Sözleşmeli erbaş ve er alınması; Yüksek Askeri Şura (YAŞ) kararları veya yargı denetimine kapalı işlemlerle Türk Silahlı Kuvvetlerden (TSK) ilişiği kesilenlere emeklilik ya da kamuda istihdam olanağı getiren tasarı TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı. Yasaya göre, en az ilköğretim mezunu, askerliklerini erbaş ve er olarak tamamlayan, terhislerinin üzerinden 3 yıldan fazla süre geçmeyen ve 26 yaşından gün almayan Türk vatandaşları sözleşmeli er olabilecek. Bu kişilerin, kamusal hakları kullanmaktan yoksun bırakılmamış, cezaları ertelenmiş, seçenek yaptırımlardan birisine çevrilmiş, genel ya da özel af kanunları kapsamına girmiş veya haklarında hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmiş olsa dahi; devletin güvenliğine karşı işlenen suçlar ile halkı askerlikten soğutmak gibi suçlardan mahkum olmaması gerekecek. Taksirli suçlar hariç olmak üzere bir suçtan bir ay veya daha fazla hapis cezası ile mahkum olanlar, güvenlik soruşturması olumlu sonuçlanmayanlar, yapılacak fiziki kabiliyet testi ve mülakatlarda başarılı olamayanlar da sözleşmeli er ve erbaş olamayacak. Askeri okullardan ve TSK'dan her ne sebeple olursa olsun ilişikleri kesilen personel, sözleşmeli er olarak alınmayacak. Asgari tugay veya eşiti birlik komutanı veya kurum amirinin haklarında ''olur'' belgesi verdiği personelin başvuruları öncelikle kabul edilecek. Sözleşmeli er adayları ön sözleşme yapılarak askeri eğitime alınacak. Askeri eğitimi başarıyla tamamlayanlarla 4 yıldan fazla olmamak kaydıyla en az 3 yıllık sözleşme yapılacak. Müteakip sözleşmeler, 1 yıldan az, 3 yıldan fazla olmamak şartıyla azami 29 yaşın bitirildiği yılın Aralık ayı sonuna kadar uzatılabilecek. Sıkıyönetim, seferberlik, savaş veya terörle mücadeleden kaynaklanan zorunlu hallerde ihtiyaç duyulanların sözleşme süreleri, talebe ve yaş haddine bakılmaksızın Kuvvet Komutanları, Jandarma Genel Komutanı veya Sahil Güvenlik Komutanının göstereceği lüzum üzerine Genelkurmay Başkanının onayı ile uzatılabilecek. Sözleşmeli erbaş ve erler ile sözleşmeli er adayları asker sayılacak. Sözleşmeli erbaş ve erler, istihdam edildikleri kadro görevleri ile TSK İç Hizmet Kanunu'nda belirtilen görevleri yapacak. Sözleşmeli erlikte en az 2 yılını tamamlayanlar, kadro görev yeri uygunsa liyakat durumu da dikkate alınarak sözleşmeli onbaşılığa, sözleşmeli onbaşılıkta en az 2 yılını tamamlayanlar da kadro görev yeri uygunsa liyakat durumu da dikkate alınarak sözleşmeli çavuşluğa geçirilecek. -3 AY ÖNCE BİLDİRİM- Sözleşmeli erbaş ve erler, her sözleşme süresinin sona erme tarihinden en az 3 ay önce sözleşmeyi yenileyeceklerine dair yazılı bildirimde bulunmadıkları takdirde sözleşme kendiliğinden sona erecek. Sözleşmeli erbaş ve erler, sözleşme süreleri sona ermeden sözleşmelerini tek taraflı olarak feshedemeyecek. Ancak, sözleşmelerin süresi bitmeden, fesih talebine ilişkin sebeplerinin uygun olduğuna karar verilenlerin sözleşmeleri idarece feshedilebilecek. Askeri eğitim esnasında başarısız olan veya disiplinsiz davranan, askeri eğitime veya göreve devam edemeyen, sözleşmeli er adayı olma şartlarından herhangi birini taşımadığı sonradan anlaşılan veya sözleşme süresi içinde bu şartlardan herhangi birini kaybeden, askeri eğitimin üçte birine çeşitli nedenlerle katılmayan adayların ön sözleşmeleri süresinin bitiminden önce feshedilebilecek. Sözleşmeli er adayları ile sözleşmeli erbaş ve erler sigortalı sayılacak. Sözleşmeli erbaş ve erlerin barışta her yıl 45 gün izin alma hakkı olacak. Bu iznin 15 günü mazeret izni olarak kullanılacak, silahları kadro silahı olacak. Kendi kusurları olmaksızın sözleşmesi feshedilenler ile kendi isteği ile sözleşmesini yenilemeyenler veya ayrılanlar uzman