Başkent'te çeşitli sivil toplum kuruluşu üyeleri referandum oylamasında 'evet' çıkmasının ardından 12 Eylül darbesini yapan Kenan Evren ve o dönem görevli olan kuvvet komutanları ve bürokratlar hakkında Ankara Adliyesi'ne suç duyurusunda bulundu. Konuyla ilgili açıklama yapan İHD Başkanı Öztürk Türkdoğan, "Bugün tarihi bir gün, 30 yılın utancının silineceği bir gün." dedi. 12 Eylül 2010 Anayasa değişiklik paketi referandum oylamasında sandıktan 'evet' çıkmasının ardından sivil toplum kuruluşları bu sabah soluğu Ankara Adliyesi'nde aldı. Mazlumder, 'Yetmez Ama Evet Platformu' ve İnsan Hakları Derneği (İHD) üyeleri, 12 Eylül 1980 darbecileri ve o dönemde insanlık suçu işleyenler hakkında Adliye'ye suç duyurusunda bulundu. Cumhuriyet savcılığına yapılan suç duyurusunda şüpheliler kısmında dönemin Genelkurmay Başkanı Kenan Evren ile birlikte o dönemde görev alan kuvvet komutanları, diğer bakan, bürokrat, vali, kaymakam ve emniyet müdürü yer aldı. Konuyla ilgili açıklama yapan İHD Başkanı Öztürk Türkdoğan bugünü tarihi ve 30 yılın utancının silineceği bir gün olarak nitelendirdi. 12 Eylül askeri darbesinin üzerinden 30 yıl geçtiğini hatırlatan Türkdoğan, "Geçici 15. madde dünkü referandumla birlikte kalktı ve böylece darbeyi yapan cuntanın özel olarak korunduğu dokunulmazlık maddesi de kalkmış oldu." dedi. İnsan hakları savunucuları olarak bugün suç duyurusunda bulunduklarının altını çizen Türkdoğan, bunu insanlığın gereği olarak yaptıkların söyledi. Türkoğlu, "Çok büyük insanlık suçları işlendi. Suçluların cezasız kalmaması adına bu suç duyurusunda bulunuyorum." şeklinde konuştu. İnsan hakları savunucularının Türkiye'deki tüm adliyelerde aynı işlemi yapması gerektiğini savunan Türkoğlu, adliyelerin de mutlaka darbeyi gerçekleştirenleri yargı önüne çıkararak, bir hukuk pratiği sergileyeceklerine inandığını söyledi. 50 KİŞİLİK GRUPTAN SUÇ DUYURUSU Anayasa değişikliği paketinin referandumda kabul edilmesiyle birlikte aralarında milletvekili, yazar, gazeteci ve sanatçıların da bulunduğu bir grup, 12 Eylül darbesini yapanlar hakkında suç duyurusunda bulundu. 'Yetmez ama evet platformu' adlı grubun yaptığı açıklamada, "12 Eylül 2010 günü millet devlete el koymak zorunda kaldı." denildi. Beşiktaş'taki İstanbul Adliyesi'ne gelen yaklaşık 50 kişi, adliye önünde basın açıklaması yaptı. Grup, 'Yetmez! yeni Anayasa istiyoruz' ve 'Darbeci Evren 12 Eylül'ün hesabını vereceksin' yazılı pankart açtı. Grup adına basın açıklamasını okuyan Yıldız Önen, "12 Eylül 2010 günü millet devlete el koymak zorunda kaldı. 50 yıllık darbeler tarihinin sonuna gelindi. 