Türkiye hayvancılıkta kötü bir sınav veriyor. İhracat ve ithalat rakamları hayvancılıkta endişeye yol açarken Et ve Süt Kurumu 2017 Yılı Sektör Değerlendirme Raporu’nda çok çarpıcı bilgiler yer aldı. 

Dünya gazetesi yazarı Ali Ekber Yıldırım, bugünkü köşesinde, bu raporun ayrıntılarını kaleme aldı.

İşte o yazı…

"Seçim meydanlarında en çok konuşulan konulardan birisi de Hayvancılık . Özellikle canlı hayvan ve et ithalatı çok tartışılıyor. Bu konuda en çok konuşan isimlerden birisi kuşkusuz Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Ahmet Eşref Fakıbaba.

Göreve geldiğinden bu yana et ithalatı konusunda çok farklı açıklamalar yapan Fakıbaba, önce ithalatın 3 yılda, sonra 2023'te sona ereceğini iddia etti. En son açıklamasında ise, "ithalatı biz değil siz bitireceksiniz" diyerek bu konudaki politikasızlığı çok açık olarak ortaya koydu.

Bu tartışmalar devam ederken Et ve Süt Kurumu 2017 Yılı Sektör Değerlendirme Raporu yayınlandı. Rapora göre, küçükbaş ve büyükbaş canlı hayvan ihracatı tamamen sıfırlanırken, 2017 yılında küçükbaş canlı hayvan ithalatı yüzde 4581 oranında artarken, büyükbaş hayvan ithalatındaki artış yüzde 72 olarak gerçekleşti. Kasaplık ithalatı büyükbaş için yüzde 397, damızlık küçükbaş ithalatı ise yüzde 757 oranında artarak rekor üstüne rekor kırdı.

Raporda Hayvancılık konusunda çok ayrıntılı değerlendirmeler var. Özellikle Brezilya'nın üretim ve ihracattaki artışı, Türkiye'nin ise ithalatla nasıl küçüldüğü açıkça ortaya konuluyor.

 Büyükbaş Hayvancılık ve et ithalatı ile ilgili değerlendirmeleri özetleyerek paylaşıyoruz:

Küresel büyükbaş et üretimi 2017 yılında özellikle ABD, Brezilya ve Arjantin’in etkisiyle yüzde 2’den daha az büyüyerek yaklaşık 62 milyon tona ulaştı. Brezilya ekonomisindeki toparlanma ile paralel artış gösteren iç talep yükselişi ve Asya ülkelerine yapılan yüksek ihracat Brezilya’daki üretim artışının başlıca nedenleridir. Arjantin üretimi, ihracat vergilerinin ve para liberalizasyonunun kaldırılması, böylece ihracat talebinin kolaylaştırılması suretiyle genişlemiştir. Avustralya ve Güney Afrika’da kuraklık kaynaklı stok tasfiyesinden sonra sürüler tekrar oluşturulmaya başlandığı için bu bölgelerde büyükbaş et üretimi düştü. Üreticiler yeni sürüler için inek ve düveleri elde tuttuğu için Yeni Zelanda’da da üretim bir miktar geriledi.

2017’de küresel büyükbaş eti ihracatı yüzde 2 artarak 9,6 milyon tona ulaştı. Güney Amerika, Hindistan ve ABD'den yapılan sevkiyatlar, Avustralya ve Yeni Zelanda’daki zayıf arzdan dolayı düşen ihracatı dengeledi. Doğu Asya’da, özellikle Çin’de büyüyen tüketim, ihracatı adeta yüzdürmektedir. Bununla birlikte, Mısır (döviz devalüasyonu) ve Rusya (sınırlı satın alma gücü ve diğer etler ile rekabet) gibi diğer büyük ithalatçılardan gelen talep 2017’de zayıfladı.

