Meclis açılır açılmaz gündemde ilk sırayı yargı reformu kapsamında çıkarılacak yasalar alacak. Hazırlanan strateji taslağındaki en dikkat çeken bölüm ise Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun (HSYK) yapısıyla ilgili. Geçtiğimiz ay 'kararnameriziyle' gündeme gelen HSYK'nın yapısı strateji taslağında eleştiriliyor. Geniş tabanlı temsil esasına göre yapılandırma öngörülüyor. Ayrıca HSYK kararlarına karşı itirazın önü açılıyor. Adalet Bakanlığı'nca hazırlanarak Bakanlar Kurulu'nda kabul edilen strateji taslağının hazırlanma süreci yaklaşık üç yıllık bir geçmişe sahip. 13 Ekim 2006'da tamamlanan AB ile tam üyelik müzakere görüşmeleri çerçevesindeki 23'üncü fasıl kapsamında başlanan çalışmalarla ilgili 2008 başında bakanlıkta bir komisyon oluşturuldu. Avrupa Birliği Genel Sekreterliği (ABGS) ile eşgüdümlü çalışan komisyon ön taslak hazırladı. Ön taslakla ilgili cumhuriyet başsavcıları, adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonu başkanları, bölge idare mahkemesi başkanları ve Adalet Bakanlığı üst düzey yöneticilerinin katılımıyla Antalya'da tartışma toplantısı gerçekleştirildi. Türkiye Barolar Birliği tarafından düzenlenen "Adalet Bakanlığı yargı reformu strateji belgesi gölgesinde yargı reformu" konulu sempozyumda da konu tartışıldı. Ayrıca kurumlardan yazılı görüşler istendi. Hazirandaki Kızılcahamam ve temmuzdaki Hatay toplantılarıyla taslak nihai şeklini aldı. Taslağın başında Türkiye'nin 21. yüzyıla hukuk alanında büyük reformları gerçekleştirerek hızlı bir giriş yaptığı hatırlatılıyor. Reformla yargı bağımsızlığının güçlendirilmesi ile tarafsızlığının geliştirilmesinin hedeflendiği belirtiliyor. HSYK KARARLARINA YARGI YOLU AÇILIYOR HSYK'nın yapısına ilişkin tespitler, strateji belgesinin "Yargı bağımsızlığının güçlendirilmesi" başlığı altında bulunuyor. 1982 Anayasası'nın 138, 139 ve 140'ıncı maddelerinden alıntılar yapılarak, "Hakimler, görevlerinde bağımsızdırlar... Hakimler ve savcılar azlolunamaz, kendileri istemedikçe Anayasa'da gösterilen yaştan önce emekliye ayrılamaz; bir mahkemenin veya kadronun kaldırılması sebebiyle de olsa, aylık, ödenek ve diğer özlük haklarından yoksun kılınamaz." ifadelerine yer verilmesi ise dikkat çekici. Şemdinli soruşturmasını yürüten Ferhat Sarıkaya'nın savcılıktan men edilmesi ve Ergenekon savcılarıyla ilgili benzer taleplerin HSKY'da gündeme geldiği düşünüldüğünde strateji belgesinde Anayasa'dan bu alıntılara atıf yapılması anlamlı bulunuyor. HSYK ile ilgili öngörülen yeni yapıya ilişkin detay verilmezken şu şekilde bir çerçeve çiziliyor: "Ülkemizde kurulun oluşumu ve çalışma şekli ile ilgili uzun yıllardan bu yana çeşitli kesimlerce dile getirilen ve bilimsel çalışmalarda yer alan bazı eleştiriler bulunmaktadır. Bu nedenle kurulun objektiflik, tarafsızlık ve şeffaflık temelinde, uluslararası belgeler ışığında geniş tabanlı temsil esasına göre yeniden yapılandırılması; kararlarına karşı etkili bir itiraz sisteminin getirilmesi ve yargı yolunun açılması hedeflenmektedir." ASKERÎ MAHKEMEDE HÂKİM OLMAYAN SUBAYLAR GÖREV ALAMAYACAK Strateji belgesine göre askerî mahkemelerin sadece hakim sınıfından üyelerden oluşması sağlanacak. Adil yargılanma ve savunma hakkının tam olarak sağlanması açısından askerî mahkeme binaları askerî yasak bölge dışına çıkarılacak. Askerî mahkemelerin görev ve yetkileri demokratik hukuk devletinin gerektirdiği ölçüler çerçevesinde yeniden tanımlanacak. Askerî Yüksek İdare Mahkemesi kararlarının denetimi açısından ilk derece olarak verilen kararlara karşı etkili bir ikinci derece başvuru yolu oluşturulacak. HSYK'nın yapısı değişiyor HSYK geniş tabanlı, temsil esasına dayalı bir yapıya kavuşturulacak. Sekreterya hizmetleri kurul bünyesinde ve yeniden yapılandırılacak. HSYK'nın çalışmaları için müstakil bir fiziki mekân oluşturulacak. İdari ve mali özerkliğe kavuşturulacak. Denetim sistemi, iddia ve karar makamlarının tek elde birleşmesini engelleyecek şekilde yapılandırılacak. Caydırıcı cezalar geliyor Tarafsızlık ilkesinin ihlaline karşı net ve caydırıcı disiplin ilkeleri belirlenecek. Hangi eylemlerin ne tür bir disiplin cezasını gerektirdiği belge olarak yayınlanacak. Adliyelerde etkin basın ve halkla ilişkiler birimleri kurulacak. Dokuz bölgede kurulma kararı verilen istinaf mahkemeleri 2010'dan itibaren faaliyete geçirilecek. İhtisas mahkemeleri yaygınlaştırılacak.