Meclis adına devlet kurumlarını denetlemekle görevli Sayıştay denetçilerinin de baskı gördüğü ortaya çıktı. Sayıştay Dergisi’nin yeni sayısında, uzmanların denetimlerle ilgili görüş ve beklentilerini yansıtan dikkat çekici bir anket yayınlandı. Denetimlerin ne ölçüde bağımsız yapıldığını ölçmek için sorulan soruya ankete katılan denetçilerin yüzde 21’i ‘Denetim yapılırken etki altında kalınıyor’ cevabını verdi. Denetçilerin yüzde 33’ü ise denetim sırasında kısmen etki altında kalındığını söyledi.

Kamu kurumlarının mali röntgenini çeken Sayıştay raporlarının Meclis’ten gizlenmesiyle ilgili tartışmalar uzun süredir devam ediyor. Geçtiğimiz aylarda internette yayınlanan bir ses kaydında bir hükümet yetkilisinin “Sayıştay raporları Meclis’e gelmiş olsaydı bizi duman ederlerdi.” sözleri çok tartışılmıştı. Muhalefet partileri denetim raporlarındaki yolsuzluk ve usulsüzlüklerle ilgili bulguların Sayıştay Rapor Değerlendirme Kurulu’nda ayıklanarak Meclis’e gönderildiğini, yolsuzluk ve usulsüzlüklerle ilgili bilgi ve belgelerin Meclis ve kamuoyundan kaçırıldığını savunmuştu. Hükümetin Sayıştay’a yönelik baskı yaptığı iddiaları tartışılmaya devam ederken, Sayıştay Dergisi’nin yeni sayısında çarpıcı bir anket yayınlandı. Sayıştay uzman denetçisi Müslüm Parlak’a ait ‘Sayıştay denetçilerinin denetimle ilgili algıları, beklentileri ve görüşleri üzerine bir anket çalışması’ başlıklı çalışma kapsamında 96 Sayıştay denetçisine 26 soru yöneltildi. Ankete katılanlara ‘Denetimlerin herhangi bir etki altında kalmadan yapıldığına inanmaktayım’ ifadesine katılıp katılmadıkları soruldu. Denetçilerin yüzde 6,3’ü bu ifadeye kesinlikle katılmadığını yüzde 14,6’sı ise katılmadığını söyledi. ‘Kısmen katılıyorum’ diyenlerin oranı yüzde 33,3 olarak gerçekleşti. ‘Katılıyorum’ diyenler yüzde 38,5 olurken, ‘tamamen katılıyorum’ diyenlerin oranı ise yüzde 7,3’te kaldı.

‘Denetim raporları mevcut durumu tarafsız bir şekilde ortaya koymaktadır’ ifadesine denetçilerin yüzde 3,1’i kesinlikle katılmadığını söyledi. Katılmadığını söyleyenlerin oranı yüzde 9,4, kısmen katılanların oranı ise yüzde 34,4 oldu. ‘Katılıyorum’ diyenler yüzde 42,7, ‘tamamen katılıyorum’ diyenler ise yüzde 8,3 oldu. Bu soruya verilen cevaplardan yola çıkılarak anket çalışmasında yapılan değerlendirmede denetimlerde etki altında kalınmasının denetim görüşünü de etkileyeceği belirtildi. Önemli bulguların dikkate alınmamasının farklı denetim görüşü verilmesine neden olacağı belirtilen değerlendirmede “Denetim sonuçları tam anlamıyla yer alamayacak ve denetlenen kurumla ilgili mevcut durum taraflı bir şekilde ortaya konulmuş olacaktır. Raporların denetlenen kurumun durumunu tarafsız olarak yansıtmasıyla ilgili tereddütlü olanların oranının yüzde 34,4 olması raporlama konusunun üzerinde düşünülmesi gerektiği sonucunu vermektedir.” ifadeleri kullanıldı.

‘Sayıştay, bütçenin kendisi, uygulamaları ve sonuçları hakkında düzenli aralıklarla kamuoyunu bilgilendirmektedir’ ifadesine denetçilerin yüzde 39,6’sı kesinlikle katılmadığını, yüzde 28,1’i ise katılmadığını söyledi. ‘Denetimler kamuoyunun beklentileri dikkate alınarak yapılmaktadır’ ifadesine denetçilerin yüzde 20,8’i kesinlikle katılmadığını söyledi. ‘Katılmıyorum’ diyenlerin oranı yüzde 35,4 olurken, ‘Kısmen katılıyorum’ diyenlerin oranı ise yüzde 33,3 olarak gerçekleşti. ‘Katılıyorum ve tamamen katılıyorum’ diyenlerin oranı ise yüzde 7,3’te kaldı. Denetçilerin yüzde 36,5’i raporların kalite sürecinden geçmediğini, yüzde 27,1’i ise raporların kalite sürecinden geçtiğini düşünüyor.

Anketi yapan Sayıştay Uzman Denetçisi Müslüm Parlak, çalışmasının sonuç kısmında yaptığı değerlendirmede denetimlerde kısmen etki altında kalındığını düşünenlerle tamamen etki altında kalındığını düşünenlerin oranının yüksek olmasının bağımsızlık konusunda sorun olduğunu gösterdiğine dikkat çekti. Değerlendirmede, “Sorunun nedenlerinin tespit edilmesi bakımından, bağımsızlığı etkileyen hususlardan hangisinin etkisi altında kalındığı konusunda ayrıca çalışılması gerektiği düşünülmektedir. Denetim kesinlikle olması gereken, vatandaşın hesap sorma aracı olarak topluma ve bireylere yararlı sonuçlar üreten ve mali konularda kamu kurumları/idareleri ile yasama arasında bilgi sağlayan bir fonksiyondur. Ancak mevcut durum itibarıyla denetimin kamu bütçesi ile ilgili düzenli bilgi sağlamadığı ve kamuoyu ve denetlenen kurumların beklentileri dikkate alınmadan yapıldığı düşünülmektedir. Denetimin muhataplarının, kamu veya özel sektörün, siyasi partilerin, sivil toplum kuruluşlarının ve vatandaşların denetim hakkındaki değerlendirmelerinin belirlenerek birbirleriyle ve denetçi düşüncesi ile karşılaştırılması geniş kapsamlı sonuçlar elde edilmesini sağlayacaktır.”  denildi.