Rus enerji şirketi Gazprom'un bin metreküpünü 184 dolara sattığı Doğalgaz, Türkiye'de konut abonelerine 340-345 dolar gibi fahiş bir fiyatla satılıyor. Aşırı soğukların yaşandığı bu kış döneminde tüketimin artması ve pahalı gaz nedeniyle evlerde aylık faturalar 400-500 liraya çıktı. Zaman'ın, ‘pahalı doğalgaz satışı ve yüksek fatura' konusunu haberleştirmesinden sonra Enerji Bakanı Berat Albayrak ‘indirim için çalışma başlattıkları' açıklamasını yaptı. Ancak vatandaşları sevindiren Bakan Albayrak'ın indirim açıklaması, şubat ayında uygulamaya konulmadı.
184 dolarlık gaz abonelere 345 dolara ulaşıyor
Uzmanların EPDK ve BOTAŞ verilerinden hareketle yaptığı hesaplamaya göre kış aylarında aylık doğalgaz tüketimi 4-5 milyar metreküp arasında değişiyor. Dağıtım şirketlerinin abonelere bin metreküp gazı satış fiyatı ise 345 dolar civarı. Yine dağıtım şirketi temsilcilerine göre doğalgazda yüzde 15-20 civarı bir indirim şart. Kamu şirketi BOTAŞ, 1 Şubat'tan geçerli olmak üzere gaz fiyatlarında yüzde 15 civarı bir indirim yapsaydı aboneler yaklaşık 250 milyon dolar (700 milyon TL) daha az fatura ödeyecekti. İndirim açıklanmadığı için yaklaşık 11 milyon doğalgaz abonesi şubat ayında da pahalı doğalgaz satın alacak. Öte yandan Bakan Albayrak'ın açıkladığı indirimin bu ay yapılması halinde ancak 1 Mart'ta uygulamaya konulacak.
Doğalgaz fiyatları, ham petrol fiyatlarına göre belirleniyor. Son 3 yılda ham petrolün varil fiyat (Brent) 120 dolar rakamlarından 30 dolar seviyelerine geriledi. Doğalgaz anlaşmalarında yer alan formüle göre geçmiş 6-9 aylık petrol fiyatları dikkate alınarak her 3 ayda bir gaz fiyatları yeniden belirleniyor. Bu nedenle Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ) ve gaz ithal eden özel şirketlerin alım maliyeti 200 dolar rakamlarına geriledi. Buna rağmen BOTAŞ, mali açıklarını kapatmak için ucuz aldığı gazı dağıtım şirketlerine pahalı satıyor (Özel şirketler de BOTAŞ'ı izliyor). Bu nedenle Gazprom'un 2016 yılı ilk dönemi için açıkladığı 184 dolarlık gaz abonelere 345 dolara ulaşıyor. Zaman, bu çarpık durumu 25 Ocak'ta ‘184 dolarlık doğalgaz vatandaşa 340 dolara satılıyor' başlığı ile kamuoyuna duyurdu. Enerji Bakanı Berat Albayrak da 27 Ocak'ta doğalgazda indirim için çalışma başlattıklarını açıklamıştı. Gaz fiyatları iç pazarda otomatik fiyatlandırma mekanizması (OFM) gereği her ay girdi maliyetlerine göre yeniden belirlenip kamuoyuna açıklanıyor.
EPDK SESSİZ KALIYOR
Doğalgaz mevzuatı gereği dağıtım şirketlerinin abonelere sattıkları gazı en ucuz kaynaktan almaları gerekiyor. Yasa, bunun takibi görevini Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'na (EPDK) verdi. Ancak kurum, ham petrol fiyatlarının rekor seviyede düşmesi ve BOTAŞ'ın ucuz gaz ithalatına rağmen dağıtım şirketlerinin pahalı gaz satışı yapmasına sessiz kalmayı tercih etti. Doğalgaz Piyasası Kanunu, şirketlerin ucuz gaz alınmasını hükme bağladı (Madde 11, Perakende Satış Tarifesi): Dağıtım şirketleri en ucuz kaynaktan gaz temin ettiklerini, verimli ve güvenli işletmecilik yaptıklarını ispat etmek zorunda olup, lisans süresi içerisinde de bu yükümlülüğe uymak zorundadır. Dağıtım şirketinin birim gaz alım fiyatı, birim hizmet bedeli, amortisman bedelleri ve diğer faktörlerden meydana gelecek olan perakende satış fiyatları ve tarife esasları kurumca belirlenir. Belirlenen perakende satış fiyatının dışında tüketicilerden herhangi bir ad altında ücret talep edilemez. Perakende satış tarifeleri enflasyon ve diğer hususlar göz önüne alınarak, dağıtım şirketlerinin kuruma başvurması halinde yeniden tespit edilebilir. Kurum bu fiyatların tespitinde hizmet maliyeti, yatırıma imkân sağlayacak makul ölçüde kârlılık ve piyasada cari olan doğalgaz alış fiyatlarını ve benzeri durumları dikkate alır. Kurulun onayladığı tarifelerin hüküm ve şartları, bu tarifelere tabi olan tüm gerçek ve tüzel kişileri bağlar.
ZAMAN
