Son dönemlerin en sıkıntılı sektörleri arasında gösterilen inşaat alarm veriyor. Artan borçlar, küçülen cirolar, yüksek enflasyon ile birlikte artan bina maliyetleri müteaahitleri sınkıtıya düşürdü. Üstelik, ekonomide yaşanan güven kaybı tüketicilerin beklemeye geçmesine yol açtı.

Büyük ölçüde döviz kredisi kullanan ancak döviz geliri düşük olan inşaat ve gayrimenkul sektörünün toplam 51.8 milyar dolar döviz kredisi borcu bulunuyor. Bu rakamın 39.3 milyar doları inşaat sektörüne, 12.5 milyar doları ise gayrimenkul sektörüne ait. Döviz kurlarındaki artış nedeniyle kredi borçlarında yeniden yapılandırma taleplerinin ortaya çıkabileceği öngörülüyor.

Konut kredisi faiz oranlarının yükselmesi ev satışlarını olumsuz etkiliyor. Yılın ilk dört ayında el değiştiren konut sayısında keskin bir düşüş görülürken, başlatılan faiz ve indirim kampanyalarının da etkisiyle ufak da olsa artış görüldü. Ocak mayıs döneminde geçen yılın aynı dönemine göre konut satışları yüzde 5.4 gerileyerek 526 bin olurken, evlerin sadece 154 bin adedi konut kredisi ile alındı.

Kamu bankaları aracılığıyla seçim öncesi başlatılan kampanyayla yüzde 1'in altına çekilen konut kredilerinde aylık faiz oranları yükselişe geçti. Yüzde 0.98 ile 1.30 arasında değişen faiz oranları halihazırda yüzde 1.42 ile 1.95 arasında farklılık gösteriyor. 15 Mayıs'ta 120 ay vade ve 0.98 faiz oranıyla 300 bin lira kredi kullanan bir konut alıcısı bankaya toplam 511 bin lira geri ödeme yaparken, bugün yüzde 1.50 ile kredi çektiği takdirde toplam 648 bin lira ödeme yapıyor.

Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi'nin yayınladığı nisan ayı raporuna göre, son 12 ayda tasfiye olunacak alacakların değişim oranında emlak komisyon, kiralama ve işletmecilik sektörü yüzde 45.2'lik artış ile ilk sırada yer aldı. Bu hızlı yükselişe karşı tasfiye olunacak alacakların kredilere oranının ise diğer sektörlere kıyasla ılımlı seviyede kaldığı izleniyor. Risk Merkezi'nin raporuna göre sektörde bu oran yüzde 1.7'de kalırken, inşaat sektöründe 3.3 seviyesinde.

Sözcü gazetesinde yer alan habere göre, stoklar nedeniyle konut sektörü başta olmak üzere inşaat faaliyetlerindeki yavaşlama resmi kayıtlarda net olarak görülüyor. Belediyeler tarafından verilen yapı ruhsatlarının 2018 yılının ilk üç ayında bir önceki yıla göre, büyük düşüş gösterdi. Daire sayısı yüzde 41.9 oranında azalırken, bina sayısı yüzde 23.5, yüzölçümü yüzde 32.9 gerileme gösterdi.

TÜİK'in geçen cuma günü açıkladığı rakamlara göre, inşaat maliyet endeksi, 2018 yılı Nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 19.91 arttı. Malzeme endeksindeki artış yüzde 22'yi bulurken, işçilik maliyetleri de yüzde 15.54'ü buldu.

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) verilerine göre, Ocak 2013'ten, Aralık 2017'ye kadar geçen sürede yurt genelinde 3 milyon 810 bin 469 adet daireye yapı kullanma izin belgesi verilirken, satışı yapılan birinci el konut sayısı 2 milyon 960 bin 734 adette kaldı. Böylece konut stokuna son beş yılda 849 bin 735 adet daire eklendi. Arz ve talep dengesizliği nedeniyle her yıl artan konut stokunun nasıl düşürüleceği belirsizliğini koruyor.

TÜİK verilerine göre, inşaat sektörü güven endeksi 77.2 iken, haziran ayında yüzde 2.4 oranında azalarak 75.3 değerine düştü. İnşaat sektörü güven endeksindeki düşüş kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyi ve toplam çalışan sayısı beklentisindeki azalmadan kaynaklandı.

Ayrıca konut fiyatlarındaki artış hızı ise her geçen gün yavaşlıyor. Üç yıl önce hem ülke hem de şehir bazında prim liginin zirvesinde yer bulan Türk konut piyasası, geçen dönemde değer artışında alt sıralara geriledi. Merkez Bankası'nın son Konut Fiyat Endeksi verileri de yıllık yüzde 10'luk artışla konutta getirinin enflasyonun gerisinde kaldığını ortaya koyuyor.

Müteahhitlik firmalarının yurtdışında imzalanan yıllık sözleşme proje tutarı son iki yıllık dönemde geçmiş yıllara oranla belirgin bir şekilde gerileme gösterdi. Türk şirketleri, 2012-2015 döneminde yıllık 25-30 milyar dolar anlaşma imzalarken, 2016-2017 döneminde yurtdışında üstlenilen yeni proje tutarı 14-15 milyar dolar bandına geriledi. 2018 yılının ilk çeyreğinde ortaya çıkan rakamlar ise yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinde bir toparlanma beklentisine neden oldu.

Ocak-mart döneminde 32 yeni proje alan Türk firmaları, toplam 3.4 milyar dolarlık anlaşmaya imza attı. 2017 yılının aynı döneminde bu rakam 2.9 milyar, 2016'da ise 1.1 milyar dolar düzeyindeydi. Yurtiçinde ise yılın ilk beş ayında yabancılara yapılan ev satışında yüzde 27'lik artış görülmesi, konut üreticilerine moral verdi. 

Sözcü