Yarın TBMM’de görüşülmeye başlanacak olan 2024 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi’nde indirim, muafiyet ve istisna gibi gerekçelerle vazgeçilen vergi tutarının gelecek yıl 2 trilyon 210 milyar TL’ye yükseleceği öngörüldü. Bu rakam, 2022 yılı bütçe teklifinde 994 milyar TL olmuştu.
Bütçede bu rakam “vergi harcaması” kalemi olarak veriliyor. Vergi harcaması kavramı; en genel anlamda “devletlerin gelir toplamını azaltan, standart vergi sisteminden ayrılan ayrıcalıklar veya istisna ve muafiyetler” olarak tanımlanıyor.
“Vergi harcaması” tutarı, 2025 yılı için 2 trilyon 778 milyar TL, 2026 yılı için ise 3 trilyon 223 milyar TL olarak öngörüldü.
2024’te vazgeçileceği belirtilen 2,2 trilyon TL’lik vergi tutar, toplanacağı belirtilen 8,3 trilyon TL’lik verginin yüzde 26,5’ine denk geliyor. 2007’de bu oran yüzde 9,2 idi.
HEDEFİN YARISI KADAR İSTİSNA VE MUAFİYET
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasını taşıyan bütçe kanunu teklifinde 2024 yılı için öngörülen 2,2 trilyonluk vergi harcamasının 1 trilyon 6 milyar TL’sinin gelir vergisi kanunu, 657 milyar TL’sinin kurumlar vergisi kanunu, 342 milyar TL’sinin katma değer kanunu, 62 milyar TL’sinin özel tüketim vergisi kanunu, 143 milyar TL’sinin diğer kanunlar kapsamında olacağı belirtildi.
Toplam rakamın 657 milyar TL’lik bölümünü, doğrudan şirketlerin ödemesi gereken kurumlar vergisinden devletin vazgeçeceği tutar oluşturuyor. Bu tutar, 2024 toplanması öngülen vergi gelirinin yüzde 7,9’una denk geliyor. Bu oran 2007 yılında sadece yüzde 2,4 idi.
Kurumlar vergisinde 2024’te vazgeçilen tutar, toplanacağı öngörülen 1 trilyon 315 milyar TL’nin tam olarak yarısına denk geliyor. 2023 bütçe kanunu teklifinde kurumlar vergisinde vazgeçilecek tutar 281 milyar TL olarak öngörülmüştü.
Tüm ücretlilerin asgari ücrete kadar olan kısmından gelir ve damga vergisinin kaldırılması nedeniyle 2022’de 90,6 milyar TL’lik vergiden feragat edildiği açıklanmıştı. 2023 yılı için bir rakam açıklanmadı ancak 2024’te bu oran dörde katlanmış bile olsa yaklaşık 360 milyar TL’ye denk gelecek ve gelir vergisinde vazgeçilecek 1 trilyon liralık tutarın yarısından azını oluşturacak.
Kurumlar vergisi dışında KDV, ÖTV ve diğer vergi kanunları kapsamında da zenginlere ve şirketlere vergi istisna, muafiyet ve indirimleri tanınıyor.
Örneğin, “Menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılması ve elde tutulması sürecinde elde edilen gelirler ile mevduat faizleri, repo gelirleri ve özel finans kurumlarından elde edilen gelirlerin vergilendirilmesi” bunlar arasında yer alıyor.
