oranla yüzde 1,9'luk bir artış meydana geldi. Bahse konu alandaki yolsuzluk suçları içerisinde çevre düzenleme, park-bahçe bakımı, temizlik, araç kiralama ve ilaçlama ihalelerine fesat karıştırılması ile imar, iskân ve ruhsat işlemlerinin gerçekleştirilmesi esnasında vatandaşlardan rüşvet alınması suçlarının ön plana çıktığı görüldü.

 ADLİ HİZMETLER 

 2012 yılı operasyonlarında dikkat çeken bir diğer alan adli hizmetler sektörü oldu. Adli hizmetlerin yürütülmesinde karşılaşılan usulsüzlüklere yönelik yapılan planlı operasyon sayısında 2011'e oranla yüzde 54,5 artış olduğu görüldü. Bu alandaki planlı operasyonların büyük çoğunluğu 'Rüşvet' suçuna yönelik olarak gerçekleştirildi. 

Yapılan usulsüzlüklerde; 'Adli olayların takibinde adliye görevlileri tarafından haksız menfaat temini, Kolluk hizmetlerinin yürütülmesi esnasında rüşvet alınması, Bilirkişi incelemelerinde taraflı rapor hazırlanması için menfaat temin edilmesi ve İcra ihalelerine fesat karıştırılması' suçlarının ön plana çıktığı belirlendi.

2012 yılı planlı operasyonları içerisinde öne çıkan bir diğer sektör de ülke bütçesinden en büyük payın ayrıldığı eğitim sektörü oldu. Eğitim sektörüne 2011'de 48,55 milyar TL aktarılmışken 2012'de bu rakam 56,68 milyar TL oldu. Söz konusu artışa paralel olarak eğitim alanındaki 2012 yılı planlı operasyon sayılarında bir önceki yıla göre yüzde 50'lik bir artış meydana geldi. Bahse konu operasyonların büyük çoğunluğu 'İhaleye Fesat Karıştırma ile Kamu Kurumu Dolandırıcılığı' suçlarına yönelik olarak gerçekleştirildi. 

Yapılan usulsüzlükler arasında; "Yemek ve temizlik hizmeti alım ihalelerine fesat karıştırılması, Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezlerinde eğitim almayan öğrencilerin eğitim alıyor gibi gösterilmesi ve Eğitim sektöründeki görevlilerin maaş işlemlerinde zimmete para geçirmesi" suçlarının ön plana çıktığı tespit edildi. 

2012 yılında Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından tarımsal kalkınma için yapılan destekleme ödemelerinin bazı çıkar grupları tarafından suistimal edilmesi sonucu kamu zararına neden olunduğu tespit edildi.

Söz konusu sektörde yaşanan usulsüzlüklere yönelik gerçekleştirilen planlı operasyon sayısında bir önceki yıla oranla yüzde 25’lik bir artış gerçekleşti. Bu alanda yapılan başlıca usulsüzlüklerin; "Sahte veya gerçeğe aykırı müstahsil makbuzları ile destekleme ödemesi alınması, Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS) üzerinden hayali veri girişi yapılarak destekleme ödemesi alınması Veteriner Bilgi Sistemi (TÜRKVET) sistemi üzerinden hayvanlara ait hayali veri girişi yapılarak destekleme ödemesi alınması" şeklinde olduğu tespit edildi. 

 Ülke bütçesinden tarım desteklemeleri için 2012'de 7,6 milyar TL ödeme yapıldığı ve 2013'te 9,1 milyar TL ödeneğin ayrıldığı göz önünde bulundurulduğunda bu alandaki suç riskinin 2013'te de artarak devam edeceği öngörüsünde bulunuldu.

(CİHAN)