İşte doları yükselten grafik
GÖLGE BANKACI
Kamu bankalarının (Ziraat Bankası, Vakıfbank ve Halkbank) Türkiye’de piyasaların kapalı olduğu gece saatlerinde Asya-Pasifik piyasalarında zararına 4,5 milyar ABD Doları satması da Türk Lirası’ndaki (TL) kan kaybını durdurmaya yetmedi.
DOLAR YENİDEN 6,10 TL
Dolar haftanın ilk işlem gününde (13 Mayıs Pazartesi) yeniden yükselişe geçti. 10 Mayıs Cuma günü 5,99 TL’ye kadar gerileyen dolar bugün 6,10 TL’ye kadar tırmandı.
Euro 6,85 TL’ye çıkarken, TL’nin her iki para birimi karşısında kaybı yüzde 2’ye yaklaştı. Borsa İstanbul (BİST) 100 endeksi ise 88 bin destek noktasının da altına geriledi.
Kamu bankalarının zararına 4,5 milyar dolar satmasına rağmen dolar 13 Mayıs'ta yeniden yükselişe geçti.
DOLAR NİYE YÜKSELİYOR, DAHA DOĞRUSU TL NİYE ERİYOR?
Merkez Bankası’nın hamle üstüne hamle yapmasına ve kamu bankalarının gece yarısı piyasanın altında bir fiyattan döviz satmasına rağmen dolar/TL kurunda düşüş niçin sınırlı ve geçici oluyor?
TL’nin niçin bu kadar hızlı değer kaybettiğini gösteren verilerin başında 5 yıl vadeli kredi temerrüt takası (CDS) primi geliyor. Grafikte görüleceği üzere Türkiye’nin risk primini gösteren CDS bugün 500 baz puanın üzerini gördü.
CDS, Türkiye saati ile 10:43'te 500,4 baz puan 2018 yılı eylül ayından beri görülen en yüksek seviyeye çıktı.
Aynı tarihlerde Amerika Birleşik Devletleri ile pastör Andrew Brunson krizi patlak vermiş ve dolar, TL’ye mukabil yüzde 35 tırmanmıştı.
Türkiye'nin risk primi hukuk ihlalleri ve daha da ağırlaşan kriz şartları sebebiyle son 3 ayda ikiye katlandı.
CDS 4 ŞUBAT’TA 297’YE KADAR GERİLEMİŞTİ
Eylül ayında 570 puanı aşan risk göstergesi Merkez Bankası’nın faizleri yüzde 12’den yüzde 24’e çıkarmasının etkisi ile kademeli olarak azalarak 2019 yılı şubat ayında 297 seviyesine kadar gerilemişti. 4 Şubat’ta CDS 297 iken 1 ABD Doları 5,21 TL idi.
Şubattan bu yana bütçe açığı, enflasyon ve işsizlik gibi açıklanan her ekonomik göstergede her ay daha da kötüye gidildiğini gören yabancı yatırımcı Türk Lirası’ndan hızla uzaklaşmaya başladı.
Türkiye'nin 5 yıllık vadede CDS primi Bloomberg tarafından takip edilen 21 gelişen piyasa arasında 1.137 puanlık Arjantin'in ardından 2’inci sırada geliyor. Güney Afrika ise 186 puan ile 3’üncü sırada yer alıyor.
Almanya’nın aynı vadede CDS’i sadece 11,5.
PARA BULUTLARI TÜRKİYE’YE UĞRAMADI
Risk priminin 500 seviyesine kadar gelmesi “Yeni bir ağustos krizi mi?” diye endişe edenlerin haklılığını teyit ediyor.
ABD Merkez Bankası’nın (Fed) faiz artışına ara vermesinin etkisi ile 2019’un ilk 4 ayında Türkiye’nin de aralarında bulunduğu gelişmekte olan piyasalara 35 milyar dolar sıcak para aktı.
Ancak Türkiye’yi ve TL’yi riskli bulan yatırımcılar 35 milyar dolardan 1 dolar bile Türkiye’ye yatırmadı.
Aynı dönem verilerine bakıldığında geçen yıla kıyasla ilave sermaye girişi olmadığı gibi net 1,7 milyar dolar tutarında sıcak para Türkiye’yi terk etti.
YSK’NIN SİYASİ KARARI YATIRIMCIYI ÜRKÜTTÜ
Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) aynı zarftaki 4 pusuladan birini geçersiz saydığı ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimini kazanan Ekrem İmamoğlu’nun mazbatasını iptal ettiği 6 Mayıs’tan bugüne dolar, euro 30 kuruştan fazla arttı.
Hazine’nin 2 yıllık borçlanma maliyeti de yüzde 18’den yüzde 25’e kadar yükseldi.
Anketlere göre İmamoğlu 23 Haziran’da sandıktan daha yüksek bir farkla yine 1’inci çıkma ihtimali var.
Ancak İmamoğlu’nun kazanmasını Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) lideri ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kabul etmeyebileceği iddia ediliyor.
Böyle bir tablo yeni bir malî kıyamet olabilir. Dolar ve euroda geçen sene ağustosta çıkılan zirvelerin de geçileceği anlamına gelir.
Döviz cephesinde yeni Formula 1 pisti dolarda 7,5 TL ve üzeri, euroda 8,5 TL ve üzeri olur. Krizdeki Türkiye için böyle bir ralliye TL’nin ne nefesi ne benzini yeter.
Altın ve kamu mevduatı hariç net döviz rezervi 9 Mayıs'ta 10,5 milyar dolara geriledi. Söz konusu tutara yaklaşık 13 milyar dolarlık swap (dolar-TL takası) dövizi dahil. Bu tutar düşülünce rezerv eksiye iniyor.
MERKEZ BANKASI FAİZ ARTIRMAZSA…
Halihazırda piyasada net rezervleri eksi bakiye veren Merkez Bankası’nın haftalık repo faizini yüzde 24’ten yüzde 30’a çıkarmaması halinde doların 6,50 TL’yi geçeceğine dair tahminler giderek kuvvetleniyor.
Zira döviz talebi kamu bankalarının zararına döviz satarak durdurabileceği kadar sınırlı bir talep değil. 4,5 milyar dolar satışın kur üzerinde hemen hemen hiç tesirinin olmaması bunu teyit ediyor.
Sair vakitlerde böyle bir satışın akabinde kur 30-40 kuruşluk geri çekilirdi.
TCMB Başkanı Murat Çetinkaya ya faiz artıracak ya da TL’nin mum gibi erimesini seyredecek.
CDS grafiğinin yönü Türkiye’de risklerin giderek arttığını ve dolarda yeni sıçramalara hazırlıklı olunması gerektiğini ortaya koyuyor.
----------------------------------------
İletişim için e-posta adresim: [email protected]
