IŞİD'in Batı ülkelerinin çıkarlarına hizmet ettiğini söyleyen Dicle Üniversitesi Siyasal Araştırmalar Merkezi Müdürü Yrd. Doç. Dr. Hüseyin Şeyhanlıoğlu, "Irak’ta siyasal yapıyı bozdu, Türkiye sınırında ikinci bir Kürt bölgesinin fiilen kurulmasında rol oynadı" dedi.
Dicle Üniversitesi Siyasal Araştırmalar Merkezi Müdürü Yrd. Doç. Dr. Hüseyin Şeyhanlıoğlu, Türkiye’de Taliban üzerine çalışmış ender akademisyenlerden. Bir anda Türkiye sınırına dayanan IŞİD ile Taliban arasındaki benzerlikleri gözler önüne serdi. Alandan yeni dönen Şeyhanlıoğlu çok önemli tespitlerde ve uyarılarda bulundu.
"IŞİD kullanılıyor mu?" çarpıcı bir cevap veren Şeyhanlıoğlu, bazı ülkelerin ismini vererek ve çarpıcı tespitlerde bulundu: 'Gerek Suriye gerek İsrail gerek Batı ülkeleri istihbarat örgütleri tarafından kullanıldığı şuradan düşünülüyor; IŞİD, Suriye’de hiç Esed ile çatışmadı, Özgür Suriye Ordusu’nun aldığı bölgeleri onlardan aldı. İsrail’in Filistin’e karşı son 1 ayda yürüttüğü saldırıları perdelemek ister gibi Ortadoğu’nun en mazlum haklarından Ezidiler'e karşı saldırıya geçmesi çok anlamlı. ABD’nin bölgeye dönmesine sebep oldu. IŞİD’in Musul’u ele geçirmesi mümkün değildi, birilerinin IŞİD’in önünü açtığı gözüküyor.'
IŞİD’in referansı İslam mı Arap milliyetçiliği mi?
Irak Şam İslam Devleti adıyla anılan bu örgüt, Irak el Anbar bölgesi, Felluce’de Saddam’ın istihbarat sorumlusu İbrahim el Durri tarafından kurulduğu düşünülüyor. Amerikan işgaline karşı bir gerilla savaşı yürütmek için kurulmuş, 2003’ten sonra Felluce’de ciddi manada direniş göstermişti.
2010’a kadar Felluce dışında kontrol ettiği saha yoktu. IŞİD’in şûra meclisi var, Saddam’ın, Baas yönetiminin, Maliki tarafından siyasal sistemin dışına itilmişleri, Sünni din adamlarının ağırlığı var. IŞİD’in palazlanması, Suriye’deki olayların patlak vermesine rast geliyor ve El Bağdadi yönetimine giriyor. El Bağdadi’nin ABD tarafından eğitildiği, desteklendiği düşünülüyor. Bizim bildiğimiz IŞİD, bu dönemde Suriye muhaberatı ile ilişkiye giriyor.
BİRİLERİ IŞİD'İN ÖNÜNÜ AÇTI
IŞİD kullanılıyor mu?
Gerek Suriye gerek İsrail gerek Batı ülkeleri istihbarat örgütleri tarafından kullanıldığı şuradan düşünülüyor; IŞİD, Suriye’de hiç Esed ile çatışmadı, Özgür Suriye Ordusu’nun aldığı bölgeleri onlardan aldı. İsrail’in Filistin’e karşı son 1 ayda yürüttüğü saldırıları perdelemek ister gibi Ortadoğu’nun en mazlum haklarından Ezidiler'e karşı saldırıya geçmesi çok anlamlı. ABD’nin bölgeye dönmesine sebep oldu. IŞİD’in Musul’u ele geçirmesi mümkün değildi, birilerinin IŞİD’in önünü açtığı gözüküyor.
İKİNCİ ÇUVAL OLAYINI YAŞADIK
Siz Taliban üzerine çalışmıştınız, Taliban ile IŞİD arasında bir benzerlik var mı?
