Türkiye'de, Adalet Bakanlığı bürokratları, hâkim ve savcılar, barolar ve insan hakları kuruluşlarıyla 13-22 Haziran 2005'te yaptığı görüşmeler sonrası hazırlanan 'Türkiye'de yargı sisteminin işleyişi' konulu 3. İstişare Raporu, uyarılarla dolu. Adalet Bakanlığı yanıtları için 'İkna olmadık' denilen raporda, Türkiye'den şu adımlar istendi: 1- Adalet Bakanlığı'nın hâkim adaylarının seçimindeki etkisi kaldırılsın. 2- Hâkim adaylığına kabulde liyakat esas alınıp, bu atamalar için yetki sahibi objektif kriterleri esas alan kurumlar kurulsun. 3- Bakanlığın, hâkimlerin meslek öncesi ve sonrası eğitimindeki etkisi kaldırılsın. 4- Bakan ve müsteşarı, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'ndan (HSYK) çıksın. 5- Cumhurbaşkanının HSYK üyelerinin ataması sürecindeki yetkisi kaldırılsın. 6- HSYK'nın üye sayısı artırılsın ve diğer mahkemelerden de üye atansın. 7- HSYK'nın kendisine ait bir sekretaryası, binası, ayrı bir bütçesi olsun. 8- Adalet reformu konusunda HSYK ve Meclis arasında resmi görüşmeler yapılsın. 9- Adalet müfettişleri, bakanlığın merkez birimi olmaktan çıkarılsın (ısrarla). 10- Hâkim-savcılara kendileriyle ilgili tüm dosyalara ulaşma hakkı verilsin. 11- HSYK'nın medeni haklarla ilgili aleyhe kararları, temyize tabi olsun. 12- Hâkimlerin meslek örgütü kurmasına ilişkin tasarı acil yasalaştırılsın. 13- Yargı bağımsızlığı için hâkim-savcıların görev ve haklarının fonksiyonel ve kurumsal ayrımı yapılsın. 14- 5910 sayılı kanunla kurulan mahkemelerde (DGM'lerin yerine kurulan mahkemeler) görev yapan önceki DGM'lerdeki hâkim-savcılar mümkün olan kısa sürede başka mahkemelere atansın. 15- 5190 sayılı kanun kapsamındaki suçlarda gözaltı süresinin 24 saatten 48 saate uzatılma kararı gözden geçirilsin. 16- Savcılar, sabit-düzenli esaslara göre değişik mahkemelerde görevlendirilsin. 17- Savcıların çalışma büroları ya mahkemelerden ayrı bir binada olsun, bu olmayacaksa, savcıların hâkimlerle aynı binada ancak ayrı bölümde çalışması sağlansın. 18- Cezai soruşturma süresince savunma ve iddia erkinin eşitliği sağlansın. 19- Savcılar, duruşma salonlarında, hâkimlerin kullandığı kapıyı kullanmasın. 20- Savcı ve savunma avukatı, mahkemede eşit seviyede birbirine karşı otursun, tercihen zemin seviyesinde bulunsun. 21- Hâkimler karar vermek üzere odalarına çekildiğinde, savcı salonda kalsın. 22- Adli polis ve savcılara yönelik eğitim faaliyetleri geliştirilsin. 23- Savcılara, adalet müfettişlerinin tenkidini alma riskini taşımadan takipsizlik kararı vermesi için takdir hakkı tanınsın. 24- Adalet müfettişleri doğrudan doğruya HSYK'nın kontrolünde çalışsın. 25- Mahkemelere iddianameleri iade yanında ret yetkisi de verilsin. 26- Çapraz sorgu yöntemi uygulansın. 27- Avukatların, mesleklerini korku, engelleme, taciz ve soruşturma olmaksızın yerine getirmesi için önlemler alınsın. 28- Adalet Bakanlığı'nın baroların işleyişiyle ilgili rolü kaldırılsın. 29- Baroların avukatlık için gereken nitelik, eğitim ve mesleki sorumlulukları gözden geçirmesi için ihtiyaçları karşılansın. 30- Avukatların sanıkla ilgili tüm dosyalara ulaşması sağlansın. 31- Duruşma tutanakları, savcı gibi avukatlar tarafından izlenebilsin. 32- Ticaret mahkemeleri incelensin. 33- Savcıların yaptığı idari görevler idari personele devredilsin. 34- Avrupa Komisyonu, idari personelin eğitilmesine önem versin. 35- Hukuk davalarındaki duruşmalarda da sesli kayıt yapılabilsin. 36- AİHS hükümlerinin doğrudan uygulanmasına dönük gayretler artsın. 37- İfade özgürlüğüyle ilgili önceki raporlardaki tavsiyelerimiz dikkate alınsın. 38- Hükümlü-tutukluların haklarına ilişkin uluslararası standartlar ışığında infaz hâkimleri eğitilsin. Herhangi bir infaz kurumundaki kişinin şikâyetini değerlendirebilecek şekilde infaz hâkimlerinin yetkileri genişletilsin, infaz hâkimine de şikâyetin geldiği cezaevini ziyaret imkânı tanınsın. Jandarma ve Emniyet'te gözaltında tutulanların durumlarının savcılarca düzenli kont-rol edilmesi için gerekli tedbirler alınsın. 39- Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı'nın fonksiyonuna ilişkin kamuoyu bilinci artırılsın, yeterli kaynak sağlansın. 40- Adli Tıp muayenelerinin devlet hastanelerinde ve sağlık merkezlerinde yapılmasına ilişkin süreç hızlandırdırılsın, Adli Tıp muayene birimleri denetlensin. 41- Adli Tıp Kurumu'nda, muayene yapan personelin bağımsızlığı için ulusal sağlık servislerinde çalışan hekimler görevlendirilsin. Adli muayeneler cezaevleri bünyesinden devlet hastanelerine devredildiğinde hâkim-savcılarla Adli Tıpçılar eğitilsin. 42- Adli Tıp uzmanları eğitilsin. 43- Adli Tıp konusunda hâkim-savcıların eğitim planları bakanlıkça uygulansın. 44- İşkence veya Adli Tıp muayenesi yapan hekimlerin her türlü devlet kaynaklı veya devletin görmezden geldiği korku ve tehditlerden korunması güçlendirilsin. 45- Gözaltındakilerin, sorgu yapanlarca sağlık birimlerine getirilmesine ve muayenede hazır bulunmalarına izin verilmesin, muayene yapan hekimler ve kolluk görevlilerinin eğitimi için daha çok önlem alsın. 46- Adli muayene raporları kişiyi hastaneye götüren kolluk görevlisine verilmesin. 47- Kötü muamele iddiasıyla muayene edileceklerin yanında avukatı bulunsun. 48- Gözaltındakilerin adli muayenesi halinde ücret alınmasın. RADİKAL