Soma gibi büyük bir facianın yaşandığı 2014’ün ilk altı ayında ise sadece 7 maden hakkında
kapatma kararı verilebildi. Geçen yıl madenlere 379 bin lira
para cezası kesilirken, miktar bu sene 30 bin liraya indi.
Siyasi
baskılar devletin denetim mekanizmasını
felç etti. Müfettişler, iktidara yakın işadamlarına verilen işletmeleri
denetlemeye gidemiyor, gitse bile ceza yazamıyor. Kapatılması gereken madenler için milletvekilleri, bakanlar, hatırlı kişiler devreye giriyor. Çalışma Bakanı
Faruk Çelik bu tabloyu
“Madenleri kapatacağımız zaman baskı görüyoruz.” sözüyle açıkça ifade etti. Bu denetlenemezlik, kazalara da davetiye çıkarıyor.
Teftiş sisteminin nasıl işlemez hale getirildiği devletin istatistik rakamlarında somut şekilde görülüyor.
Çalışma Bakanlığı verilerine göre madenlere yönelik idarî
yaptırımlar önemli ölçüde azaldı. Soma gibi büyük faciaların yaşandığı bu yılın ilk altı aylık döneminde sadece 7 madene durdurma cezası verildi. Oysa bir önceki yıl 54, 2012’de ise 58 madene durdurma cezası verilmişti. Aynı şekilde idarî para cezaları da büyük oranda düştü. Geçen yıl 379 bin lira para cezası uygulanırken, bu sene rakam 30 bin liraya indi. Teftiş sayısı da 2005’te 27 bin iken 2013’te 8 bine geriledi.
Madenler başta olmak üzere ölümlü
iş kazalarında büyük artış yaşanıyor. Günde ortalama 5
işçinin öldüğü iş kazalarında son 9 ayda 1.414 işçi hayatını kaybetti. Bu tablonun altında yatan en önemli faktör olarak denetim yetersizliği öne çıkıyor. Siyasi baskıların felç ettiği denetim mekanizması işlemez hale geldi. Çalışma Bakanlığı’nın verilerine göre madenlerde hayati
tehlike sebebiyle verilen ‘işin durdurulması’ ve idari para cezalarında önemli düşüş gözleniyor. Çalışma Bakanı Faruk Çelik’in
CHP İzmir Milletvekili Rahmi Aşkın Türeli’nin soru önergesine 20
Ekim 2014 tarihinde verdiği
cevap, yaptırım uygulanan maden sayısındaki azalmayı gözler önüne serdi.
2010 yılında 59 madende işin durdurulmasına karar verilirken, bu rakam 2011’de 46, 2012’de 58, 2013’te 54 oldu. Ancak 2014’ün ilk altı aylık döneminde büyük azalma yaşanarak 7’ye düştü. Bakanlık, madenlere yaptığı denetimlerde hayati tehlike arz eden durumlarla
üretimin durdurulması cezası veriyor. Geçici kapatma olarak da bilinen bu idari yaptırım, eksikliklerin tamamlanmasıyla kaldırılarak işletmeye yeniden üretim izni tanıyor. İdari
yaptırımların zayıflaması, siyasi baskı sebebiyle denetimlerin yapılamadığını ortaya koyuyor. Zira aynı dönemde peş peşe iş kazaları yaşanırken madenlerin içler acısı hali
sivil toplum kuruluşları, sendikalar ve sektörel paydaşlar tarafından defalarca dile getirildi.
Zaman
