CHP İstanbul Milletvekili Umut Oran, yaptığı yazılı açıklamada, Türkiye’nin Soma’da tarihinin en büyük iş cinayetlerinden birini yaşadığını ifade etti. Bu olayın, Türkiye’nin bugüne kadar yaşadığı en büyük facialardan biri olduğunu belirten Oran, Başbakan Erdoğan’ı yayınladığı genelgeyle 2 yıl önce tüm maden ruhsat izinlerini kendisine bağlamakla, keyfe göre özelleştirme yapmak ve kontrolsüz taşeronlaşmaya göz yummakla suçladı. “Erdoğan bu facianın baş sorumlusudur” diyen Oran, AKP İktidarı döneminde taşeron işçiliğinin artığını belirterek özetle şunları söyledi: Sendikasızlaştırma ile paralel biçimde taşeronlaşmayı yaygınlaştırdılar. AKP, on binlerce insanı hukuka aykırı biçimde taşeronlara mahkûm ettiler.

Mevzuatta “alt işverenlik” şeklinde yer alan taşeronluk uygulaması AKP döneminde adeta doruğa ulaştı. 2002’de 358 bin olan taşeron işçi sayısı bugün kamu ve özel sektör toplamı olarak 2.5 milyona ulaşmış durumda. Bunun 1.1 milyonu belediyeler de dâhil kamuda çalışıyor.

Mevzuatta; kamu işyerlerinde belirlenen norm kadrolar ile yapılacak asıl işlerin dışında kalan tali işlerin taşeron aracılığıyla yerine getirilebileceği düzenlenirken, bu kurala uyulmadı.

Taşeron eliyle kamu kurum ve kuruluşlarında işçiler yasa gereği çalıştırılmamaları gereken işlerde çalıştırıldılar. AKP taşeronluk uygulamasında, kasten hukuku çiğnedi. Çok zor koşullarda çalışan, haftalık çalışma sürelerine uyulmayan, bırakın yıllık izni, bayram izni dahi olmayan binlerce işçinin, bu haklarını almak için teker teker dava açıp kazanmalarına rağmen, AKP yargı kararlarını da uygulamıyor.

Özel sektörde giderek adeta genel istihdam şekli haline gelen taşeronluk sistemi; “kuralsız çalışma”; yani taşeron aracılığıyla esnek çalışma, kiralık işçilik gibi uygulamalar demek. Sendikayı çökerten taşeron uygulaması ile örgütsüz, güçsüz bir emek kesimi, ucuz işçilik cenneti hedefleniyor. Taşeron işçilerin yıllık izin, kıdem tazminatı, fazla mesai ve sendikal örgütlenme hakları taşeron firmalarca girdi-çıktı oyunları ile gasp ediliyor. Taşeron işçileri, ücretlerini tam ve düzenli alamıyor. İşçi, sık işveren değişikliği nedeniyle yıllık ücretli izne hak kazanamıyor. Taşeronlar, iş sağlığı ve güvenliğini ana işverenden bekliyor, eğitimlere gereken önemi vermiyor. Kârı maksimize etmek için kısa süreli iş sözleşmeleri ile “en ucuza” işçi çalıştırmayı esas alan taşeronlar, eğitim ve kıdem gerektiren işlerde donanımsız kişileri çalıştırıyor, her yıl yüzlerce işçi, iş cinayetlerinde yaşamını yitiriyor.

Umut Oran, iş gücü maliyetlerini minimize etmeye dayalı taşeron sisteminin yaygınlaşmasının ve “maliyet artırıcı” görülen iş güvenliği önlemlerinin ihmali sonucu Türkiye’de sürekli iş cinayetlerinin yaşandığını belirtirken, dönemsel olarak bakıldığında ise bu olaylarda ölen işçi sayısının rekor boyutlarda olduğunu kaydetti.

Ölümlerde inşaat, tarım, taşımacılık ve madenciliğin başı çektiğini ifade eden Oran, “Türkiye, literatürde iş kazaları olarak geçen iş cinayetlerinde dünyada üçüncü Avrupa’da ise birinci sırada. 2002-2013 yılları arasında yaşanan toplam 880 bin iş kazasında 13 bin 442 işçi yaşamını yitirdi. Bu yılın ilk dört ayında verilen 396 kurban ve en son Soma faciasının yaşandığı mayıs ayı ile birlikte sayı 14 bin 500’e dayandı. Bu da yılda ortalama bin 250, ayda ortalama 105, günde yaklaşık 4 ölüm anlamına geliyor” dedi.

CHP’li Oran, Soma faciasının ardından Başbakan’ın yaptığı “Madenciliğin fıtratında bu var” sözlerine tepki gösterdi. Dünyada 1375’ten bu yana maden kazalarının kaydının tutulduğunu ve Soma’nın 650 yıldan beri dünyada yaşanmış en büyük 24. maden faciası olarak kara tarihe geçtiğini vurgulayar Oran, “Erdoğan, maden kazalarında Türkiye ile Victoria dönemi İngiltere’sini karşılaştırıyor. Oysa AKP’nin ilk 10 yılını kapsayan 2003-2012 döneminde Türkiye’de toplam 766 maden işçisi ölürken, İngiltere’de bu sayı sadece 41 oldu. Ölüm madenciliğin fıtratında varsa, bunun oranı ülkeden ülkeye nasıl değişiyor” diye sordu.