Türk dili konuşan ülkelerin liderleri, 5 yıl sonra bir araya gelirken siyasî, ekonomik ve kültürel alanda işbirliğinin somuta dönüşmesi hususunda görüş birliğine vardı. Cumhurbaşkanı Sezer'in, "Örtüşen yönlerimizi öne çıkaralım." çağrısına Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, "İşadamlarımız arasında yakın işbirliğini sistemli bir hale getirelim. Türkiye'nin bu yöndeki tecrübesi yeterlidir." önerisiyle destek verdi. Toplantıda ağırlıklı olarak Azerbaycan ve Kazakistan başta olmak üzere Kafkasya'daki petrol ve doğalgazın Türkiye üzerinden Avrupa'ya güvenli bir şekilde ulaştırılması konusunda görüş belirtildi. Dışişleri kaynakları, ekonomik işbirliğinin ileri götürülmesinin belli risklerle karşılaşılmasını da gündeme getirdiğine işaret ederek, özellikle enerji güvenliği konusundaki risklerin ele alındığı, bunun yanı sıra terörle ve organize suçlarla mücadele konusunda birlikte çalışılması gerektiğinin altının önemle çizildiğine değindiler. Yetkililer, enerji güvenliğinden bahsederken, Kafkasya bölgesinde yüzde 30'u Azerbaycan'dan, yüzde 70'i Kazakistan'dan gelecek şekilde, ileride günde 4 milyon varile kadar çıkabilecek enerjinin dışarıya taşınmasından söz edildiğini ifade ettiler. Bildiri bu kez somut önerilerle dolu Bir diplomatın, "Romantizmle başladı, somut işbirliklerine dönüştü." biçiminde özetlediği liderler zirvesinin 8. toplantısı sonrasında yayınlanan ortak bildiride işbirliğinin geliştirilmesi için somut öneriler yer aldı. "İstanbul-Almatı demiryolu hattı"nın yapılması bunlardan biri. Azerbaycan'a, "Dağlık Karabağ sorunu", Türkiye'ye ise Kıbrıs, Irak'taki Türkmenlerin durumu konularında destek ifadeleri bildiride yerini aldı. Ankara'dan bir yetkili, "Bu toplantılardaki öneriler göstermelik mi olacak yönündeki kuşkular aşıldı. Liderler, işbirliği ile uluslararası arenada söz sahibi olunacağını ortaya koydu. Sürecin ileriye götürülmesi ifade edildi." sözleriyle toplantı sonucunu değerlendirdi. ZİRVE SONUÇ BİLDİRGESİ Zirve sonrasında 4 liderin imzası ile yayınlanan 27 maddelik bildiride yer alan hususlardan bazıları şöyle: Türk dili konuşan halklar arasındaki dostluğu daha da pekiştirmek, ilerletmek, birbirlerine daha yakın kuşaklar yetiştirmek ve nitelikli kadrolar oluşturmak amacıyla eğitim alanındaki işbirliği önemlidir. Ülkelerin halkları arasındaki toplumsal ilişkilerin geliştirilmesinin önem taşıdığına inanarak, parlamentolar, merkezi ve yerel yönetimler, basın-yayın organları ile meslek odaları arasındaki ilişkilerin geliştirilmesi desteklenmelidir. BTC petrol boru hattı ve Bakü-Tiflis-Erzurum doğalgaz hattının tamamlanmasının uluslar arası stratejik önemi vardır. Söz konusu hatlara Hazar geçişli tasarıların ilave edilmesi önemlidir. TÜRKSOY'un kültür alanındaki olumlu katkıları not edilmiştir. Bu yöndeki çalışmaların özendirilmesinin sürdürülmesi gerekir. ZAMAN