İshal ya da tıbbi adıyla Diyare; günde 3 seferden fazla, sulu ve gevşek dışkılama halidir. Oldukça yaygın karşılaşılan bir problemdir. Yalnızca sık dışkılama, kıvam bozuk değilse ishal sayılmaz. İshal sebebiyle bağırsak hareketleri artar ve daha kısa aralıklarla dışkılama olur. Dışkı cıvıklaşmış, su gibi ya da sümüksü hale gelmiştir. Bir erişkin yılda yaklaşık 4 kere ishal olur. Genelde 1-2 günde geçer. Günde 2-3 defadan fazla görülen ve 1-2 günde geçmeyen ishallerde doktora gidilmelidir. Çok önemli bir konu da, hekim muayenesi olmadan asla ishal engelleyici ilaçlar kullanılmamalıdır. BİR ZAMANLAR KOLERA VARDI... İshal beraberinde birçok hastalık da üretebilir. Bunların en tehlikelisi olan kolera; etkilediği ülkelerde salgınlara sebep olur. Salgınların görüldüğü aylar sıcak aylardır ve kirlenmiş su kaynakları koleranın bulaşmasında en önemli rolü oynar. Kolera uluslararası bildirimi zorunlu bir hastalıktır. En önemli korunma yolu; suların temizlenmesi ve ishalle kaybedilen su ve elektrolitlerin yerine konmasıdır. Bunun dışında bir diğer tehlikeli durum da dizanteridir. Kalın bağırsak ishallerinde dışkı; iltihaplı, sümüksü görünümde olup aynı zamanda bağırsak duvarının da zedelenmesi ile damarların hasara uğraması sonucu kanlı da olur. Bu şekilde dışkının kanlı ve iltihaplı olmasına dizanteri diyoruz. Yaz aylarında artan ishaller, en çok çocuk ve yaşlıları etkiler. Ülkemizdeki bebek ölümlerinin büyük bir oranı ishalden kaynaklanmaktadır. YOKSULLUKLA GELEN HASTALIK Kişide ishalin ortaya çıkmasına yol açan çeşitli durumlar vardır. En önemlisi çevreye ait olanlardır. Yoksulluk, kalabalık ve sağlıksız evlerde yaşama, kanalizasyon meselesinin çözülememiş olması, temiz su elde edilmesindeki güçlükler, gıda yetersizliği ve gıdaların sağlıksız olması gibi olumsuzluklar, ishallerin başlıca nedenleri sayılabilir. SİZİ GÜZEL GÜNLER BEKLİYOR Tatile çıkıyorsunuz, eğlenceli ve güzel günler sizi bekliyor. Ancak bu hoş zamanların dışında sağlık riskleri de var... Bu turist başka turist!.. İshale sebep olan birçok organizma dışkı ve ağız yoluyla bulaşma, su, gıda veya kişiden kişiye dokunma, özellikle tokalaşma yoluyla olur. Yaz aylarında rastlanan bir diğer durum da “turist ishali” olarak bilinen bağırsak enfeksiyonlarıdır. Bu ishal, kanali-zasyon suları ile sulanan tarlalarda yetişen ve iyi yıkanmayan yiyeceklerin yenmesi, bu kirli suların karıştığı sularda yüzmek veya bir şekilde bu suların bulaştığı başka yiyeceklerin tüketilmesi ile görülür. Mikroplar dışında antibiyotikler başta olmak üzere çeşitli ilaçlar, bazı mide-bağırsak hastalıkları, bazı hormonal hastalıklar, bağırsak tümörleri, aşırı ve ani ısı değişiklikleri, heyecanlanma, üzüntü, tasa, korku, stres gibi durumlar da ishale yol açar. SEBEPLERİ > Su ve gıdalarla alınan bağırsağın mikrobik hastalıkları > Süt ve süt ürünleri gibi gıdalara tahammülsüzlük > Parazitler > Müshil kullanımı > İlaca bağlı yan etkiler > İnflamatuar bağırsak hastalığı gibi bağırsak yapısını bozan hastalıklar > İrritabl bağırsak hastalığı gibi bağırsak fonksiyonlarını bozan rahatsızlıklar RİSK FAKTÖRLERİ > Seyahat > Kreşler > Huzurevi ya da akıl hastaneleri > AIDS gibi kronik bazı hastalıklar > Antibiyotik kullanımı > Kanser ilaçları gibi bazı ilaçlar > Temizliğinden emin olunmayan yiyeceklerin yenmesi ve suların içilmesi > Evde hayvan beslemek > Deniz ürünlerinin tüketimi BELİRTİLERİ > En önemli belirti, dışkının, cıvık, patates püresi görünümünde veya sümüksü ve iltihaplı veya su gibi olmasıdır. > İshalle birlikte karın ağrısı, kramp-lar, gaz, sürekli sıkışma hissi bazen bulantı ve kusma, iltihabi durumlarda ayrıca ateş de olabilir. > Dışkılamadan sonra tam rahatlayamama da bir diğer bulgudur. > Aşırı su ve tuz kaybına bağlı olarak kalp damar sistemine, böbreklere, sinir sistemine ait belirtilerle, şuur bozuklukları da olabilir. > En tehlikelisi ise dışkının pirinç suyu görünümünde olduğu, kolera bakterisinin yaptığı ishaldir. Uzm. Dr. S. Hilmi ÖZKIRIŞ - İç Hastalıkları Uzmanı TÜRKİYE GAZETESİ