IŞİD’in Taliban’a benzerliği son derece fazla. Stratejik yayılmasından ve yapılanmasına, dış desteğinden kullanmış olduğu silahlara kadar bir benzerlik var. Taliban’ın pikaplara monteli silahlar kullandığını görmüştük. Taliban’ın dış desteği Suudi Arabistan, Amerika ve Pakistan tarafından sağlanıyordu. IŞİD açısından bu desteğe bakıldığında, Pakistan’ın yerine Türkiye’nin konumlandırılmaya çalışıldığını görüyoruz.
Pakistan’daki medreselerde eğitilen, organize edilen, askeri eğitime tabi tutulan gençler bizatihi Pakistan istihbaratı (ISI) Afganistan’a sokuluyordu. 3 ay içerisinde Afganistan’ın ikinci büyük kenti Kandahar’ı ele geçirdiler. Musul da Irak’ın ikinci büyük kenti. Hiçbir çatışma yaşanmadan Musul nasıl IŞİD tarafından ele geçirildiyse Kandahar da öyle ele geçirilmişti. IŞİD’in elinde rehinelerimiz var, adeta ikinci bir çuval olayını yaşadık. Pakistan için Taliban ne ise, ne kadar bela olduysa, IŞİD de artık Ortadoğu için bir bela. Pakistanlı gazeteci Ahmed Raşid, “Biz Afganistan’ın efendisi olmayı planlarken kurbanı olduk” diyor. Suriye sınırındaki her Türk ilçesinin karşısındaki kapıların her biri şu anda ayrı bir örgütün elinde. Oysa biz Suriye ile sınırı kaldırmayı hesaplıyorduk.
BATI'YA HİZMET EDİYOR
ABD ilk başta Taliban’ı niçin desteklemişti?
Orta Asya’dan gelecek petrol ve doğal gaz boru hatları için Afganistan’ın kendi kontrolünde olmasını hesaplıyordu, Taliban ABD’nin kontrolünden çıktığında ABD onunla savaşmaya başladı. ABD, bugün de bizim bulunduğumuz bölgede, Fransa ve İngiltere düzenini yıkılırken, bölgede gelecek yüz yılda varlığını sürdürmesini sağlayacak yeni bir düzen kurmaya çalışıyor. Bunun da ilk aktörü IŞİD oldu. IŞİD bu haliyle bölgeden çok, Batı ülkelerinin çıkarlarına hizmet ediyor. Suriye’de Özgür Suriye Ordusu’nun Baas rejimini devirecek güce ulaşmasını engelledi, Irak’ta siyasal yapıyı bozdu, Türkiye sınırında ikinci bir Kürt bölgesinin fiilen kurulmasında rol oynadı.
KÜRTLER'E ÖLÜMÜ GÖSTERİP SITMAYA RAZI ETTiLER
Çıkarlarına hizmet ediyorsa ABD IŞİD’i durdurmak için bölgeye niye döndü?
Erbil sınırına 40 kilometre yaklaşıncaya kadar karışmadı. Kürt Bölgesel yönetimi bağımsızlığı dillendiriyordu, bugün yarın neredeyse bağımsızlık ilan edeceklerdi. Kürtler’e ölümü gösterip sıtmaya razı ettiler.
2 Mayıs’tan itibaren Kürtler’in Türkiye üzerinden satmış olduğu petrole ABD çok rıza göstermiyordu. Barzani ile Türkiye’nin yakınlaşması, Barzani’nin ABD’nin kontrolünün dışına çıkmasından rahatsız oldular. IŞİD’in yayılmasına ses çıkarmadılar çünkü IŞİD herkesi terbiye ediyor.
IŞİD'E TÜRKİYE'DEN KATILANLAR TÜRKİYE'YE KARŞI KULLANILACAK
Hüseyin Şeyhanlıoğlu, IŞİD'in Türkiye'den gelen elemanları cephede eğittiğini belirterek "Bu gençleri Türkiye’ye karşı mesela intihar bombacısı olarak kullanılması planlanıyor" dedi.