30 sene sonra, 12 Eylül'le hesaplaşmak için büyük fırsatımız doğdu." dedi. Artık askeri darbelerde darbecilere selam duran yüksek yargıçların olmayacağını belirten Önen, "12 Eylül 1980'in 'Asmayalım da besleyelim mi?' diyen kudretli komutanından hesap sormak için 12 Eylül 2010'da bütün engeller kalktı. Darbe yapmak suçtur. Kenan Evren ve o gün darbe suçuna ortak olanlar yargılanmalıdır. Evren ve hayatta olan 12 Eylül darbecilerinden şikayetçiyiz. Özgürlük için, adalet için, eşitlik için, darbe yapmanın ağır bir suç olduğunu hafızalara kazımak için bugün darbeciler hakkında suç duyurusunda bulunuyoruz." diye konuştu. Daha önce Kenan Evren hakkında iddianame hazırladığı için HSYK'nın görevden attığı eski savcı Sacit Kayasu, yargılamanın başlaması için hiçbir engel olmadığını vurguladı. Kayasu, "Zaman aşımı tehlikesi yok. Şu ana kadar yargılama olamadığından böyle bir durum yoktu. Ama artık tüm darbeciler yargı önüne çıkabilecek. O dönem savcı olarak bile dava açma yetkimiz yoktu. Biz öç peşinde değiliz. Sadece suçlunun cezalandırılmasını istiyoruz. Yargılanmak her zaman bir haktır. Suçsuzlarsa mahkemede de berat ederler.'' dedi. Milletvekili Ufuk Uras da referandumda 'evet' çıkmasıyla ilgili şunları söyledi, "Bu bizim açımızdan çifte bayram. Bir yandan sandıktan demokrasi çıktı. Diğer yandan da Kürt demokrasi hareketi 'Biz buradayız.' dedi. 'Yeni bir anayasa yapacaksan beraber yapalım.' dediler. Batı ile doğu arasında köprü kuracağız. Biz 30 yıldır bunu bekliyorduk. Kenan Evren ve arkadaşlarının yargılanması için bir zemin oluştu. Çocuklarımıza vereceğimiz en büyük hediye de budur. Kenan Evren'in gönüllü avukatları yanılıyor.'' Şikayetçi olan 80 kişi arasında milletvekili Ufuk Uras, yazarlar Nihal Bengisu Karaca, Ferhat Kentel, Yasemin Çongar, Anayasa Mahkemesi Raportörü Osman Can, Sacit Kayasu, eski İstanbul Baro Başkanı Yücel Sayman ve sanatçı Zeynep Tanbay da bulunuyor. Şüpheliler ise Kenan Evren ile birlikte dönemin kuvvet komutanları Nurettin Ersin, Tahsin Şahinkaya, Nejat Tümer, Sedat Celasun, eski komutanlardan Bedrettin Demirel, Ali Haydar Saltık, eski Başbakan Bülend Ulusu ile diğer bakan, bürokrat, vali, kaymakam, emniyet müdürü, asker, amir ve memurlar olarak gösterildi. Darbe sonrasında yaşanan gelişmelerin hatırlatıldığı dilekçede, asılanlar, öldürülenler, gözaltına alınan, fişlenenler olduğu kaydedildi. Dilekçede, "İzah edildiği üzere şüphelilerin hapis cezasıyla tecziyeleri için haklarında kovuşturma yapılarak kamu davası açılmasını arz ve talep ederiz." denildi. GENÇ SİVİLLER DE HAREKETE GEÇTİ Genç Siviller, 12 Eylül darbesini yapanlar hakkında Bursa Adliyesi'nde suç duyurusunda bulundu. Sabah saatlerinde Bursa Adliye Sarayı önünde toplanan Genç Siviller adına açıklama yapan Emin İleri, 12 Eylül 1980 darbesini gerçekleştiren dönemin Genelkurmay Başkanı Kenan Evren ve kuvvet komutanları hakkında 'Darbe yapmak, anayasayı değiştirmek, hükumeti yıkmak, sistemli bir şekilde planlayarak ve tasarlayarak adam öldürmek, kasten yaralama, işkence yapmak, eziyet etmek, hürriyetten yoksun bırakmak, cinsel saldırıda bulunmak' iddiasıyla suç duyurusunda bulundu. Hazırladıkları şikayet dilekçesinde Evren ile dönemin kuvvet komutanları Nurettin Ersin, Tahsin