Avrupa Konseyi'nin hukuk ve demokrasi konularındaki danışma organı Venedik Komisyonu, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından geçtiğimiz cumartesi günü onaylanan Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) Yasası hakkında olumlu görüş beyan etti. Zaman'ın ulaştığı Komisyon raporunda yeni HSYK Yasası ile sistemin önemli ölçüde iyileştirildiğine dikkat çekiliyor ve değişikliklerin takdirle karşılandığı ifade ediliyor. Bazı eksiklikleri olmakla beraber yeni HSYK Yasası'nın Venedik Komisyonu kriterlerini yansıttığının vurgulandığı resmî görüşte, "Yeni sistem Avrupa standartlarının çoğunu karşılamaktadır." deniliyor. Yasal düzenlemeyle HSYK'nın daha çoğulcu ve demokratik bir yapıya kavuştuğuna atıf yapılarak, Adalet Bakanlığı'ndan HSYK'ya yetki devri yapılmasıyla kurumun hem yasa hem de kaynaklar açısından daha bağımsız bir yapıya dönüştürüldüğünün altı çiziliyor. Türkiye'de tam bir anayasal değişiklik yapılmasının kaçınılmaz olduğunu vurgulayan Komisyon, bu konuda Türkiye'ye her türlü desteği vermeye hazır olduklarını yineledi. Görüş raporunda üzerinde özellikle durulan ve Venedik Komisyonu tarafından takdirle karşılanan hususlar şöyle sıralandı: HSYK üyelerinin sayısının artırılması ve yapının daha çoğulcu bir hale getirilmesi, 10 üyenin kendi meslektaşları tarafından seçimle belirlenmesi, HSYK'nın kendi binası, personeli ve bütçesi ile daha bağımsız bir kurum haline gelmesi, Adalet Bakanlığı yetkilerinin önemli ölçüde HSYK'ya devredilmesi ve adalet bakanının yetkilerinin kurumda azaltılması, HSYK kararlarına karşı temyiz hakkının getirilmesi. Değişikliklerin doğru bir adım olduğunu vurgulamakla beraber Venedik Komisyonu, bu yasal değişikliklerin nasıl uygulanacak olduğunun da önemli olduğunu belirtti. HSYK'nın yeni yetkilerini objektif, tarafsız ve profesyonel bir şekilde kullanmasını isteyen Komisyon, bunun siyasi nüfuz iddialarının önüne geçeğine atıfta bulundu. Bu bağlamda Türk yetkili ve milletvekillerine çağrıda bulunan Komisyon, "kurumsal reform yanında, sıkı bir merkezî denetime sahip adli denetim sisteminde değişiklik yapılmasını ve en önemlisi içerik olarak reformlara ihtiyaç olduğunun" altını çizdi. Komisyon özellikle bölge istinaf mahkemelerinin bir an önce hayata geçirilmesi gerektiğini söyledi. HSYK Yasası'nda gelecekte tekrar değişiklik düşünülmesi durumunda ise Komisyon, cumhurbaşkanı tarafından atanan komisyon üyelerinin Meclis tarafından nitelikli çoğunluk sistemi ile seçilen üyelerle değiştirilmesinin iyi olacağını belirtti. "Buna Adalet Bakanlığı müsteşarı da dahil edilebilir" diyen Komisyon, savcı ve hâkimlerin farklı meslek grupları olduğundan hareketle kurumsal olarak ayrılması gerektiğinin üzerinde de durdu. 12 Eylül'de anayasal değişikliklerin halkoylaması ile kabul edilmesinin ardından, Adalet Bakanlığı 27 Eylül'de Venedik Komisyonu'na resmen başvurmuş ve değişikliklerin uygulanması için çıkarılması gereken kanunlar konusunda görüş talep etmişti. Komisyon üyeleri 25-26 Kasım tarihleri arasında Ankara'ya ziyarette bulunmuş ve yüksek yargı başkanları, baro ve siyasi parti temsilcileri ile görüşmelerde bulunmuşlardı.