IŞİD Türkiye için bir tehdit mi?
Türkiye’den IŞİD’e katıldığı düşünülen çok sayıda genç var. Bugün İngiltere’den 500, bütün Avrupa’dan 2 bin kişi katıldığı düşünüldüğünde, bu bölgeden ne kadar gencin katılmış olabileceği tahmin edilebilir. Sahada IŞİD üzerine yaptığımız çalışmalarda edindiğimiz şu bilgi çok kesin ve somut: Türkiye’den IŞİD’e katılan gençler cephede görülmedi, yarın Türkiye’ye karşı kullanılacağı varsayılıyor. Bu gençleri cephede eğittikleri ve Türkiye’ye karşı mesela intihar bombacısı vesaire olarak kullanılma-sının planladığı ifade edildi. IŞİD’e katılanlardan aldığımız bilgiye göre, o gençler ayrı kamplarda eğitiliyor. Türkiye’nin mutlaka önlem alması lazım.
Türkiye bu tehdidin farkında değil mi?
Bölgede, IŞİD türü yapılar, gelecek yüz yılımızı vesayet altına alabilir. Türkiye gibi bölgenin yükselen yıldızı tarafından durumun çok iyi analiz edilemediği görülüyor. Ortadoğu’dan çekilen son büyük güç olan Türkiye, bu süreçte bir şekilde içe döndürüldü, bölgede pasifize edildi. Şimdi gençlerinin IŞİD kuşatması altına alınmasına mutlaka mani olmalı.
IŞİD varlığını sürdürmeye devam edecek mi size göre?
IŞİD Ortadoğu coğrafyasının petrol, su, toprak açısından, ham madde ve coğrafi açıdan en değerli bölgesini kontrol ediyor. Coğrafyanın kaburgasıdır. Akdeniz’e çıkabilme potansiyeli olan bir IŞİD’den bahsediyoruz. Bölge daha büyük çatışmalara gebe hale geliyor.
Kürtler nasıl etkilenir?
PYD’yi PKK kurmuştu, silahlı gücü YPG idi, şimdi ilk defa Peşmerge, PKK ve YPG ortaklaşa askeri operasyon düzenledi ve aralarında en güçlü PKK gözüktü. Kobani’de IŞİD’i püskürttü. Bugün Irak Kürt Bölgesi’nin IŞİD ile yaklaşık bin kilometre, Bağdat ile ise sadece 17 kilometre sınırı var. IŞİD Kürtler’i birleştirdi. Tarih tekrar ediyor, 1514’te Osmanlı ile Kürtler birlikte hareket edip Ortadoğu’da nasıl üstünlük sağladıysa bu durum günümüzde de tekrar ediyor. Türk-Kürt yakınlaşması, Türkler ile Kürtler’in birlikte hareket etmeleri varoluşsal bir mecburiyet.
SURİYE POLİTİKASI BAŞARISIZLIK
Türkiye, şu haliyle 10 yıl öncesine göre Ortadoğu’da biraz daha kırılgan, tehlikeli, açıkçası ne olacağı öngörülemeyen sınırlara sahip oldu. Bu süreçte Türkiye’nin, Barzani ile ilişkilerini ciddi manada geliştirmesi pozitif bir yaklaşımdı. Esed ile ilgili aldığı pozisyon ve Suriye politikası ise bir başarısızlık.
Bir başarısızlık olduğu düşünülmüyor ama...
Suriye’de IŞİD’in ortaya çıkması bir başarı olarak görülüyorsa, başarısızlık yok denilebilir zira Suriye politikasının yanlışlığının IŞİD’ın ortaya çıkmasına etkili olduğu düşünülüyor. Ne zaman biteceği belli olmayan bir Suriye iç çatışmasından bahsediyoruz. Nereye gideceği, arkasında kimlerin olduğu belli olmayan ama bölge sınırlarını ciddi manada tehdit eden, Sünni Araplar üzerinde etkisi olan IŞİD’in bu tehdidinin yarın Türkiye’ye ulaşmayacağı konusunda kimse garanti veremez