Türkiye, yeni nesil F35 uçaklarının üretim projesindeki 9 ülkeden biri. F35’lerin, şimdilerde Türkiye’nin envanterindeki en yaygın savaş jetleri olan F16’ların yerine geçmesi bekleniyor. Türkiye F35’lerin üretiminde de önemli bir rol oynuyor. F35’lerin F135 adı verilen motor parçaları Türkiye’de İzmir’deki fabrikalarda üretiliyor. Lockheed Martin Havacılık ve Uzay Araştırmaları firması Başkan Yardımcısı Steve O’Bryan, konu ile ilgili olarak Vatan Gazetesi'ne röportaj verdi.
O’Bryan, toplam 100 adet F35 uçağının Türkiye’ye teslim edilmeyi planlandığını kaydetti. O’Bryan Türkiye’nin ilk iki F35 siparişini 2017 yılında teslim almasını beklediklerini ama bunun Türkiye’ye bağlı olduğunu söyledi. ABD’li yetkili, “Türkiye ile 250 milyon doların üzerinde bir yatırım kontratımız var. Türkiye F35’in çok kayda değer bir bölümünü üretiyor. Bu parçalar sadece Türk uçakları için değil, aynı zamanda bütün müttefiklerimizin alacağı 3 bin 100 uçak için üretiliyor. Ve bu endüstri yıllar boyu havacılık alanında üretime devam edeceği için ekonomik getirisi yüksek olacak” diyor.
İlk iki uçağın 2017’de Türkiye’ye teslim edileceği doğru mu?
Lockheed Martin, 2016 sonunda veya 2017 başında 2 adet F35’i Türkiye’ye teslim etmemiz mümkün olacak. Ama bu, Savunma Sanayi Müsteşarı Murat Bayar’ın da yakın bir zamanda dediği gibi, Türkiye’nin tasdikine bağlı. Toplamda ise Türkiye’ye 100 savaş uçağını teslim etmiş olacağız.
Uçakların fiyatlarının sürekli zamlanması ile ilgili birçok spekülasyon var piyasada?
Aslına bakılırsa şimdiye kadar 100 tane F35 uçağını ürettik. Fiyatı da, başlangıcında planlanandan sürekli düşerek devam ediyor. Şu an itibariyle, bir F35 uçağı, 6 yıl içinde planlanandan %55 daha ucuza mal olacak diye bekliyoruz. Bu fiyatı düşürmeye devam edeceğiz ve 5. Nesil F35’ler 4. Nesil uçaklarla aynı fiyata gelebilir.
Örneğin, bir uçak Türkiye’ye kaça mal olacak?
Tahmin edilen bir F35A normal kalkış ve iniş yapabilen uçağın 2018’deki satın alma fiyatı 85 milyon dolar olarak hesaplanmıştır. Bu, 2012 fiyatlarıyla 75 milyon dolar demek.
Türk pilotlar eğitimde
F35’ler savunma ve saldırı sistemlerine ne gibi katkı sağlayacak?
Bu jetler ‘stealth’ denilen, gizli veya görünmez hava taşıtları olacak. Dizaynı ile birlikte bu uçakları düşman kuvvetleri göremeyecek. Düşman radarlarını atlatmaya yarayacak özeliklere sahip.
Farkları adına bir örnek vermeniz gerekirse?
Örneğin F16 jetlerinde sadece bir radar uçağın burnunda bulunur. F35'lerde ise bin üzerinde küçük radar bulunmaktadır. Pilotların giyeceği pilot kaskında da bu radarların bazıları var.
Bu kasklarla ilgili birçok problem olduğu basına yansıdı. Bunlar atlatıldı mı?
Evet atladıldı. Kasklarla ilgili gerçekten de bazı problemler yaşadık ama ABD hükümeti de, alternatif kask üretimi yapmamıza gerekli olmadığını onayladı. Son zamanlarda yapılan değişikliklerle bu yeni kask örnekleriyle artık bir problemimiz yok.
Bu uçakları kullanacak pilotlara eğitiminiz başladı mı?
Özel simulatörleri Türkiye’ye gönderdik. Bu simulatörlerle Türkiye’deki pilotlar eğitimlerini yapıyor. Bunun dışında Türkiye’den eğitim için ABD’ye gelmiş veya gelecek pilotlar şimdilik yok.
