Zamanı ve şartları iyi belirlenmiş bir seçim gerektiğini vurgulayan Erdoğan, halkın seçeceği kişinin göreve gelmesi gerektiğini kaydetti. İsrail'in İran'ı vurmasının büyük bir felakete yol açacağı uyarısında bulunan Başbakan, "Böyle bir saldırı durumunda bölge yerle yeksan olur." dedi. İran'da görüştüğü isimlerin ısrarla nükleer çalışmalarının barışçıl amaçlı olduğunu söylediğine işaret eden Erdoğan, İsrail'in İran'ı vurmasının bir felakete yol açacağını kaydetti. Erdoğan, "İsrail'in 'İran'ı vuracağım' demesi de felaket tellallığıdır. Bunu Obama'ya da söyledim. Böyle bir saldırı durumunda bölge yerle yeksan olur." dedi. Başbakan Erdoğan'ın uçaktaki değerlendirmelerinden başlıklar şöyle: SURİYE HALKININ ÖNÜNE SANDIK GELMELİ Suriye konusunu Ahmedinejad'la da konuştuk. Ahmedinejad'la farklı bir yaklaşımımız yok. O da ölümlerin durmasını istiyor. Bu konudan rahatsız. Sandık, Suriye halkının önüne zamanlaması ve şartları belirlenerek getirilmeli. Halk işbaşına kimi getiriyorsa, o makbuldür. 'Esed'den sonra kim gelecek?' sorusu da lüzumsuzdur. Bunu Ortadoğulu liderler de soruyorlar. Halk kimi istiyorsa o gelsin. Halk kendini idare edecek olanı seçerse, 'vay benim başım' demez, neticesine katlanır. Sandık bir an önce Suriye halkının önüne konmalı. Ama bunu Beşşar Esed mi yoksa Ulusal Geçici Konsey mi getirecek? İkincisi halkın güvenini kazanır. Temennimiz odur ki İran, Beşşar ile görüşme yaparak sandığı 6 ay içerisinde getirirse sıkıntılar da azalır. Anayasa, parlamento ve başkanlık sorunları çözülür. Muhaliflerle de biz görüşürüz, dedik. ÖNCE ÖLÜMLER BİTMELİ, UYGULAMAYI GÖRMELİYİZ Biz artık görmeden inanamayız. Esed, Annan planını da kabul etti ama öldürmeler dört gündür devam ediyor. Seçimler adil, şeffaf ve uluslararası denetime açık olmalı. Gerekirse AGİT ya da bölge ülkelerinin gözlemciliği ile olabilir. Esed uygulamada olumlu bir yaklaşım sergilerse sabırla bekleriz ama ölümler bir an önce bitmeli. Bu süreçte ABD, BM, Rusya ve İran dört önemli unsur. ABD, 'Öldürücü bir darbede yokuz, ancak lojistik yardım olabilir.' dedi. BM'nin planı kabul edildi ama ölümler devam ediyor. Rusya da Esed'in yaptıklarını kabul etmiyor ama 'Bu giderse kim gelecek?' diye soruyor. 'Sandıktan kim çıkarsa o gelir.' dedik. Olumlu bakıyor. İran da seçime sıcak bakıyor. İlla Beşşar'la yürüme iddiası yok. HAMANEY, BÖLGE DIŞI MÜDAHALEDEN RAHATSIZ Dini rehber Ali Hamaney ile görüşmemizi önce heyetler halinde yaptık. Sonra dışişleri bakanımız ve Rahimi'nin de katılımıyla dar çerçeveli bir görüşme oldu. Hamaney'in düşünceleri görüşlerimizle örtüşüyor. Bizim gibi bölge dışı ülkelerin, ki anlıyorsunuz, müdahalesinden rahatsız. Türkiye'nin öneminin büyük olduğunu söyledi. Biz de bölge dışındaki ülkelerin müdahalelerinden rahatsızız. YENİ BİR LİBYA SENDROMU YAŞANMASIN Seyahat öncesine göre Suriye'de çözüm konusunda daha iyimserim. Sandık fikri ve bölge dışı müdahaleye karşı olunması iki önemli gelişme. Yeni bir Libya sendromu yaşanmaması gerekir. BM Güvenlik Konseyi kararları olmadan yeni bir operasyon olmamalı. İRAN'IN NÜKLEER ÇALIŞMALARI Hamaney, "Bizim dinimiz kitle imha silahına müsaade etmez." diyor. Nükleer silah caydırıcılık için de olamaz çünkü pahalı bir bakımı var. İsrail'in 250-300 atom başlığı var. Bu tartışılmıyor. İran nükleer silah yapmayacağını söylüyor. Bilemeyiz. Gaybı (gizli olanı) sadece Allah bilir. Hamaney, saygın, olaylarla ilgili ve dışa açık bir insan. Onun sözleri var. Ahmedinejad da aynı noktadan hareketle amaçlarının enerji olduğunu söylüyor. 'Takasta anlaşamadığımız için üretime geçtik, artık geri dönemeyiz.' diyorlar. 'Belirli sayıda zenginleştirilmiş uranyum çubuğu üretip duracağız.' diyorlar. İRAN'LA TİCARî İLİŞKİLER İran'la ticaretimiz 16 milyar dolar. Ambargo ve çeşitli yaptırımlar olmasaydı 20 milyar doları bulurdu. Çeşitleme olursa İran'la dış ticaret açığımızı da kapatabiliriz. Tercihli ticaret anlaşması modelini de konuşuyoruz. Bazı ürünleri Türkiye'den alacaklar. Bununla birlikte enerji bakanları da doğalgaz ve petrol fiyatları üzerinde çalışacaklar. İsrail'in İran'ı vurması felaket olur: İran füze teknolojisinde dünya ile yarışır hale geldi. İsrail'in İran'ı vurması felaket olur. İsrail'in 'İran'ı vuracağım' demesi de felaket tellallığıdır. Bunu Obama'ya da söyledim. Böyle bir saldırı durumunda bölge yerle yeksan olur. ABD-Irak savaşı gibi bir netice çıkmaz ortaya. İsrail, İran'a saldırmamalı. İran Meclis Başkanı Laricani ile Suriye, Irak ve nükleer müzakereler konularını ele aldık. Nükleer konusunu da görüştük. P5+1 toplantısına katılmasının iyi olacağını söyledim. ZAMAN