Özellikle yap-işlet-devret modeliyle inşa edilen otoyollardaki gişelerde, HGS ve OGS bakiyeleri yeterli olmasına rağmen sistem geçişleri okumuyor. Araçlara ardı ardına ceza kesiliyor. Makbuzlar ise ruhsat sahiplerine neredeyse iki yıl sonra tebliğ ediliyor.

Özel şirket ile karayolların işlettiği köprü ve otoyollardan gelen HGS ve OGS cezalarının ardı arkası kesilmiyor. Sürücülerin etiketlerinde bakiye olmasına rağmen, 2015 yılının bile ceza tebligatları yeni geliyor.

YİD modelli otoyol ve köprülerde araçların HGS’lerinde bulunan bakiyeler tanınmıyor ve gişelerde bulunan çalışanlar etikette para olmasına rağmen ‘bakiye yok’ diyerek geçiş ücretini nakit istiyor.  

Sadece Avrupa’dan Asya’ya veya tam tersi istikamet için üç köprü ve bir tünel bulunuyor. Ama bu sistemi bazı bölgelerdeki geçiş gişeleri tanımıyor. HGS veya OGS’lerde bakiye olmasına rağmen, geçiş yapan araçlara cezalar kesiliyor. Kesilen ceza ise ruhsat sahiplerine altı ay, bir yıl ve hatta iki yıl sonra bile tebliğ edildiği oluyor.

Karar gazetesinde yer alan habere göre, 500 kişilik bir istihdama sahip olan bir şirketin bile filosundaki araçlarından bazılarına sadece bu geçişlerden dolayı icra dosyası bile açılmış. Hiçbir tebligat yapılmayan şirkete, icra yapılacağını yetkililer milyonluk hesaplarına bloke gelince anlamış.

Avrasya Tüneli, Osmangazi Köprüsü, Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve buna bağlı otoyolları sürekli kullanan şirketin araçlarıyla ilgili yetkililer artık bu cezalardan vazgeçmiş bile. ‘Geleni artık sorgulamadan ödüyoruz. Çünkü şirketin banka hesapları demek bizim işleyişimizin durması demek’ açıklamasını yaptı.

Yıl 2018, hatta neredeyse 2019’a geldik. Şirkete gelen sadece HGS ve OGS ihlallerinden tebligatlar ise 2015 kadar dayanıyor. Şirket yetkilileri en son geçiş ihlali ve ceza tebligatının 24 Kasım 2018 tarihinde geldiğini söyledi. Bu tebligatın içinde bizlere gönderdikleri belgelerde 2017 yılının ihlalleri bile var. Şirket, bütün bu cezaların bakiye olmasına rağmen gönderildiğini iletti.

Bir diğer önemli konuda nakit alım, özel otoyollardaki nakit para gişesi. YİD modeliyle yapılan otoyollar veya köprü geçişlerinde otomatik geçiş gişesinin yanı sıra, nakit geçiş bölümü de mevcut. Şirketin bu yolu kullanan aracı, gişeye geliyor fakat bariyer açılmıyor. Gişe çalışanı HGS veya OGS’de para olmadığını söylüyor. Bu nedenle ödemeyi nakit istiyor. Sürücü bakiye olduğunu iddia etse bile, tam emin olmadığı için ödeme nakit yapılıyor fakat, HGS veya OGS’den de ücret alınıp alınmadığı tespit edilemiyor.

Sikayetvar.com’a yapılan şikayetlerin Kasım 2018 için en güncelleri şu şekilde sıralanıyor:  

- Adıma tescilli aracımda banka kredi kartı hesabına bağlı HGS etiketi bulunmasına rağmen 11/08/2018 tarihinde aracımla kaçak geçiş yaptığımdan bahisle tarafıma 458,25 TL tutarında cezai işlem uygulandığını yaptığım sorgulama neticesinde öğrenmiş bulunmaktayım. Bu nedenle aracımda HGS etiketi var iken geçiş ücretinin buradan tahsil edilmesi gerekirken tarafıma cezai işlem uygulanması tamamen haksız ve dayanaksız, olduğundan bahisle ilgili Otoyol A.Ş firmasına itirazda bulunmama rağmen sonuç alamadım, firma yetkilileri sorunu çözmedikleri gibi ilgilenmediler, bu yapılan düpedüz soygun.  

