Uzmanlara göre Türkiye'de 5 milyona yakın kaçak
yabancı işçi çalışıyor. Çalışma Bakanlığı'nın geçen yılki denetimlerinde varlığı tespit edilen yabancı kaçak işçi sayısıysa 276!
Kemerburgaz ve Göktürk'teki lüks sitelerde yapılan baskınla kaçak olarak çalıştırılan yabancı uyruklu sekiz kişi yakalandı. İl
Jandarma Komutanlığı timleri, Kemer Country Kütük Evler Bölgesi'ndeki dört ayrı eve eşzamanlı olarak
operasyon düzenledi.
Vizeleri bulunmayan ve kaçak olarak çalıştıkları belirtilen
Türkmenistan uyruklu Aziza İ., Saparova N., Ololy O., Egambezdiyev M.,
Filipinler uyruklu Ruth N., Henry O.,
Moldova uyruklu Oksana K. ile Yelena Ç. yakalandı. Bu kişiler, sınır dışı edilmek üzere
İstanbul Emniyet Müdürlüğü Yabancılar Şube Müdürlüğü'ne teslim edilirken, bu kişileri kaçak olarak çalıştıranlarla ilgili
yasal işlem başlatıldı.
Ceplerinde parayla çıkıyorlar
"Diplomatların da, belediye başkanlarının da evinde var. Yasaksa herkese
yasak olsun..." Ailelere çocuk bakıcısı sağlayan bir şirketin yetkilisi
Kemerburgaz'daki operasyonu anlatınca bunları söylüyor.
Adını vermeyen yetkili kendi şirketinin kaçak yabancı işçi ayarlamadığını belirtirken,
tanık olduğu hikâyeleri anlatıyor:
"Yabancı çalışanlar izin günlerinde evden çıktıklarında ceplerine en az 50-60 YTL koyuyorlar. Kendisini çeviren, yakalayan bir polis olursa ona verip serbest kalıyorlar. Bu da yasaya aykırı değil mi? Yabancı kadın işçi çalıştıran diplomat da var, milletvekili de, belediye başkanı da... Eğer çalıştırmak yasaksa herkese yasak olsun. Bence bunu yasaklamakla sorun çözülmez. Çünkü karşılıklı olarak talep var. Yabancı kadınlar daha az para aldıkları için
tercih ediliyor. Onlar 650 YTL isterken, Türk bakıcı 1500 YTL isteyebiliyor. Yabancı kadınlar da
gönüllü olarak bu işi alıyor. Zorla çalıştırmak değil bu."
Bu konuda
hizmet veren bir başka şirketin yetkilisi de benzer şeyler anlatıyor:
"Politikacının da, belediye başkanının da evinde var. Bence de öncelikle Türk kadınlar ya da
Türk işçiler tercih edilmeli. Ancak kişiler evlerinde yabancı işçi istiyorsa da bu konudaki yasalar esnetilmeli. Jandarma ya da polisin yabancı kaçak işçileri baskınla toplayıp ülkesine göndermesi çözüm değil. Bir hafta sonra geri dönüyorlar zaten. Çalışma izni verilmesi gibi konular yumuşatılsın. Biri evinde yabancı kadın
eleman istiyorsa, yabancılar da burada çalışmak istiyorsa izin verilsin."
Evlere gündeliğe gelen kadınlar, Türk çocuk bakıcıları, yabancı çocuk bakıcıları,
hasta bakıcıları, kuaför çalışanları, masörler, akupunkturcular, fizyoterapistler,
otopark bekçileri, komiler, garsonlar. Jandarmanın sekiz kişiye yönelik baskını, yasalara göre kaçak çalışanlar ordusunda bir damla bile değil. İstanbul'da orta ve ortanın üzerinde gelire sahip semtlerin çocuk bahçelerinde bebek arabalı kadın gruplarının yanından geçerken Rusça, Gagavuzca veya
Güney Asya dillerinden sohbetler duymak artık pek kimseyi yadırgatmıyor.
