Araştırmacılara göre
tirajın düşük olmasındaki en önemli neden yalan ve eksik haberler nedeniyle medyanın inandırıcılığını yitirmesi...
Partisinin
Kızılcahamam Toplantısı’nda medyayı eleştirerek ‘
Gazeteler niye 15-20 milyon satmıyor’ diye soran
Başbakan Tayyip Erdoğan yeni bir tartışmanın da fitilini ateşledi. Yalan ve yanlış haberleri eleştiren Erdoğan’a köşelerinden
yanıt veren
gazeteciler, tirajları yüksek gazetelerin milli geliri yüksek olan
ülkelerde satıldığını savundu.
Türkiye’de tirajların düşük olmasına gerekçe olarak da gelir dağılımındaki bozukluk, işsizlik ve
yoksulluk sınırının altında yaşayan insanların çokluğu gösterildi. Tiraj ile güven ilişkisine değinen olmadı.
İÇLERİ BOŞALDI
Marmara Üniversitesi
İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü’nden Prof. Atilla Girgin’e göre gazetelerin fazla satmamasının üç nedeni var. Birincisi, Türk milletinin
okuma özürlü olması. Nelerin okunup nelerin okunmamasıyla ilgili sansürün aileden başladığını, dolayısıyla okuma alışkanlığının gelişmediğini anlatan Prof. Girgin ‘Sabahları
Kadıköy-Eminönü vapurunda 3-5 kişi gazete okuyor. Durakta beklerken gazete okuyan şoföre rastlamak mümkün değil’ dedi.
Darbelerden sonra gazetelerin içeriklerinin boşaldığını belirten Prof. Girgin, günümüzde gazetelerde yer alan haberlerin eğitimli kesime ilginç gelmediğine dikkat çekiyor.
UYDURMA HABERLER
Haberlerin daha çok ve çeşitli olması gerektiğinin altını çizen Prof. Girgin, ‘Gazetelerde ortalama 100-120 haber var. Bir gazetede dış haber sayısı 20-30 arasında değişiyor. Normalde bir
yabancı ajansın günlük yayını 300-400 haberdir. Ama biz dünyayı 20-30 haberle görüyoruz’ diyor. Yıllardır gazeteci yetiştiren Prof Girgin’e göre düşük tirajın üçüncü en önemli nedeni ise yalan ve eksik haber. Başbakan Erdoğan’ın söylediklerine kısmen katıldığını ifade eden Girgin şunları söyledi: Haberin öğelerini tamamlamamışsanız onu yayınlamak zorunda değilsiniz. Eksik bölümleri uydurmak zorunda değilsiniz. Bir haberi yayınlamak için altı sorunun cevabını vermek gerekiyor. Üç tanesi eksik kaldı. O zaman ben bu haberi yayınlamıyorum deme onurunu göstermek zorundayız. Fakat maalesef gösteremiyoruz.’
HALK İTİBAR ETMELİ
İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekanı Prof. Dr.
Suat Gezgin ise tirajların düşük olmasını
ekonomik güçlüğe,
halka yeteri kadar medya okur yazarlığı eğitimi verilmemesine ve gazetelerin halka inandırıcı gelmemesine bağlıyor. Prof. Gezgin aslında ‘Bir haberde yalan varsa, halk bunu fark ettiğinde gazete almaktan vazgeçer’ diyerek Türk basınının durumunu özetliyor. Prof. Gezgin, gazete patronlarına da şu tavsiyelerde bulunuyor:
Gazete ister okunsun ister okunmasın diye düşünmemeliler. Patronların medya okuryazarlığına önem vererek halka açılmaları gerekir.
Okuryazarlık olgusunu artırabilmek için gençlere yönelik klasik romanları
hediye edebiliriz. İlkokula, ortaokula, üniversiteli gençlere hitap edebilecek eserler verilebilir.
Belgesel cd’ler verilebilir. Mesela
haftasonu daha çok
promosyon verilebilir.
Le Figaro veya başka gazeteler
Fransa’da haftasonu promosyonu çerçevesinde dergiler veriyorlar. Bunları çocuklarımla, karımla rahatlıkla okuyabiliyorum. Gazete fiyatları düşürülebilir. Esas önemlisi haberde yalan olmamalı. Aksi halde halk gazeteye itibar etmez. Tüm bunlar yapılırsa gazete tirajları yükselir.
Türkiye’de bin kişiye 73 gazete düşüyor
DÜNYA Gazeteler Birliği (WAN) verilerine göre 1000 kişi başına 600’den fazla net satışla, dünyada kişi başına en çok gazete satılan ülke
Norveç. Bu ülkeyi
Japonya,
Finlandiya,
İsveç,
Danimarka,
İsviçre,
Avusturya,
Singapur,
Kanada,
Almanya,
Hollanda,
İngiltere, ABD izliyor. 123 milyon nüfuslu Japonya’da toplam gazete tirajı 70.4 milyon. Nüfusu 82.5 milyon olan Almanya’da ise 22.1 milyon. Nüfusu 300 milyona ulaşan ABD’de gazetelerin toplam tirajı 48.3 milyon civarında. Türkiye’de Yay-Sat ve
Merkez Dağıtım verilerine göre 39 gazetenin net satışı günlük ortalama 5.1 milyon civarında. Yani 1000 kişiye 73 gazete düşüyor.