- Otoyol düzeneği iyi kurmuş. HGS olan araçlardan geçiş ücreti almıyor. Bariyer açılmıyor. Sürücü eline bir fiş tutuşturuyor açıklama yapılmadan ve ardından 3 ay sonra icra yazısı gönderiyorlar.  

- Şahsıma ait araç ile bir arkadaşım Balıkesir tarafına gidiş gelişte kullandığı Osmangazi Köprüsü işletmesinden  tarafıma 140 liralık geçiş ücreti cezası geldi. Geçiş ücreti için avukatlık ücretleri sıkı durun toplam 1.500 TL’ye çıkmış. Ceza ve avukatlık ücreti dahil usulsüzlükten hiçbir farkı olmayan bir durum. Arkadaşım ödediğini söylüyor ama makbuzu kaybettiği için bir netice alamıyorum. Bu çokta önemli değil ama araca tanımlı HGS cihazım var ama ne hikmetse tahsil edilemiyor.  

- Bursa Kuzey - Hersek isimli otoyol gişesinden Kaçak geçiş yaptığım söylenerek 83.85 TL idari para cezası kesilmiş. Belirtilen gün ve saatte aracımla belirtilen yerden trafiğin fazla olmasından dolayı görevliler tarafından geçişler ücretsiz olarak o an sağlandı. Sonrasında tarafımıza geçiş ücretinin yansıtılacağı söylendi. Fakat sonrasında tarafımıza herhangi bir bilgi ve tebligat gönderilmeden toplam 419.25 TL olarak icra kaydı oluşturulmuş ve 800 küsurat toplam borç olarak icra işlemi başlatılmış. Borca dair tarafımıza daha önce hiçbir şekilde herhangi bir bildiri yapılmamış olup e devlet ve araç kayıtlarına defalarca bakmamıza rağmen borç bilgisi çıkmamıştır.  

- 2.07.2018’de yaptığım geçiş sebebi ile tarafıma 795 TL’lik icra dosyasını ilgili hukuk şirketine 9.10.2018’de iletme zahmetinde bulunana kadar tarafıma hiçbir tebliğde bulunmayan Otoyol A.Ş’den şikayetçiyim. Savunmaları ise kişisel bilgilerin kullanımına ait yasaya bağlı olarak PTT ile bilgi paylaşımı entegrasyonları yokmuş. Ama nasıl oluyor da bilgilerime ulaşıp tarafıma haciz dosyası açabiliyor ve tarafımıza haciz tebliğ edilebiliyor. 

Şirket yetkilisi bu ve benzeri olayların arttığını fark edince yeni bir yönteme başvurmuş. Durumu şöyle aktardı:

“Şirketimizdeki araçların kontrollerini sürekli ben sağlıyorum. Aracın HGS veya OGS’si için hesaplarımız mevcut ve hepsinde de 300 lira, 500 lira veya daha fazla bakiyelerde para bulunuyor. Nakit isteme alışkanlığı artınca artık şoför arkadaşlara şunu söyledim. ‘Gişeye yaklaşınca telefon edin bakiye kontrolü yapacağım.’ Aynı gün içinde YİD modelleri yolları kullanan bir arkadaşımız beni aradı. Gişeye yaklaştığını birazdan geçiş yapacağını belirtti. Aracın HGS bakiyesine baktım 502 TL var. Sürücü arkadaş ardından tekrar beni aradı, şu an gişede olduğunu ve bakiye olmadığı için nakit ödeme yapacağını belirtti. Nakit ödeme yaptırmadım ve gişedeki çalışana HGS’de para olduğunu geçiş için bariyeri kaldırması gerektiğini söylettim. Bu arada da sistemden çıkmadım hala bakiyeyi kontrol ediyorum. Araç geçişini yaptı. 15 saniye sonra geçiş ücretinin sistemden düştüğünü gördüm. Eğer nakit ödeme yapsaydık nereden bilecektim HGS’den de alınmadığını.”

