Erzurum'da Jandarma, Nevruz kutlamalarında alınacak tedbirleri bahane ederek polis bölgesinde istihbarat çalışması yapmak istedi. Erzurum Valisi Sebahattin Öztürk önce yazıyı onayladı. Ancak girişimin sakıncaları kısa sürede fark edildi. Vali, "Sonradan dikkatimizi çekti. Bakanlık da uyardı, iptal ettik" dedi. Erzurum İl Jandarma Komutanlığı'nın Nevruz kutlamaları için alınacak tedbirleri gerekçe göstererek emniyet ve valiliğe EMASYA benzeri bir talimat gönderdiği ortaya çıktı. Polis bölgesinde dahi tüm istihbarat faaliyetini yürüteceğini yazıyla bildiren jandarmanın yazısında sadece askeri kanunlara atıfta bulunması ve darbelere gerekçe olabilecek İl İdaresi Kanunu'nun 11. maddesinin d fıkrasına gönderme yapması dikkat çekti. Vali yazının sonradan dikkatlerini çektiğini ve iptal edildiğini söyledi. Hukukçular ise EMASYA gibi İl İdaresi Kanunu'nun 11. maddesinin de iptal edilmesi gerektiğini vurguladı. Yasal dayanak 11. madde Erzurum İl Jandarma Komutanı Albay Mustafa Soysal'ın yazısı 'EMASYA uygulanmak mı' istiyor sorularını beraberinde getirdi. Komutanlık tarafından hazırlanan 'Harekat Emri', Erzurum Valisi Sebahattin Öztürk tarafından 15 Mart 2011 tarihinde imzalandı. Darbelere gerekçe olarak gösterilen EMASYA Protokolü'nü andıran önlemlere yer verilen talimata, EMASYA Protokolü'ne yasal dayanak olarak kullardan 5442 Sayılı İl İdaresi Kanunu'nun 11/d maddesi de ilgi tutuldu. Yazı, Erzurum ve ilçelerinde polis bölgelerinde dahi tüm güvenlik tedbirlerinin jandarma tarafından hazırlanmasını içeriyor. Jandarma Komutanlığının yaptığı görevlendirmelerde emniyetin kanun tüzük yönetmelik ve genelgelerinin hiçbirisine yer verilmeyip sadece jandarmayı ilgilendiren düzenlemelerin kullanılması ise dikkat çekiyor. Jandarma polis bölgesinde Buna göre, Erzurum Emniyeti, Nevruz etkinliklerinde alacağı güvenlik tedbirlerinde, kendi yasal mevzuatı yerine jandarmanın belirttiği yetkileri kullanmak zorunda kalacak. Yazının ilgi bölümünde 'Genelkurmay ile İçişleri Bakanlığı arasında imzalanan İl İdaresi Kanunu'nun 11/d maddesi gereğince' alınacak tedbirler değerlendiriliyor. Güvenlik tedbirleri ile polis bölgesinde jandarma birimlerine İstihbarat yapma yetkisi veriliyor. Buna göre jandarma Erzurum'un Hınıs, Tekman, Karaçoban ve Karayazı ilçelerinde istihbarat faaliyeti yürütecek. Gizli ibareli belgede İstihbarat Şube Müdürlüğüne bağlı istihbarat timinin Nevruz kutlamalarının takibi, örgüt yanlısı şahıslar ile provokatörlerin tespiti maksadıyla görevlendirildiği belirtiliyor. O YAZIYI İPTAL ETTİK Erzurum Valisi Sebahattin Öztürk konunun sonradan dikkatlerini çektiğini ve bakanlığın da kendilerine yaptığı uyarı çerçevesinde jandarmanın yazısına yapılan onayın iptal edildiğini kaydetti. Öztürk şunları söyledi: "Gizli olduğu için şu kadarını söyleyeyim. Dediğiniz konu bizim de sonradan dikkatimizi çekti. Bakanlık bizi 11 d kanunu ile ilgili uyardı. Genel olarak bunun böyle söylenebileceğine dair bir şey vardı. Biz de dikkat ettik ki aynısı olmuş. Muhtemelen geçen yıllarda aynısını yaptıkları için öyle yapmışlardır. Yani EMASYA diye değil de onun o olduğuna dair bir yazı var elimizde. Aynı tarihte yani 15 Mart 2011 'de değiştirdik." Ayrıntısı konulmamıştı Burada polis bölgesinden bahsedilmediğini söyleyen Vali Öztürk, "Yalnız zımmen onun ayrıntısı konulmadığı ve yanlış anlaşılabileceği için onu da değiştirdik. Oradan yararlanılabileceğini düşünerek onun da sınırlarını kendi sorumluluk alanı diye değiştirmiş olduk" şeklinde konuştu. SON KARARI SİVİL OTORİTE VERİR Şubat 1997'deki Milli Güvenlik Kurulu (MGK) kararı ile uygulamaya konulan EMASYA Protokolü, Başbakan Erdoğan'ın emri ile Şubat 2010'da kaldırılmıştı. Ardından EMASYA'ya zemin teşkil eden 11/d maddesinin de kaldırılması gerektiği tartışılmıştı. Emekli Başsavcı Reşat Petek, 11. maddeye göre komutanın istediği kadar birliği o bölgeye gönderilebileceğini ifade etti. Petek bu askerlerin muhtemel olayları önlemede valiliğin herhangi bir talimatını beklemeden hareket edebileceğine dikkat çekti. 'Bölgeye sevk edilecek birliğin kuvvetin sayısı ve durumu vali ile koordine edilerek askeri birliğin komutanı tarafından belirlenir' ibaresini hatırlatan Petek, "Sivil otoritede kararı vali verir. Ama bu maddede askeri birlikten yardım istedikten sonra bundan sonraki aşamada askeri birlik komutanı karar veriyor. Asayiş için bu yapılabilir ama demokratik hukuk devletinin olmazsa olmaz ilkesi son kararı sivil otoritenin vermesidir. Bu açıdan maddelerin değişmesi gerekiyor" dedi. O madde değiştirilmeli Emekli Askeri Hakim Yusuf Çağlayan güvenlik birimlerinin kendi bölgelerinde görev yapması gerektiğini söyledi. İstismar edilmeyecekse birliklerin ortak hareket etmesinin gayet normal olduğunu söyleyen Çağlayan güvensizliğin nedenini ise şöyle açıkladı: "Acaba bunun altından ne çıkacak şeklinde bir sıkıntı var. Çünkü polis bölgesinde askerin istihbarat yapması geçmişteki fişlemeleri akla getiriyor. Bu da güveni ortadan kaldırıyor. Hem hükümet hem mahalli temsilci rahatsız oluyor. Yoksa gerçekten amacına dönük bir vazife yapılsa herkes güven duyar. İnsanlar tedirgin oluyor. O madde amaca dönük kullanılacak şekilde değiştirilmeli ve istismarlara karşı koruyucu bir metin oluşturulmalıdır."