Şahinkaya, Nejat Tümer, Sedat Celasun, Bedrettin Demirel, Ali Haydar Saltık, Eski Başbakan Bülend Ulusu'nun yanı sıra dönemin vali, bürokrat, kaymakam ve emniyet müdürlerinin yargı karşısına çıkması gerektiğini isteyen Genç Siviller, Anayasa'nın geçici 15. maddesinin kaldırıldığına işaret etti. Darbecilerin yüz binlerce insanı mağdur ettiğini belirten Emin İleri, "12 Eylül 1980 darbesinde halk iradesi meclis ortadan kalkmış, siyasi partilerin kapısına kilit vurulmuştur. 650 bin kişi gözaltına alınmış, 1 milyon 683 bin kişi fişlenmiştir. Açılan 210 bin davada 230 bin kişi yargılanmıştır. 7 bin kişi için idam cezası istenmiştir. 517 kişiye idam cezası verilmiş, bunlardan 50'si asılmıştır. 30 bin kişi işten atılmış, 388 bin kişiye pasaport verilmemiştir. Gazetecilere hapis cezaları verilmiş, 300 gün gazeteler çıkmamıştır. 39ton gazete ve dergi imha edilmiştir. Cezaevlerinde toplam 299 kişi yaşamını yitirmiştir." dedi. Darbeyi gerçekleştiren dönemin komutanlarının hapis cezasıyla cezalandırılmasını isteyen Emin İleri, şüpheliler hakkında soruşturma açılması gerektiğine vurgu yaptı. Açıklamanın ardından Emin İleri ve arkadaşları hazırladıkları dilekçeleri Cumhuriyet Başsavcılığına verdi. HAK-PAR Genel Başkanı Bozyel, darbeciler hakkında suç duyurusunda bulundu Anayasa değişiklik paketi için yapılan referandumda sandıktan 'evet' çıkmasının ardından darbecilerin yargılanmasının önü açıldı. Hak ve Özgürlükler Partisi (HAK-PAR), 12 Eylül darbesini yapanlar hakkında Diyarbakır Adliyesi'nde suç duyurusunda bulundu. Diyarbakır adliyesi önünde bir açıklama yapan HAK-PAR Genel Başkanı Bayram Bozyel, "Bugün darbecilerden hesap sorma günüdür. Bu hesabı onlardan sormaya geldik." dedi. Türkiye'nin darbelerden çok çektiğini anlatan Bozyel, cunta zihniyetinin Türkü, Kürdü her kesimde derin yaralar bıraktığını söyledi. 12 Eylül 1980 darbesini gerçekleştiren ve halka acı çektiren dönemin Genelkurmay başkanları ve kuvvet komutanları hakkında 'Darbe yapmak, anayasayı değiştirmek, hükumeti yıkmak, sistemli bir şekilde planlayarak ve tasarlayarak adam öldürmek, kasten yaralama, işkence yapmak, eziyet etmek, hürriyetten yoksun bırakmak' iddiasıyla suç duyurusunda bulunduklarını belirten Bozyel, bu kişilerin hakim karşısına çıkması için kampanyalar sürdüreceklerini kaydetti. Bozyel ve beraberindekiler, basın açıklamasının ardından, suç duyurusuna ilişkin dilekçelerini Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı'na verdi. Geçici 15. maddenin kaldırılmasının ardından 12 Eylül'ü yapanlar için İzmir'den suç duyurusu Eşitlik ve Demokrasi Partisi (EDP) İzmir İl Yönetimi, referandumla Anayasa'nın geçici 15. maddesinin kaldırılmasının ardından, 12 Eylül 1980 darbesini yapanlar hakkında suç duyurusunda bulundu. İzmir Adliyesi önünde açıklama yapan EDP İl Başkanı Arif Ali Cangı, "evet" oyu vererek destekledikleri halk oylamasıyla kabul edilen anayasa değişikliğinin, 12 Eylül'ün sorumlularına cezai ve hukuki dokunulmazlık sağlayan geçici 15. maddeyi yürürlükten kaldırdığını söyledi. Anayasa değişikliğinden sonra hemen harekete geçtiklerini ifade eden Cangın, "Anayasa değişikliğinden sonraki ilk işimizi gerçekleştiriyoruz. 