Milyonlarca Türk suçlu
Sadece gündeliğe gelen kadınlar ve son yıllarda giderek artan sayıdaki yabancı çocuk bakıcıları göz önüne alındığında, milyonlarca Türk kaçak işçi çalıştırmaktan 'suçlu'. Milyonlarca Türk ve yabancı da, kaçak çalıştığı için 'yasadışı' durumda.
Türkiye'de kaçak işçilerin sayısı konusunda kesin bir veri bulunmamakla birlikte resmi tahminler 1 milyondan başlıyor. Prof. Dr.
Nilüfer Narlı'nın yaptığı bir çalışmaya göre, Türkiye'de yabancı işçi sayısı yaklaşık 5 milyon civarında.
Dönüm noktası 1990'lar
Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığı'nın 2004 yılında yayınladığı "Kayıtdışı
İstihdam ve Yabancı
Kaçak İşçi İstihdamı" konulu raporuna göre, Türkiye'ye yabancı kaçak işçi girişi 1990'lı yıllarda başladı.
Raporda yabancı kaçak işçilerin sayısı konusunda Çalışma Bakanlığı'nın elinde net ve yeterli bilgi bulunmadığı vurgulandıktan sonra bu konuda ancak tahminlerde bulunulabildiği ifade edildi.
Çalışma Bakanlığı'nın raporuna göre, Türkiye'deki yabancı kaçak işçiler yoğun olarak
küçük ve orta ölçekli işletmelerde çalıştırılıyorlar. Bu tür çalışmalara genellikle inşaat, döküm,
deri,
tekstil,
lastik-plastik, tarım, gemicilik, yükleme-boşaltma,
temizlik, tezgâhtarlık, otelcilik,
fırın işleri gibi işkollarında rastlanıyor.
Nerelerde çalışıyorlar?
Yabancı kaçak işçilik genellikle
Marmara ve Doğu
Karadeniz'de yoğunlaşıyor. Türkiye'de yasal yollardan veya kaçak olarak yaşayan yabancılar içinde işçilik dışı işlerle (ticaret,
kaçakçılık, uyuşturucu pazarlama, vb.) uğraşanlara da rastlanıyor.
Doğu Karadeniz Bölgesi'nde çalışan yabancı kaçak işçiler çoğunlukla inşaat, tarım, pazarcılık, ev işlerinde, özel çay fabrikalarında, fındık toplama ve tezgâhtarlık gibi işlerde çalışıyor.
İstanbul,
Bursa,
Eskişehir gibi şehirlerde çalışanlar ise inşaatlarda duvarcılık, marangozluk, otellerde temizlikçi, kat işçiliği, tekstil ve konfeksiyon, dericilik, bulaşıkçılık, benzin istasyonlarında pompacılık, temizlikçilik, çöpçülük,
asfalt dökümcülüğü gibi işlerde çalışıyorlar. Ege ve
Akdeniz 'de ise, turistik amaçlı sektörün yoğun olmasından dolayı garsonluk, barmenlik, animatörlük, tercümanlık, çiçekçilik, bahçıvanlık, işportacılık gibi işlerde ağırlıklı olarak çalıştırılıyorlar.
467 bin kişi yakalandı
İçişleri Bakanlığının verilerine göre, 1995-2004 yılları arasında Türkiye'ye yasa dışı giriş ve çıkış yapan, ya da illegal olarak ikamet eden kimselerden yakalananların sayısı 467 bin 768 kişi.
Kayıtdışı ve yabancı kaçak işçilerle mücadele için Kayıtdışı İstihdamla Mücadele (KADİM) adlı bir proje yürütülüyor.
Çalışma ve
Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik'in
bütçe görüşmelerinde verdiği bilgiye göre, KADİM çerçevesinde 2006 yılı ekim ayı ile 2007 yılı eylül ayları arasında toplam 126 bin 10 işyeri ziyareti yapıldı, 608 bin 36 çalışan bilgilendirildi. 39 bin 258 kişinin
kayıt dışı çalıştığı tespit edildi. Bunların 276'sı yabancı kaçak işçiydi. Türkiye'de son beş yılda
kayıt dışı istihdam oranının yüzde 52.1'den yüzde 48.9'a düştüğü belirtildi.
RADİKAL