Hürriyet Gazetesi'nden Cansu Çamlıbel'in sorularını cevaplayan deneyimli diplomat Bozkır, Suriye kriziyle ilgili önemli değerlendirmelerde bulundu. İşte o röportajdan çarpıcı detaylar...
***
Soru: Hükümete kısa süre öncesine kadar çok yakın ilişkiler içinde olduğu Beşar Esad’a karşı hızla tam tersi bir politika geliştirdiği için samimiyetsizlik ve tutarsızlık suçlaması yapılıyor.
Türkiye, baba Esad öldüğü zaman oğul Esad’a bir şans tanımak istemiş, bu şansı tanıyarak ilişkileri düzeltme arzusunu göstermiştir. Avrupa’da yaşamış olan Beşar Esad’ın buradaki insan hakları, demokrasi, medeni yaşam koşullarını tatmış olması bu kararda önemli bir unsur teşkil etmiştir. Aslında Beşar Esad’ı da dünya sahnesine çıkaran Türkiye’dir. Türkiye bunu yaptığı için de çok tenkit almıştır. Ben AB Daimi Temsilcisi’yken konseye çağırılarak, ‘Müzakere eden bir ülkesiniz, biz Suriye ile ortaklık anlaşmasını askıya alıyoruz, siz nasıl böyle bir ilişkiye girersiniz?’ diye bana soru yönelttikleri dönem olmuştur. Bu ilişki meyvelerini vermeye başlayınca da yine AB camiası bu sefer, ‘Siz doğru yaptınız, biz de Suriye ile ilişkileri daha iyi bir zemine sokmayı düşünüyoruz’ demişlerdir. Aslında Arap Baharı olmasaydı biz bugün Suriye ile gayet iyi ilişkiler içinde devam ediyor olacaktık. Bunda benim hiçbir tereddüdüm yok.
***
Peki ne zaman düşer Esad rejimi?
70 bine yakın vatandaşını öldürmüş bir insanın artık o ülkede cumhurbaşkanı olarak kalması siyaseten de, hukuken de mümkün değil. Ama bunu derken şunu da söylemek lazım; Beşar Esad’ın ne zaman gideceğini ben dünyada bilen kimse olduğuna inanmıyorum.
Türkiye’nin Suriye konusunda aldığı en kritik karar neydi?
Türkiye çok önemli bir şey yaptı. Suriye’de olmayan bir muhalefetin oluşması için önayak oldu. Türkiye topraklarında filizlenmesine izin verdi. Bugün eğer bir Suriye muhalefetinden bahsedebiliyorsak Türkiye’nin çabaları sayesinde bu olmuştur.
***
SURİYE'DEN GİRİP ÜRDÜN'DEN ÇIKMAK HAYAL
İçişleri Bakanı geçen gün bir soru önergesini yanıtlarken ‘Türkiye’nin savaş halinde olduğu bir ülkeye hizmet ettiği gerekçesiyle’ diye bir ifade kullandı. Suriye ile savaşta mıyız?
Suriye ile savaşta değiliz. Savaşın başka unsurları vardır, onların hiçbiri şu anda geçerli değil. Türkiye’de Suriye’deki sorunun çözümünü askeri yöntemlerde gören bir kesim de var. Diyorlar ki; ‘Suriye sınırından girin, Ürdün’den veya Lübnan’dan çıkın. Suriye’ye de bir vali tayin edin. Bunu bir-iki günde neden çözmüyorsunuz?’ diyen insanlar var.
Sizin partinizde var mı bunu diyenler?
Benim partimde olması önemli değil. Türkiye’de böyle düşünen, televizyonlarda bunu söyleyen insanlar var. Esas hayal dünyası budur. Bunu yapmayan hükümeti takdir etmek önemlidir. Macera dediğiniz o savaş ortamına girmektir. Türkiye bütün olanlara rağmen bunu yapmamıştır. Uçağı düşürülmüştür, Suriye tarafından atılan bombayla 5 vatandaşımız ölmüştür, huduttan geçilerek bombalı araç patlatılmıştır. Ama Türkiye hep itidal içinde davranmıştır. Son zamana kadar bu itidali muhafaza edecektir.
Türkiye’nin o bombalı aracın faillerini Suriye topraklarından bir operasyonla alması hukuken sorunlu değil mi?
Birleşmiş Milletler’in ‘sıcak takip’ diye bir kavramı var biliyorsunuz. O ülkenin güvenlik güçleri böyle bir tehdidi engelleyemiyorsa girersiniz, size zarar veren unsuru elimine edersiniz, dönersiniz. Önemli olan kalıcı olmamanız ve işgal niteliği olmaması.
60–70 kilometre içeri girmek de sıcak takip midir?
Öyledir. Esprisi zaten odur sıcak takibin.
Suriye’nin en güneyine kadar gitmek de mesela sıcak takip kapsamına girer mi?
En güneye kadar gidilmez. Gerektiği kadar girilir. Ama önemli olan kalıcı olmamaktır. Irak’ta da bu yapıldı. Sıcak takipte meclis kararına gerek yok.
Röportajın tamamı için tıklayınız
