Trafik güvenliğinde trafik işaret levhalarının bilinirliği konusunda bir çalışma yürüten KTGK tarafından kazalara etkisinin fazla olması beklenen levhaların ve özellikle yakın zamanda değişen işaretlerin eski ve yeni hallerinin bilinirlik seviyelerinin ölçülebilmesi amacıyla bir anket çalışması yapıldı. Ankara'da yapılan pilot çalışmasında toplam bin 478 katılımcıya ulaşıldı. Sürücü genel bilgilerinin yanı sıra, 39 trafik işaret levhasının anlam ve bilinirliğini ölçmeye yönelik çalışma yapıldı. İşaretin anlamını bayan sürücülerin erkek sürücülerden daha başarılı yanıtladığı görüldü. Öğrenim seviyesi arttıkça, işaretin anlamına verilen doğru yanıtların oranı artarken; ilkokul, ortaokul ve lise mezunları ile üniversite ve yüksek lisans/doktora mezunlarının yanıtları arasında anlamlı farklılık bulundu. meslek gereği araç kullanmayan sürücüler ile kullanan ve profesyonel sürücüler arasında farklılık bulunduğu belirlendi. Servis sürücüleri ile taksi sürücülerinin yanıtları arasında anlamlı farklılık bulundu. Taksi sürücüleri en başarılı, servis sürücüleri ise en başarısız grup olarak tespit edildi. Tecrübe açısından anlamlı farklılık 5 yıla kadar tecrübesi olanlar ile diğer alt gruplar arasında bulunuyor. Okul geçidi trafik işaret levhasını profesyonel sürücülerin yaklaşık yüzde 70'i doğru yanıtlarken, diğer sürücülerde bu oran yüzde 90'ı buldu. Belediye otobüsü şoförü ile taksi şoförlerinin yüzde 50'nin altında tam doğru yanıt verdikleri, diğer grupların ise daha başarılı oldukları görüldü. AB UYUM SÜRECİNDE DEĞİŞEN LEVHALAR Çalışma kapsamında, Avrupa Anlaşması standartlarına göre çapraz kırmızı çizgisi kaldırılan levhalardan 'kamyon giremez' ve 'öndeki taşıtı geçmek yasaktır' levhalarının eski ve yeni hallerinin anlamları farklı anketlerde gösterilmek suretiyle soruldu. Kamyon giremez levhasının eski hali, tam doğru bilinen levhalar arasında yüzde 90,8 doğru cevap aldı. Yeni levhanın anlamını tam doğru bilen sürücülerin oranı yüzde 22'ye düşerken, yüzde 36 oranında yorumsuz bırakıldı, yüzde 6 oranında ise yanlış cevaplandı. Bir başka deyişle, sürücülerin yüzde 28'i yeni levhanın anlamını 'kamyon girebilir' olarak biliyor. Benzer şekilde 'taşıt geçme yasağı' levhasının eski hali yüzde 85 oranında tam doğru bilinirlik seviyesindeyken; yeni levhanın anlamını tam doğru bilenlerin oranı yüzde 34.5'e düştü. Buna karşılık yüzde 40.5 oranında yorumsuz bırakılırken; yüzde 12.7 oranında tam tersi yanıt (sollama yapılır) verildi. İki levhanın eski ve yeni halleri karşılaştırıldığında ise AB uyum sürecindeki değişim sonucunda bilinirliklerinde ciddi bir kayıp olduğu ve yeni işaret levhalarının tasarım olarak 'yasak' hareketi tam veremediği ve şu ana kadar yapılan çalışmalarla henüz istenilen derecede öğrenilemediği belirlendi. EN İYİ BİLİNEN LEVHA YAYA GEÇİDİ Anket çalışmasında en iyi bilinen levha yüzde 97,52 oranı ile 'yaya geçidi' levhası oldu. Bu levhayı yüzde 96,81 ile 'azami hız sınırlaması', yüzde 96,69 ile 'yolda çalışma' levhaları izliyor. 'İki yönlü yol' ve 'gizli buzlanma' gibi levhalar bu grupta olmalarına rağmen, yüzde 20'nin üzerinde bir katılımcı tarafından yorumsuz bırakıldı. Sürücülerin bu gruptaki levhalara aşinalıkları genelde yüzde 80 üzeri gibi yüksek bir oranda çıktı. 'Gizli buzlanma' levhasına aşinalık seviyesi ise yüzde 74. Analiz sonucunda, bazı levhaların ciddi oranlarda gerçek anlamının tam tersi şeklinde yanıtlandığı görüldü. En çok tersi yanıt verilen levha yüzde 64,8 ile 'mecburi asgari hız' levhası oldu. Katılımcılar bu levha ile belirtilenin 'azami hız' limiti olduğunu sanıyor. Özellikle şehiriçi yollarda kullanılmayan bu levhanın şehiriçi odaklı bir pilot çalışmada ters anlamda bilinmesi çok ciddi bir sorun oluşturması bile yüzde 44.38 oranında ters algılanan 'karşıdan gelene yol ver' levhası trafik güvenliği açısından çok daha büyük riskler olduğunu gözler önüne serdi. Aynı oranda ters algılanmasa bile yeni 'kamyon giremez' ve 'taşıt geçme yasağı' levhalarının, sırasıyla yüzde 27.72 ve yüzde 12.75 oranında 'kamyon girebilir' ya da 'sollama yapılabilir' şeklindeki algılanmalarına ek olarak yüzde 36 ve yüzde 40.50 olarak yorumsuz bırakılmaları trafikte büyük sıkıntılara yol açabileceği belirtildi. YORUMSUZ BIRAKILAN LEVHA ONARIM YAKLAŞIM LEVHASI Katılımcıların yarıdan fazlası tarafından yorumsuz bırakılan 10 levha arasında en yüksek oran yüzde 77,2 ile 'onarım yaklaşım' levhası olurken, 'bütün yasaklama ve kısıtlamaların sonu' ile 'patlayıcı madde taşıyan taşıt giremez' levhaları yüzde 69,8 ve yüzde 68,4 oranlarıyla bu levhayı izliyor. Ayrıca, bazı işaretlerin karşılaştırmalı analizleri sonucunda sürücülerin, levhalardaki renk ve şekil kodlamalarını bilmedikleri ortaya çıktı. Anketin değerlendirme bölümünde, "Genel olarak profesyonel sürücülerin daha az başarılı olduğu gözlemlenmektedir. Bunun bir sebebinin de bu gruptaki sürücülerinin diğerlerine nazaran nispeten daha düşük eğitim seviyeleri olabileceği olabilir; özellikle bildiklerini yazılı ya da sözlü olarak ifade etme becerilerinde fark olabilir. Ayrıca bu sürücülerin vakit olarak daha kısıtlı zamanlarda anket sorularını cevapladıkları için başarı seviyeleri olumsuz etkilenmiş olabilir. Sonuç olarak profesyonel olarak çalışan sürücülerin meslek içi eğitim yolu ile profesyonel sürücülük hayatları boyunca levhalar konusunda eğitim desteği alabileceği bir sistem geliştirilmelidir." ifadelerine yer verildi. (CİHAN)