Sorunların devamı şöyle aktarıldı:

“Şirkete geçtiğimiz günlerde dört adet zarf gelmiş. Bunlar geçiş cezalarının saatlerinin ve güzergahların yer aldığı detayları veriyor. 2015 yılında yine bir geçiş güzergahında HGS okunmamış. Ama sistemde yine bakiye var. Aralarında devlet otoyollarına ait olan geçiş güzergahları da bulunuyor. Ücret 2.75 lira, cezasıyla birlikte ödeme nerdeyse 100 lira olmuş.”

Şirket yetkilisi, tebligatın 2018’in ortalarında geldiğini ifade etti. 

Çalıştığı firmanın 300 kişilik bir ekibe sahip olduğunu söylen şirket yetkilisi, otoyol geçişlerinde yollarda ödeme yapıldığına dair fişlerin alındığını ve buna rağmen cezaya düştüklerini gösteren tebligatlar geldiğini söyledi.

Bir tebligat üzerine yetkili şu olayı paylaştı:

“6 bin 900 liralık bir geçiş cezası gelmiş. Toplamda birkaç tane geçişin birleşimi. Yine ifade edeceğim hesaplarımızda bakiyelerimiz mevcut olmasına rağmen. Tabi bu tebligat bize geç ulaştı. İcra yoluna gidilmiş. Bizim bu icradan ise banka hesaplarımıza bloke koyulduğunda haberimiz oldu. Milyonluk hesaplarımıza ulaşamıyoruz. O gün bir ödememiz çekimiz olsa ödeyemeyeceğiz. İstediğiniz kadar paranız olsun o çek ödenmedi mi? Şirketin siciline işliyor. Bankalarda itibarınız bir anda düşüyor. Bununla ilgili bir tane karar mekanizması yok.”

Karayolları Genel Müdürlüğü’nün Sayıştay raporlarına yansıyan kaçak geçiş rakamlarına göre sadece 2017 yılında HGS ve OGS’lerden 19 milyon 951 bin kaçak geçiş yaşandı. 2016 yılında toplam kaçak geçiş 15 milyon iken 2017 yılında bu rakam yüzde 25 artarak 19 milyon 950 bin oldu. Kaçak geçişler nedeniyle kesilen cezalarda da benzer bir artış yaşandı. 2016’da kesilen toplam ceza miktarı 730 milyon lira iken 2017 yılında bu rakam 1 milyar 186 milyon lira oldu.

Yap-işlet-devret modeli ile Karayolları Genel Müdürlüğünün yanı sıra üç şirket daha yatırım maliyeti üzerinden işletme süresi boyunca köprü ve otoyollardan gelir elde ediyor. Hal böyle olunca kaçak geçişlerde de köprü ve otoyollarda sürücülerin muhatap olduğu kurum değişkenlik gösteriyor. Ancak bu değişkenlik, farkında olmayan çok sayıda sürücüyü mağdur ediyor.

Tüm HGS geçişlerine ilişkin sorgulamanın tek bir platform üzerinde toplanmamasının faturasını ise sürücüler ödüyor. HGS sistemi üzerinden sorgulama yapan ve herhangi bir borç görmeyen araç sahipleri sonradan kendilerine gelen yasal faizi eklenmiş ceza ve icra kâğıdı karşısında şoke oluyor.

Otoyollardan kaçak geçişlere ilişkin para cezalarını yüzde 60 oranında azaltacak düzenleme TBMM Plan Bütçe Komisyonu’nda bazı değişikliklerle mayıs ayında kabul edildi. Önerge ile HGS-OGS kaçak geçişlerinde mesafe ücretinin 10 katı tutarındaki cezayı dört kata indiren düzenleme kapsamına Karayolları Genel Müdürlüğü’nün işlettiği otoyollar da dahil edildi.

Mevcut uygulamada, otoyol kaçak geçişlerinde kesilen cezanın yüzde 60’ı Hazine’ye aktarılıyordu. Cezanın tamamı, otoyolu işleten kuruluşa kalacak. Kabul edilen bir başka önergeyle, teklifin 5. maddesi metinden çıkarıldı. Söz konusu madde, kambiyo rejimine aykırı fiilleri ihbar edenlere ödül verilmemesini öngörüyordu. Maddenin tekliften çıkarılmasıyla, ödül uygulaması devam edecek.