Moğolistan'ın başkenti Ulanbator'un 400 kilometre güneydoğusunda 6 Temmuz'da bulunan Göktürk alfabesiyle yazılmış iki dev eski Türk yazıtı, bilim adamlarını heyecana boğdu. Japon araştırmacıların yaptıkları keşfi öğrenen, Yıldız Teknik Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Ölmez, konuyla ilgili Moğolistan Büyükelçiliği ve çeşitli bilim adamları ile iletişime geçti. Prof. Dr. Ölmez keşfin ayrıntılarını SABAH'la paylaştı. Ölmez, Japon bilim insanlarıyla birlikte çalışmayı yürüten Moğol Dr. Ts. Bolorbaatar'ın kendilerine, "Anıtların büyüğü 3 metre 92 santim. Arkasında oyma yazıvar. Baş tarafında Türk soylularının, atası Aşina soyunun dağ keçisi damgası, aşağısında ise 3 satırlık yazı var. İki anıtta 20 satır, 2 bin 832 harf ve 30'dan fazla damga tespit edildi" bilgisini aktardığını söyledi.

İlk önce harfleri tanımlayıp sonra sözcükleri, cümleleri okuma işini yapacaklarını söyleyen Ölmez, "Şimdilik çizim ve işaretleri çözüp okuma işimiz var. Anıtta en çok eski Türk dilindeki 'ebim e', 'begim e', 'yerim e' sözcüklerinin tekrarlandığını ve bunların da 'ah evim', 'ah beyim', 'ah memleketim' anlamına geliyor" dedi. 4'üncü bir yazıtın ortaya çıkışının heyecanını yaşadıklarını söyleyen Ölmez "Bu diğer 3 abideden çok daha farklı bir yerde. Demek ki Anıt dikilen yerler sadece yönetim merkeziyle sınırlı değilmiş" diye konuştu.

Kül Tigin yazıtı mermerden yapılmış dört yönlü bir taştan ibarettir. Bu taşın boyu 3.75 metredir. Bilge Kağan Yazıtı'nın yüksekliği ise 3.80 metredir. Doğu yüzünde 41 satır, güney ve kuzey yüzlerinde 15'er satır yer almaktadır. Tonyukuk yazıtlarından birinci yazıt 2.43 metre; ikinci yazıt ise 2.17 metre yüksekliğindedir.

Dr. Ts. Bolorbaatar "Yazıtların üzerindeki damgalar, ölen asillere kurban amacıyla yapılan kutsal mezarlığı kurma törenine katılan oymaklara ait olabilir" diyor.