 2017 yılı dünya toplam et üretimi 324,8 milyon ton olarak tahmin edilmektedir. Toplam et üretiminde; en büyük payıyüzde 36 ile domuz eti (117 milyon ton) alırken, kanatlı eti yüzde 36 (118,2 milyon ton), büyükbaş eti yüzde 21 (69,5 milyon ton), küçükbaş eti yüzde 5 (14,5 milyon ton) paya sahiptir. Toplam kırmızı et üretiminde; en büyük payıyüzde 58 ile domuz eti alırken, büyükbaş eti yüzde 35, küçükbaş eti yüzdre 7 paya sahiptir.

Brezilya ucuz yem, rekabet gücü ve uygun hava koşulları avantajı ile büyükbaş et üretiminde ve ihracatında büyük bir atak yaptı. Et ve Süt Kurumu Raporu'na göre, 2017 yılında dünya büyükbaş eti (sığır ve manda) üretimi 69,5 milyon ton oldu. Dünya üretiminin yüzde 52’sini ABD, Brezilya, Avrupa Birliği ve Çin gerçekleştiriyor. Amerika'nın 2017 yılı büyükbaş et üretimi 12 milyon 109 bin ton olurken Brezilya 9 milyon 450 bin tonla ikinci oldu. Avrupa Birliği 7 milyon 795 bin ton ile üçüncü sırada yer aldı.

ABD ve Kanada’da üretim, kesim sayısı ve ortalama karkas ağırlıklarındaki artış ile genişledi. 3 yıl sürekli düşüşten sonra Brezilya ve Arjantin’in öncülüğünde Güney Amerika’daki üretim yüzde 2,1 oranında artarak yaklaşık 16 milyon tona çıktı. Brezilya’daki üreticiler ucuz yem, rekabetçi üretim ortamı ve uygun hava koşullarının avantajlarından yararlanmışlardır. Arjantin’de, yaklaşık 4 yıldır sürü genişletme çalışmaları devam etmektedir. Çin’de, sığır eti üretiminin istikrarlı yerel fiyatlar ve ekonomik olmayan süt ineklerinin kesilmesiyle desteklenerek, yüzde 1 artışla 7,1 milyon tona ulaştı. Ayrıca, Çin’in Hayvancılık faaliyetlerini yeniden yapılandırması, bazı küçük ölçekli çiftlik sahiplerinin sektörden çıkmalarını hızlandırarak kesim için daha fazla sığır sağladı.

 İhracatta da Brezilya'nın önemli ağırlığı var. Brezilya, 2017 yılında 1 milyon 641 bin ton büyükbaş hayvan eti ihracatı ile Hindistan'dan sonra ikinci sırada. İhracattaki payı yüzde 18. Hindistan 1 milyon 690 bin ton ile yüzde 18.5 paya sahip. Dünya toplam büyükbaş et ihracatı 2017'de 9 milyon 118 bin ton oldu.

Et ve Süt Kurumu 2017 Sektör Değerlendirme Raporu'na göre, Türkiye hayvancılığın hemen her alanında ithalatta rekor kırdı. Et üretimi ise 2016 yılına göre geriledi.

Rapordaki bilgilere göre, 2012-2017 döneminde ortalama karkas ağırlığı sığırda yüzde 4 azalarak 274 kilograma, koyunda yüzde 9’luk azalışla 19 kilograma düştü.

 2017 yılında bir önceki yıla göre kesilen hayvan sayısı sığır için yüzde 7,6’lık azalışla 3 milyon 600 bin, manda için yüzde 308,5 artışla 6 bin 123, koyun için yüzde 26 artışla 5 milyon 134 bin, keçi için yüzde 17,8 artışla 2 milyon 68 bin baş olarak gerçekleşti.