12 Eylül darbecileri ve diğer sorumluları hakkında darbe yapmak, anayasayı değiştirmek, hükümeti yıkmak, sistemli bir şekilde planlayarak ve tasarlayarak adam öldürmek, kasten yaralamak, işkence yapmak, eziyet etmek, hürriyetten yoksun bırakmak ve cinsel saldırıda bulunmak gibi suçlardan suç duyurusunda bulunuyoruz.'' dedi. Türkiye'nin eşitlikçi, özgürlükçü ve demokratik bir anayasayı hak ettiğini belirten Cangı, ''Suç duyurusu dilekçemizde, darbeyi gerçekleştiren generallerin yanısıra darbe sırasında görevde olan ve daha sonra görev alan kuvvet komutanları, Bakanlar Kurulu üyeleri, sıkıyönetim komutanları, valiler ve emniyet müdürleri şüpheli olarak gösterilmiştir.'' şeklinde konuştu. Kadıköy Adliyesi'nde darbeciler hakkında suç duyurusu Anayasa değişiklik paketi referandum oylamasında sandıktan 'evet' çıkması, toplumun çeşitli kesimlerini harekete geçirdi. Değişik görüşlerden sivil toplum örgütleri, adliyelerde suç duyurularında bulundu. Ezilenlerin Sosyalist Partisi'ne üye bir grup da 12 Eylül 1980 darbesini yapan generallerin yargılanması için Kadıköy Adliyesi'ne dilekçe verdi. Saat 11.00 sıralarında Bahariye'deki Kadıköy Adliyesi'ne gelen grup sloganlar eşliğinde açıklama yaptı. "Darbe suçluları yargılansın; Kenan Evren Cezalandırılsın" pankartı taşıyan grup sık sık slogan attı. Adliye önünde grup adına açıklamayı Maltepe İlçe Başkanı Halil İbrahim Duman yaptı. Açıklamada Duman, 12 Eylül 1980 darbesini gerçekleştiren dönemin Genelkurmay Başkanı Kenan Evren, kuvvet komutanları Nurettin Ersin, Tahsin Şahinkaya, Nejat Tümer, Sedat Celasun'un 'Darbe yapmak, anayasayı değiştirmek ve hükümeti yıkmak suçlarından yargılanarak cezalandırılmalarını istedi. Hazırladıkları dilekçeleri Müracaat Savcısı Zafer Tekir'e veren Halil İbrahim Duman ve yanındakiler daha sonra adliyeden ayrıldı. BİR SUÇ DUYURUSU DA BOLU'DAN Bolu'nun Gerede ilçesinde emekli işçi Osman Çevik, 12 Eylül darbecileri, darbecilere yardım ve yataklık edenlerle destek veren yargı, asker, medya, mafya, siyaset, bürokrasi, iş dünyası mensupları, kişi ve kuruluşlar hakkında suç duyurusunda bulundu. Çevik'in, Gerede Cumhuriyet Savcılığı'na verdiği suç duyurusunda şüphelileri şöyle sıraladı: Kenan Evren (Gen. Kur. Eski Bşk.), Nurettin Ersin (Kara Kuv. Eski Kom.), Tahsin Şahinkaya (Hava Kuv. Eski Kom.), Nejat Tümer (Deniz Kuv. Eski Kom.), Sedat Celasun (Jandarma Gen. Eski Kom.), Bedrettin Demirel (Harp Akad. Kom.), Ali Haydar Saltık (Gen. Kur. 2. Bşk.) Bülend Ulusu (TC. Eski Başbakanı), diğer, suça yardım ve yataklık eden, bakan, bürokrat, vali, kaymakam, emniyet müdürü, asker, amir, memurlar. Çevik, dilekçesinde suçlar hakkında şu ifadelere yer