Başbakan ne demişti
BAZI basın organlarında yalan ve yanlış haberler yayınlandığını belirterek tüm medyayı sorumlu davranmaya çağıran Başbakan Erdoğan şunları söylemişti:
Son günlerde bize atfedilen haberler dahil kaynağından doğrulatılmamış, uydurma haberler yapılıyor. Bunu yapan basın mensubu arkadaşlarıma söylüyorum. Kusura bakmayın ama eğer kötü niyetli değilseniz ya sizi işletiyorlar ya da bu rivayetleri işlerine geldiği gibi size fısıldayanlara alet oluyorsunuz. Lütfen, doğrulatma mekanizmalarına haberi yayımlandıktan sonra değil, önce başvurunuz. Ayrıca bugün, bu tür yanlışları biz gazetelerde okuyunca doğrusu ülkemiz adına üzülüyoruz, şok oluyoruz. Bizim adımıza ne pazarlıklar yapılıyormuş, aman yarabbi! Peki, halkımız bu yalan haberlere inanırsa kim kazanır, kim kaybeder, yani siz daha fazla satacağınızı mı zannediyorsunuz?
Hayır, hep kaybediyorsunuz. 70 milyonluk Türkiye’de bugün eğer üç milyon yazılı medya satıyorsa, burada bir yanlışınız var, bu yanlışın üzerinde durun...
Dünyada gazete tirajları
1 Yomiuri Shimbun Japonya 14,067
2 The Asahi Shimbun Japonya 12,121
3 Mainichi Shimbun Japonya 5,587
4 Nihon Keizai Shimbun Japonya 4,635
5 Chunichi Shimbun Japonya 4,512
6
Bild Almanya 3,867
7 Sankei Shimbun Japonya 2,757
8 Canako Xiaoxi (Beijing) Çin 2,627
9 People’s Daily Çin 2,509
10 Tokyo Sports Japonya 2,425
11
The Sun İngiltere 2,419
12 The Chosun Ilbo
Güney Kore 2,378
13 USA Today ABD 2,310
14 The
Wall Street Journal ABD 2,107
15
Daily Mail İngiltere 2,093
16 The Joongang Ilbo
Güney Kore 2,084
17 The Dong-A Ilbo Güney Kore 2,052
18 Nikkan Sports Japonya 1,965
19 Hokkaido Shimbun Japonya 1,922
20 Dainik Jagran
Hindistan 1,911
21 Yangtse Evening Post Çin 1,715
22 Sports Nippon Japonya 1,711
23 The Nikkan Gendai Japonya 1,686
24
Times of India Hindistan 1,680
25 Guangzhou Daily Çin 1,650
26 The Mirror İngiltere 1,597
27 Yukan Fuji Japonya 1,559
28 Shizuoka Shimbun Japonya 1,479
29 Nanfang City News Çin 1,410
30 Dainik Bhaskar Hindistan 1,405
31 Sankei Sports Japonya 1,368
32 Hochi Shimbun Japonya 1,354
33 Yangcheng Evening News Çin 1,320
34 Malayala Manorama Hindistan 1,309
35 Liberty Times
Tayvan 1,300
36 Thai Rath
Tayland 1,200
37
New York Times ABD 1,121
38 Hindustan Times Hindistan 1,108
39 Chutian
Metro Daily Çin 1,084
40 Gujarat Samachar Hindistan 1,051
41 Ananda Bazar Patrika Hindistan 1,046
42 Xinmin Evening News Çin 1,045
43 Eenadu Hindistan 1,039
44 Nishi-Nippon Shimbun Japonya 1,025
45 Kronen Zeitung Avusturya 1,009
46 WAZ Mediengruppe Almanya 1,001
47
United Daily News Tayvan 1,000
48 China Times Tayvan 1,000
49 Daily Sports Japonya 999
50 The Hindu Hindistan 989
51 Hindustan Hindistan 957
52 Beijing Evening News Çin 950
53 Mathrubhumi Hindistan 904
54
Los Angeles Times ABD 902
55 Information Times Çin 900
56 Daily News Tayland 900
57 Al-Ahram
Mısır 900
58 Peninsula City News Çin 860
59 Kom Chad Luek Tayland 850
60 Kyoto Shimbun Japonya 825
61 Kobe Shimbun Japonya 821
62 Punjab Kesari Hindistan 817
63 Komsomolskaya Pravda
Rusya 817
64 Rajasthan Patrika Hindistan 804
65 Dahe Newspaper Çin 796
66 Chugoku Shimbun Japonya 789
67 Ouest France Fransa 783
68 Daily Sakai Hindistan 783
69 Jang
Pakistan 775
70 AJ Hindistan 759
71 De Telegraaf Hollanda 753
72 Qianjiang Evening News Çin 750
73 Qilu Evening News Çin 750
74 Nanfang Daily Çin 750
75 Daily Thanthi Hindistan 750
76 Moskovskiy Komsomolets Rusya 750
77 Sandesh Hindistan 743
78 Daily Express İngiltere 720
79 New York Daily News ABD 715
80 The
Washington Post ABD 708
81 Daily
Star İngiltere 705
82 Today Evening News Çin 699
83 New York Post ABD 686
84 Corriere della Sera
İtalya 677
85 Wuhan Evening News Çin 660
86 Modern Express Çin 651
87 Yanzhao Metro Daily Çin 650
88 Metro Express Çin 650
89 Zeitungsgruppe Koln Almanya 628
90 Kahoku Shimpo Japonya 622
91
La Repubblica İtalya 622
92 Trud Rusya 613
93 Beijing Youth Daily Çin 606
94
Chicago Tribune ABD 601
95 New Express Çin 600
96 Daily Sunshine Çin 600
97 Matichon Tayland 600
98 Khao Sod Tayland 600
99
Apple Daily Tayvan 600
100 Min Sheng Pao Tayvan 600
Star gazetesi