 Türkiye kırmızı et üretimi 2017 yılında 1 milyon 126 bin ton ile bir önceki yıla göre yüzde 4 azaldı. Büyükbaş eti üretimi yüzde 7 azalarak 988 bin ton, küçükbaş eti üretimi yüzde 21 artarak 137 bin ton oldu.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından üçer aylık dönemler halinde açıklanan verilere göre, 2017 yılında toplam kırmızı et üretimi 1 milyon 126 bin ton ile bir önceki yıla göre yüzde 4 oranında düşerken Kurban Bayramı'nı kapsayan 3.çeyrekte kırmızı et üretimi bir önceki yılın 3.çeyreğine göre yüzde 14,3 oranında düştü.

 Raporda, 2010 yılından itibaren besilik ve kasaplık hayvan ithalatı yapılmaya başlandığı belirtilerek, 2017 yılında bir önceki yıla göre; kilogram bazında toplam canlı hayvan ithalatının yüzde 98, büyükbaş hayvan ithalatının yüzde 91, küçükbaş hayvan ithalatının ise yüzde 4581 arttığı bilgisine yer verildi.

 İthalatla ilgili olarak Raporda şu değerlendirmeye yer verildi:" Büyükbaş hayvan ithalatındaki artış daha çok besilik ithalatından kaynaklı olup büyükbaş için yüzde 72 olarak gerçekleşmiştir. Kasaplık ithalatı büyükbaş için yüzde 397 artmıştır. 2017 yılında damızlık küçükbaş ithalatı yüzde 757 oranında artmıştır."

Et ve Süt Kurumu Raporu'na göre, 2017 yılında gerçekleşen büyükbaş ithalatının çoğunluğu besilik olmak üzere; yüzde 35'i Uruguay, yüzde 19’u Brezilya, yüzde 9’u Çek Cumhuriyeti’nden yapıldı. Damızlık sığır ithalatının yüzde 30’u Almanya, yüzde 19'u Çek Cumhuriyeti, yüzde 17’si Avusturya’dan sağlandı. Kasaplık sığır ithalatının yüzde 50’si Brezilya ve İspanya’dan yapılırken, 20I7 yılında canlı olarak ithal edilen küçükbaş hayvanların tamamına yakını damızlık olmayan hayvanlar olup bunların yüzde 85’i Avustralya’dan getirildi.

Türkiye 2017 yılında toplamda 666 bin 802 baş besilik, 113 bin 566 baş damızlık ve 108 bin 939 baş kasaplık olmak üzere toplamda 889 bin 307 büyükbaş hayvan ithalatı yaptı. Bu ithalat için 1 milyar 149 milyon 194 bin 644 dolar ödedi. Aynı dönemde 280 bin 669 küçükbaş hayvan ithalatına 37 milyon 312 bin dolar ödendi. Hayvan ithalatına toplamda 1 milyar 186 milyon 507 bin 897 dolar ödendi.

İşlenmemiş kırmızı et ithalatı ise 2017 yılında 18 bin 857 ton olurken bunun için ödenen döviz miktarı 85 milyon 190 bin dolar oldu. 2017 yılında kırmızı et ithalatlarının yüzde 83’ü Polonya, yüzde 14’ü Fransa’dan yapıldı.

Et ve Süt Kurumu Raporu'na göre Türkiye, 2017 yılında canlı büyükbaş ve küçükbaş hayvan ihracatı yapamadı. Yani ihracatta sıfır çekti. İşlenmemiş kırmızı et ihracatı ise 101 ton olarak gerçekleşti. Büyükbaş eti ihracatının kilogram bazında yüzde 83'ü kemikli et olurken, toplam ihracat yüzde 2I azaldı. Özetle, Brezilya, hayvancılıkta sahip olduğu avantajları doğru politikalarla zirveye tırmanırken, Türkiye, sahip olduğu avantajları bir yana bırakarak ithalatta ısrar ederek hayvancılığını bitirme noktasına getirdi. Yanlış politikaların Türkiye'yi getirdiği nokta sıfır ihracat, rekor ithalat oldu. Bu böyle devam edemez."