verdi: "Darbe yapmak, cebren anayasayı değiştirmek, hükumeti yıkmak, Türkiye Büyük Millet Meclisini zor kullanarak görev yapmaktan men etmek, darbeye zemin hazırlamak için sistemli bir şekilde planlayarak ve tasarlayarak adam öldürülmesine ve yaralanmasına göz yummak, işkence yapmak, eziyet etmek, hürriyetten yoksun bırakmak, cinsel saldırıda bulunmak, görevi kötüye kullanmak, görevi ihmal, terör ticaretinden rantlanmak, rant sağlamak amacıyla silahlı organize suç örgütü kurmak ve yönetmek, nüfuz ticareti yapmak, devlet malına zarar vermek, tehdit etmek, gasp, hırsızlık, hürriyetten yoksun bırakmak, adam kaçırmak, yetki gaspı, suç uydurmak, bağımsız-tarafsız olması gereken yargı mensublarına emir-talimat vermek, sınıf imtiyazı sağlamak, milli iradeye ve millete savaş açmak, inançları rencide etmek." Yargıda Reform Grubu üyelerinden Kenan Evren'e suç duyurusu Anayasa değişiklik paketinin kabul edilmesinin ardından 1980 darbe dönemi ile ilgili üst düzey askeri yetkililer hakkında suç duyurusunda bulunan "Yargıda Reform Grubu" üyeleri Kenan Evren'in yargılanmasını istedi. Yargıda Reform Grubu üyesi 10 avukat Sultanahmet'teki İstanbul Adliyesi'ne gelerek basın açıklaması yaptı. Grup adına hazırlanan açıklama metnini okuyan Serhat Şendilmen, kabul edilen anayasa değişiklik paketinin çok iyi olmamasına rağmen kabul gördüğünü belirterek sonucun mevcut anayasa ile devam edilmek istenmediğini gösterdiğini söyledi. Sivil anayasa hazırlıklarının hızlandırılmasına vurgu yapan Şendilmen, "Şimdilerde ise referandumun kabulü ile çözümün kapısına geldik. Bir anlamda kapı aralandı diyebiliriz. Şimdi ise yapılması gereken kapıyı ardına kadar açacak yepyeni bir anayasanın çalışmalarına başlamaktır." dedi. Grup adına hazırlanan ve savcılığa sunulan suç duyurusu dilekçelerinde dönemin Genelkurmay Başkanı Kenan Evren'in yanı sıra diğer kuvvet komutanları ve dönemin Başbakan ve diğer bazı emniyet yetkilileri ve bürokratlar hakkında suç duyurusunda bulunuldu. Secdede kardeşini öldüren darbeciler hakkında suç duyurusunda bulundu 12 Eylül askeri darbesinden sonra konulduğu Mamak Cezaevi'nde sabah namazı kıldığı sırada boynuna aldığı dipçik darbesiyle hayatını kaybeden 17 yaşındaki Hüseyin Kurumahmutoğlu'nun ağabeyi iş adamı Ali Kurumahmutoğlu, Samsun Adliyesi'ne gelerek, darbeciler hakkında suç duyurusunda bulundu. Adliye çıkışında açıklama yapan Kurumahmutoğlu, "Bugün, Türkiye'de artık vatandaşlık hakkının bizatihi vatandaşa verildiğinin miladıdır. Bundan dolayı da cesaretle ve büyük bir yüreklilikle Türk adaletine olan güveni ifade etmek adına davamızı açmış bulunmaktayız." dedi. Anayasa değişikliği öncesinde yaptığı basın toplantısında, değişikliğe destek vereceğini ve sandıktan 'evet' oyu çıkması halinde de hukuki yollara başvuracağını açıklayan Samsun'un Bafra ilçesinde yaşayan 65 yaşındaki iş adamı Ali Kurumahmutoğlu, halkın yüzde 57.9 oranındaki desteği ile anayasa