Hatta kumandayı bırakıp gitsin diye araya çürük saatler, programlar koyuyorlar. TRT Çocuk Genel Müdürü Can Soysal ve Yumurcak TV Genel Yayın Yönetmeni Meryem Akbal, çocukların çok fazla ekran karşısında olmamaları gerektiğini söylüyor. Sadece çocuklar için yayın yapan TV kanalları açılmadan önce anne babaların, çocukların TV izlemesi konusunda denge kurması daha kolaydı sanki. Çizgi filmler bir süre sonra bitiyor, çocuklar da mecburen TV başından kalkıyordu. Çocukların, sabahtan akşama kadar açtığı her an izleyeceği bir şey bulduğu kanallar ise, kumandayı anne babaların elinden tamamen alıp onlara teslim etti. Bu durum, çocukları gün boyu oyalayacak bir şey arayan ailelere kurtuluş yolu gibi görünebilir ama çocuk kanalı bile olsa çok fazla TV izlemenin zararlarının farkında olan ailelerin karşısına çözülmesi gereken bir sorun olarak çıkıyor. Bu noktada, tamamen dış ülkelerden getirilen yapımların yayınlandığı kanallara alternatif olarak yerli yapımların ağırlık kazandığı TV'ler ailelerin nezdinde daha çok önem kazanıyor. Ancak, çocuk psikologlarının, yerli ve pedagojik olarak denetlenen yapımların yer aldığı bu kanalların bile çocukların yaş dönemlerine göre kontrollü ve sınırlı izletilmesini tavsiye ettiğini unutmamak gerekiyor. Türkiye'nin en çok izlenen iki çocuk televizyonunun yöneticilerinin, çocukların çok fazla televizyon izlemesine karşı olduklarını açıklaması önemli bir gelişme. Meğer TRT Çocuk ve Yumurcak TV, çocukları ekran başından kaldırmak için birtakım yöntemler uyguluyormuş. Örneğin, TRT Çocuk Genel Müdürü Can Soysal, çocukların uzun süre ekran başında oturmamaları için yayın arasına çürük saatler koyduklarını söylüyor. Yumurcak TV Genel Yayın Yönetmeni Meryem Akbal da, çocukların TV izlemeyi bırakıp bir faaliyete yönelmesi için interaktif yapımlar sunduklarını belirtiyor. Fatih Üniversitesi'nde Gelişim Kulübü'nün düzenlediği Çocuk Gelişimi Eğitim Günleri'ne katılan iki yönetici, bölümün öğrencilerine, çocuk yayıncılığında gösterdikleri hassasiyetleri ve çocuklara zarar vermeden yayın yapmanın zorluklarını anlattılar. İstesek çocukları TV başından kaldırmayız Can Soysal, özellikle akşamları TV'yi kapatma konusunda ailelere kolaylık sağlamak ve çocukları TV başından kaldırıp uykuya daha kolay yönlendirmek için yayınlarını saat 21.00'de bitirdiklerini söyledi. Yayınlarını 22.30'da bitiren Yumurcak'ta ise, saat 21.00'den itibaren program aralarında 'Yumurcaklar için uyku saati' uyaranı gönderiliyor. Bu saatten itibaren küçüklerin izleyebileceği yapımlar yerine +13 yaşa hitap edenler yayınlanıyor. Uyku saati uyaranının daha çok ailelere yönelik olduğunu ifade eden Meryem Akbal, yayın devam etse de bu uyaranla küçük çocuğun ekranın kapanması için ikna edilebileceğini belirtti. Televizyoncular, gün içinde de çocukların sürekli TV izlememeleri için özellikle 'ölü saat' yöntemini uyguluyor. Çok sevilen yapımların arasına bütün çocukların ortak beğenisini kazanmayan, daha durağan bir formatı olan yapımlar yerleştiriliyor. Böylece çocuk kumandayı bırakıp başka bir faaliyete