Uzmanlar tek elden yapılan ölçümleri eleştirirken yapımcılar da ‘Sıralamayla oynuyorlar’diyor. HALK sabahtan akşama kadar aynı program ve dizileri izliyor ama ‘görünmez bir el’ ertesi gün ‘kimin ne izlediğini’ gösteren rating listelerinde başka programların adını işaret ediyor. Bu liste önemli çünkü televizyonların yaklaşık 2 milyar dolarlık reklam pastasından aslan payını kimin alacağını belirliyor ve bu sistem nedeniyle bazı gruplar pazar payının 5 katı reklam gelirine ulaşıyor. Ölçümlerdeki çelişkiye en çarpıcı örneği ise konunun uzmanı Prof. Dr. Nurettin Güz veriyor: ‘2002’deki Dünya Kupası maçlarını yayınlayan TRT, o dönem rating ölçümlerinde ilk dörde bile giremedi.’ İşte, uzmanların ve ratingzedelerin ağzından, reyting ve reklam pastası gerçeği... AGB DENETLENMİYOR GAZİ Üniversitesi İletişim Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Güz’e göre sorun ölçümlerin denetimsiz olması. ‘RTÜK denetimi şart’ diyen Prof. Güz şunları söylüyor: ‘Ölçüm yapan tek bir kuruluş var. Kanun yetkiyi açıkça RTÜK’e vermiş. Ama RTÜK üzerine düşeni yapmıyor. Reklamlar raiting ölçümlerine göre verildiğinden reklam dağılımında da adaletsizlik oluyor’ ÖLÇÜM SİSTEMİ TEMELDEN YANLIŞ MALTEPE Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Peyami Çelikcan’sa, ‘Sorunun temelinde ölçümlerin sadece tüketici odaklı olması yatıyor. Manipülasyon iddiaları doğruysa ve ölçüm sonuçlarında oynama varsa işin rengi değişir’ diyor. ÖLÇÜMÜ KONSORSİYUM YAPMALI SELÇUK Üniversitesi Sosyoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Abdullah Topçuoğlu: ‘Sorun ölçümü yapan kuruluşun tekel olmasından kaynaklanıyor. Ölçüm, içinde RTÜK, özel şirket, sivil toplum kuruluşları ve akademisyenlerden oluşan bir konsorsiyumca yapılmalı. O zaman daha objektif olur.’ Ölçüm sistemi nasıl işliyor? RATİNG ölçüm şirketi önceden belirlediği özellikleri taşıyan denekleri tespit ediyor. Deneklerin evlerine ‘peoplemeter’ cihazlarını televizyonlara yerleştiriyor. Ev halkının eline ise uzaktan kumandaya benzer bir alet veriliyor. Hanenin içindeki herkesin ayrı ayrı kodu var. Evin hanımı, ekran başına geçtiğinde kendi kodunu giriyor, kalktığında ise yeniden kodlama yapıyor. Bütün bu veriler her gün düzenli olarak merkeze iletiliyor. Saniye saniye elde edilen bu veriler daha sonra özel bir bilgisayar sistemiyle derlenerek rapora dönüştürülüyor ve abonelere gönderiliyor. Bu raporlardan oluşan ve izlenme sırasını gösteren 100 kişilik listede ilk sırada yer alanlar, reklamdan da aslan payını alıyor. Ratingimizi başka dizilere veriyorlar KURTLAR Vadisi’nin yapımcısı Pana Film: ‘Birileri raitinglerini yüksek gösterip reklam alıyor. Bu da kanalların oyunu anlamına geliyor. Belki AGB de pay alıyordur. Sadece AGB’nin raiting ölçümü yapmasından yana değiliz. Gece alınan verilerin sabah açıklanması, kısaca karanlıkta geçen uzun süre, gizli elleri sisteme sokuyor. Bu gizli eller istediklerini birinci yapıyor. Gerçek ratingimiz 30’larda, share’imiz ise 65’in üstündeyken, bu rakamlar kağıt üstünde 20’lerde tutulmakta. Peki aradaki fark nereye gidiyor? Farkı, o günün ratinglerine bakınca rahatlıkla görebilirsiniz. Kurtlar da rahatsız Bizce sorun rating ölçümünün tek bir kuruluş tarafından yapılmasıdır. Biz, ratinglerin çoklu ölçümünden yanayız. Bu durumdan reklam veren yapımcı ve televizyon kuruluşu dahil herkes yarar görecektir’ Sistem kötü niyete açık Rating ölçüm sistemindeki bu aksaklıktan en çok yapımcılar etkileniyor. Sistemin karanlık noktalarına işaret eden yapımcılar ‘listelerle oynandığını’ düşünüyor. BUGÜNE kadar pek çok değişik kanalda popüler diziler yapan yapımcı Birol Güven de bu durumdan çok rahatsız. ‘Sistem kötü niyete açık’ diyen ünlü yapımcı Güven: ‘Rating ölçümlerinde kötü niyet var. Bizim de tespit ettiğimiz bazı tutarsızlıklar oluyor. Reklamcının tavrı burada çok önemli. Çünkü reklamcı bütçesini bu verilere göre yapıyor. Veriler yanlışsa ve manipüle ediliyorsa birinci derecede zararlı olanlar reklamcılardır. Piyasada reklam pastasının 2-3 milyar dolar arasında olduğu söyleniyor. Aradaki önemli rakam 1 milyar dolarlık reklam pastası ise arada kaynıyor. İşin içinde kötü niyetli birileri varsa onlar temizlenmeli. Sistem kötü niyete açık.’ Bir değil, bir çok şey biliyorum İBO Show’dan İbrahim Tatlıses: ‘Program başladığından bu yana 19. olmadı. Peki İbo Show ne oldu da birden bire böyle oldu! Çünkü rating sahtecileri yine sahnede! 2 sene önce ‘hile var’ demiştim kimse inanmamıştı. İşte yine söylüyorum; uyanın AGB’ciler uyanın, yine hileler var. Birçok insanın ekmeğiyle oynanıyor, birçok dizi yayından kaldırılıyor. 1 ay önce AGB ile konuştum hile var dedim. TRT Genel Müdürü İbrahim Şahin de sahtekarlık var dedi. 2 hafta 10. olan stadyum programı birden bire 4. sıraya yükseldi. Demek ki bir Ali Cengiz oyunu var! Ne oldu da Stadyum yukarılara çıktı? Bunları neden anlatıyorum, bir bildiğim mi var? Evet. Bir değil birçok bildiğim var.’’ GERÇEK SONUÇLARI MERAK EDİYORUZ TÜRK televizyon tarihinin en çok izlenen sitcom’larından biri olan Avrupa Yakası’nın senaristi Gülse Birsel de bu konudan yana olydukça dertli: Ratinglerle ilgili hiç kimsenin net bir bilgisi yok. Gerçek sonuçları biz de merak ediyoruz. Karanlık el devreye giriyor DOKTORLAR dizisinin yapımcısı Faruk Aksoy: ‘Rating ölçümleri adil değil. Ölçümler yapıldıktan sonra bilgi birimlere hemen yönlendirilmiyor. 3-4 saat sonra gönderiliyor. O saat aralığında ne oluyor bilemiyoruz. Ben bazı programların denekleri yönlendirdiğine inanıyorum.’ STAR