değişikliği paketini onaylamasının ardından verdiği sözü tuttu. Avukatı Mustafa Remzi Topal ile adliye binasında nöbetçi savcıya müracaat eden iş adamı Ali Kurumahmutoğlu, kardeşinin ölümüne neden olan darbecilerden şikayetçi oldu. Hukuki süreci başlattığını açıklayan Kurumahmutoğlu, "12 Eylül darbesiyle Türkiye'de on binlerce sağdan ve soldan idealist insan ihtilale payanda yapıldılar. İhtilalin perdelemesini yapmak adına tutuklandılar ve büyük işkenceler, zulümler gördüler. Bu meyanda kardeşim Hüseyin Kurumahmutoğlu da imzasız bir mektupla kendiliğinden teslim olarak cezaevine alındı. Aylarca yıllarca gördüğü işkence sonucunda inancından dolayı kıldığı namazından alıkonulmak istendiğinde direnmiş ve başına yediği dipçik darbesiyle de hayatını kaybetmiştir. Türk demokrasi tarihinde Türk insanının referandum kültürünü de çok iyi özümsemiş olduğunu kanıtlayan çok önemli bir karar alındı. Türkiye'de artık vatandaşlık hakkının bizatihi vatandaşa verildiğinin miladıdır. Bundan dolayı cesaretle ve büyük bir yüreklilikle Türk adaletine olan güveni ifade etmek adına davamızı açmış bulunmaktayız. Bundan sonraki süreci birlikte takip edeceğiz." şeklinde konuştu. Avukat Mustafa Remzi Topal ise, suç durusunda bulunduklarını, bundan sonraki kararı yargının vereceğini kaydetti. Avukat Topal, "Netice itibariyle yargılama engeli olduğu için darbecilerle alakalı yaklaşık 30 senedir müvekkilleri suç duyurusunda bulunamamış, yapılan referandum neticesinde yargılanma engeli ortadan kalktığı için tüm darbecilerden şikayetçi olmak babında savcılığa müracaat ettik. Bundan sonrasına yargı karar verecek." ifadelerini kullandı. BDP'li Yıldız, Kenan Evren hakkından suç duyurusunda bulundu Referandumu boykot eden BDP Grup Başkan Vekili Bengi Yıldız, anayasa değişikliğinin kabul edilmesi üzerine Batman Cumhuriyet Başsavcılığı'na giderek 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren hakkında, 'anayasal düzeni değiştirdiği gerekçesiyle' suç duyurusunda bulundu. Batman Belediye Başkan Vekili Serhat Temel, İl Genel Meclis Başkanı Salih Aktan ve BDP İl Başkanı Saadet Becerikli ile birlikte adliyeye giden Yıldız, savcılık çıkışında basın açıklaması yaptı. Anayasa referandumu sürecinde, 12 Eylül darbecilerinin yargılanması, geçmişle hesaplaşma ve yüzleşme meselesinin tartışıldığını belirten Yıldız, "Bu anayasanın oylanması sırasında da evet oylarının önemli bir kısmı darbecilerle hesaplaşmak isteyen halkımızın verdiği oylardır. Biz toplum olarak 12 Eylül darbesinden ve onun sonuçlarından bire bir etkilendik. Dolayısıyla bu anayasa değişikliği gerçekten 12 Eylül darbecilerini yargılayacak mı, buna vesile olacak mı meselesini pratikte test etmek için suç duyurusunda bulunduk." dedi. Hem kişi olarak hem de toplum olarak 12 Eylül mağduru olduklarını belirten Yıldız, bu günden itibaren 12 Eylül ile hesaplaşmak isteyen herkesimin, her bireyin suç duyurusunda bulunmasını istedi.