erbaşlığa veya astsubaylığa başvurabilecek. -YAŞ KARARIYLA İLİŞİĞİ KESİLENLERE EMEKLİLİK HAKKI- Kanunla, YAŞ kararıyla TSK'dan ilişiği kesilenlere emsali rütbelerdekilere denk özlük hakları üzerinden emeklilik imkanı da sağlanıyor. Görüşmeler sırasında verilen bir önergesinin kabul edilmesiyle, kapsama, 12 Mart 1971'den kanunun yayımı tarihine kadar ''yargı denetimine kapalı idari işlemlerle TSK'dan ilişiği kesilenlere'' de bu imkan tanındı. Buna göre, yasanın yürürlüğe gireceği tarihten önce YAŞ kararlarıyla TSK'dan ilişiği kesilenlerin veya bunların vefatı halinde hak sahiplerinin getirilen düzenlemeden yararlanması için 60 gün içinde Milli Savunma Bakanlığına başvurması gerekecek. Bakanlık, en geç altı ay içinde başvurunun ret veya kabulüne karar verecek. TSK'dan ilişikleri kesilenlerin, bu tarihten düzenlemenin yürürlük tarihine kadar geçen süreleri TSK'da geçmiş kabul edilecek. Bu kişilerin TSK'dan ilişiklerinin kesildiği tarih ile düzenlemenin yürürlük tarihi arasındaki döneme ilişkin yatırılmamış sigorta prim ve emekli keseneği, kurumlarınca ödenecek. Bu haktan yararlanacaklar, emekliliğe ilişkin sosyal ve özlük hakları bakımından emsali subay ve astsubaylarla eşitlenecek. Getirilen düzenlemeye hak kazananlardan emekli olanların kendilerine, hayatta değilse kanuni mirasçılarına; emsallerinin emekli olduğu tarihteki özlük hakları üzerinden emeklilik veya dul ve yetim aylığı bağlanacak; ikramiye ödenecek. -ARAŞTIRMACI KADROLARINA ATAMA- Bu kapsamda olanlar, istemeleri halinde kamuda istihdam edilebilecek. Buna göre, başvuruları inceleyecek komisyon, bu kişileri, Devlet Memurları Kanunu'ndaki genel şartları taşımaları kaydıyla kamu kurum ve kuruluşlarının ''araştırmacı'' unvanlı kadrolara atanmak üzere Devlet Personel Başkanlığına bildirecek. Başkanlık, 45 gün içinde, kamu kurum ve kuruluşlarına bunların atanmalarını teklif edecek. Teklife ilişkin yazının atamayı yapacak kurum ve kuruluşa intikalinden itibaren 30 gün içinde atama işleminin yapılması zorunlu olacak. Kamu kurum ve kuruluşları atama ve göreve başlatma işlemlerinin sonucunu en geç 15 gün içinde Devlet Personel Başkanlığına bildirecek. Bunlara, statüsüne göre, düzenleme uyarınca karargahta görevli emsali subay ve astsubaya ödenmekte olan aylık ve diğer mali haklar ödenecek. Aylıklar, emsalleri esas alınarak, her yıl kademe ilerlemesi, her üç yılda bir derece yükselmesi işlemine tabi tutulacak. Bu şekilde yükseltilen aylıklarda azami rütbe tavanı, subaylarda kıdemli albay, astsubaylarda kademeli kıdemli başçavuş olacak. Statüsüne göre, emsalleri emeklilik hakkı kazanamamış durumdakilerden isteyenler araştırmacı olmak için başvurabilecek. Halen herhangi bir kamu kurum ve kuruluşunda çalışanlar da araştırmacı kadrosuna atanacak. Bunlar karargahta görevli emsalleriyle aylık ve diğer özlük haklarına sahip olacak. -ÖĞRENİM BORÇLARI- Düzenleme gereği yapılacak her türlü ödemelerle ilgili zaman aşımı süresi düzenlemenin yürürlük tarihinden itibaren işleyecek, bu kişilerin varsa öğrenim giderleri borcu tahsil edilmeyecek. Bu kişiler, emekli TSK mensuplarına tanınan sosyal haklardan yararlanabilecek, OYAK üyesi olabilecek. Emsali subay ve astsubaylara verildiği gibi bu kişilere de silah taşıma ruhsatı ve pasaport verilebilecek. Bu kişilerin sicil dosyalarında yer alan TSK ile ilişkilerinin kesilmesine esas tüm bilgi ve belgeler, herhangi bir başvuru aranmaksızın hükümsüz sayılarak, dosyalarından çıkarılacak ve herhangi bir işleme esas alınmayacak. Emeklilik ya da istihdam başvurusu kabul edilmeyenler 60 gün içinde Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde dava açabilecek. Yasa uyarınca yapılacak atamalarda kullanılmak üzere 2 bin araştırmacı kadrosu ihdas edildi.