yönelebiliyor. Tematik kanal olduğu için 'çocuk TV'yi istediği kadar seyretsin' denemeyeceğini ifade eden Can Soysal, "Anne babaların da bu konuda eğitimli olması lazım. Biz, TV'ye yapışık çocuklar istemiyoruz. O yüzden yayın saatleri içinde çürük noktalar bırakıyoruz. Çocuğu 5-6 saat TV başına çakabiliriz, ama yapmıyoruz. Bunun çok hileleri var, bunları kullananlar var. Yapımlarımızda çocukları sokağa çıkmaya teşvik eden söylemler var. Özellikle yazın yayınımızı iyice gevşetiyoruz ki çocuklar çıkıp dışarıda oynasın." diyor. Çocukları ekrandan uzaklaştırıp çeşitli faaliyetlere yönlendirmeye çalıştıklarını belirten Meryem Akbal da şunları söylüyor: "Yumurcak'ta da ölü saatler var. Ancak biz bu vakitleri nasıl geçireceğine dair öneri sunmak üzere interaktif yapımlara yer veriyoruz. 'Şimdi Ne Zamanı?' başlığı altında oyun zamanı, resim yapma zamanı, yürüyüş zamanı, süt içme zamanı gibi o anda yapılacak 150 farklı aktivite öneriyoruz. Kat Kat Katla, Bunu Ben Başardım gibi projeler de çocukları harekete geçirmeyi amaçlıyor. Çocukların yayına hareketle katılmasını sağlıyoruz." Yaşına göre çocuğun ne izleyeceğini aile seçmeli TRT Çocuk ve Yumurcak TV'de 0-3 yaş dönemine hitap eden yapımlara yer verilmiyor. TV yöneticileri, 3 yaşından önce çocuklara TV izletilmesine karşı oldukları için prensip kararı olarak bunu uyguladıklarını belirtiyor. Ayrıca yapımların, okulöncesi, 6-9, 9-12 yaş ve üstü şeklinde belli yaş dönemlerine hitap edecek tarzda olmasına dikkat ediliyor. Küçüklere uygun olmayan yapımların öncesinde de yaş sınırı işareti gösteriliyor. Çocukların TV ile ilişkisini belirlemede ailelerin sorumlu olduğunu belirten Çetin Soysal, "Bazen insanlar kendi aile içi sorunlarını görmeyip bizim yayınlarımızı suçluyor. Bu kadar yayın yapmamızı eleştiriyor. Oysa sorun bizden kaynaklanmıyor. Bazen çocuğun yaş grubuna hitap etmeyen bir yapımı izlemesine göz yumuyor veya dikkat etmiyor, sonra 'çocuğum korktu' diye bize şikayet ediyor. Oysa yapımları seçerken görev ailelere düşüyor." diye konuştu. Çocuk kanallarından en çok şikayet edilen konulardan biri de reklamlar. Aileler, reklamların kaldırılmasını istiyor. Yayıncılar da bu konuda hemfikir aslında ama bunun yeterli olmadığı görülüyor. Bu konuda kurumların üst yöneticilerinin ortak bir tavır alması gerekiyor. Meryem Akbal: Çocuklar TV'den çok şey öğrenebilir "Çocuk kanalı yeri gelince ailenin en büyük yardımcısı oluyor. Bilinçli anneler ise çoğu zaman TV'yi kapatıp çocuklarıyla oyun oynayabiliyor. Çocuklar TV'den çok şey öğreniyor ama TV ailenin desteğiyle faydalı olabilir. Çocukların duygusal zekalarını, davranış ve yeteneklerini geliştiren programlarımız var. TV'de eğlence ile birlikte eğitim nasıl olabilir diye düşünüyoruz ve buna göre yeni projeler hazırlıyoruz. TV çocukların görsel zekasını geliştiriyor. Bizim neslimizin çocukları bu kadar güzel resim yapamazdı. Bu yayıncıların işini zorlaştırıyor çünkü çocukların beğenileri yükseliyor. Faydalı yapımlar bile olsa çocukların belli saatlerden fazla TV izlememesi gerekiyor. Bunda iş ailelere düşüyor."