Habertürk yazarı Abdurrahman Yıldırım, yılın ilk yarısında dolar kurunun yüzde 19.7 artmasının büyümedeki azalmayı yüzde 8.5’e yükselttiğine dikkat çekerek “GSYH’yı 67 milyar dolar azaltan kur artışı kişi başına geliri de yüzde 9.5 düşürdü ve 8.767 dolara indirdi. Son 5.5 yılda ise kur artışlarından kaynaklanan GSMH azalması 228 milyar dolar ve yüzde 24; kişi başına gelir düşüşü de 3.713 dolar yüzde 29.8 oldu “ diyor.

GSYH’ya en güçlü desteği net ihracat ile kamu harcamalarının verdiğini belirten Yıldırım, büyümeyi en çok düşürenin ise yatırımlardaki sert gerileme olduğuna dikkat çekiyor.

İnşaat sektörünün içinde yer aldığı yatırımlardaki gerilemenin iknci çeyrekte ivme kazanarak yüzde 22.8 daraldığına vurgu yapan Yıldırım, yatırımların son dört çeyrekte gerilediğini ifade ediyor.

Yıldırım, yatırımlardaki gerilemede inşaat sektörünün içine girdiği krizin yanında döviz kurundaki artışın, faizlerin yükselmesinin ve beklentilerin bozulmasıyla makine ve teçhizat yatırımlarının azalmasının etkili olduğunu belirtiyor.

Sadece yılın ikinci çeyreğinde değil ilk çeyreğinde de büyümeyi en çok inşaat sektörünün aşağıya çektiğini ifade eden Yıldırım, “Emek yoğun bir sektör olan inşaatın daralmasının etkisiyle işsizlik mayıs itbariyle son bir yılda 1 milyon 112 bin artışla 4.5 milyon kişiye çıktı. Oran olarak da işsizlik yüzde 10.6’dan yüzde 14’e ulaştı. Tarım dışı işsizlik 3.6 puan artışla yüzde 16.2, genç nüfusta işsizlik de 6 puan artışla yüzde 25.5’e yükseldi” diyor.

Büyümenin düşmesiyle işsizliğin arttığını belirten Yıldırım, “İşsizliğin artışı ise gelir kaybına yol açarak tüketimi azalttı ve büyümey aşağı çekti. İşsizlik ile büyümenin düşmesi negatif bir sarmal oluşturdu ve birbirini besledi. Büyüme işsizlikten de bir darbe yedi” ifadeleri kullanıyor.

Dolar kurunun da büyüme rakamlarını son yıllarda en çok bozan faktör olduğuna dikkat çeken Yıldırım, şöyle devam ediyor:

“Yılın ikinci çeyreğinde büyüme yüzde 1.5 düşerken, dolar bazında yüzde 8.4 geriledi. Yıllık bazda GSYH rakamı 67 milyar dolar düştü ve 789’dan 722 milyar dolara indi. Buna paralel kişi başına düşen gelir de 2018’dek 9.693 dolardan 8.767 dolara nd. Yılın ilk yarısında kişi başına gelirde kayıp yüzde 9.5’ veya yüzde 926 doları buldu.

Bu kayıp da doların TL karşısındaki artışından kaynaklanıyor. Milli gelir hesaplamalarına baz olarak ortalama dolar kuru alınıyor. Ortalama dolar kuru geçen yıl 4.72 TL ken bu yılın ilk yarısında 5.6461’e yükseldi. Altı aylık dolar kuru artışı yüzde 19.6’yı buldu. Kurdaki bu artış, GSYH rakamları dolara çevrildiğinde en büyük bozulmayı yaratıyor.

Dolar bazında kişi başına düşen gelir ise daha hızlı azaldı. Bunun da nedeni nüfustaki artış. Yıllık ortalama 76 milyon kişiden 82 milyon kişiye çıkmak kişi başına gelir GSYH gerilemesinden daha çok düşürdü. Kişi başına gelir 5.5 yılda 3.713 dolar azalarak 12.480 dolardan 2019 ortasında 8.767 dolara indi.”