Yıkılan surlardan İstanbul’a giren Fatih’in ordusuna eşlik etmeyi, Bizans ve Osmanlı askerlerinin çınlayan kılıç şakırtılarına, gümbürdeyen top seslerine, atılan savaş naralarına, yükselen tekbirlere ve mehter marşlarına tanıklık etmeyi?.. Yani fethi seyretmeyi?.. Öyleyse hazır olun, bu dediklerimizi, yakın bir zamanda tıpkı gerçeğine tanık oluyormuş gibi yaşayacaksınız. İstanbul’un fethini anlatan ve bu yıl sonu bitirilmesi planlanan panoramik fetih müzesine giden ziyaretçiler, fethin dondurulmuş bir anını büyük bir gerçeklik duygusu içinde seyredip adeta fethi yaşıyormuş hissine kapılacak. İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan ve Topkapı Şehir Parkı’nda 2008’de ‘Panorama 1453’ adı ile ziyarete açılması planlanan müzenin hazırlıkları bitme aşamasında. Ziyaretçi platformunu yatay ve dikey yönde 360 derece bütün çevresini kuşatacak, 3 bin metrekareye yayılan, üzerinde 10 binden fazla figürün bulunduğu üç boyutlu devasa küresel resim, İstanbul’un fethinde 29 Mayıs sabahının bir anını canlandırıyor. Türkiye’de bir ilk olan ‘Panorama 1453’, dünyadaki 30 kadar panoramik müzeden farklı olarak, bütün yönlerde kesintiye uğramayan çerçevesiz bir resim olma özelliği ile dünyanın ilk ‘tam panoramik’ müzesi olacak. 8 ressamın 4 yıldır aralıksız çalıştığı ‘Panorama 1453’ün koordinatörü ressam ve çizgi film yönetmeni Haşim Vatandaş, İstanbul’a ve İstanbul’un fethine yakışır panoramik müzeyi anlattı. İstanbul, fethinin şanına yakışır bir müzeye kavuşma hazırlığında. İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından inşa edilen ve Topkapı Şehir Parkı’nda yapımı halen devam eden ve muhtemelen ‘Panorama 1453’ adı ile hizmete açılacak olan müze, ziyaretçilerine İstanbul’un fethinin gerçekleştiği 29 Mayıs 1453 sabahını sanal olarak yaşama imkânı sunacak. Projenin koordinatörü ressam ve çizgi film yönetmeni Haşim Vatandaş, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin şehrin kültür ortamına ve turizmine kalıcı bir hizmeti olarak görülen müzenin hazırlık çalışmalarını anlattı, müzenin maketini bizimle paylaştı. İşte Türkiye’nin ilk panoramik müzesinin artık mutlu sona yaklaşan hikâyesi ve detayları… 2008’in başında bitirilecek müzenin çalışmaları dört yıl önce başlamış. Önce kapsamlı bir dönem araştırması yapılmış. O dönem Osmanlı-Bizans kıyafetleri ve silahları ile ilgili kaynaklar taranmış, surların fetih günündeki durumu, hangi bölgelerde ne büyüklükte gedikler açıldığı belgelerle belirlenmiş, kullanılan topların ve güllelerinin ölçüleri, hatta kuşatmada kaç hücum kulesinin kullanıldığı bile belgelenmiş ve muhteşem tablonun eskizleri çizilmiş. Bu arada, pek çok resimde dönemin kıyafetlerine ilişkin yapılan yanlışlıklar da tespit edilmiş ve resmin tarihi gerçeği yansıtması sağlanmış. Sonra da resim ana hatlarıyla ortaya konup renklendirilmiş. 2005’ten bugüne kadar süren zamanda ise resim yüzeyinde yer alan binlerce objenin çizimi yapılmış. Ve bu işlem halen çizgi ve animasyonda uzmanlaşmış dört ressam tarafından aralıksız sürdürülüyor. Bilgisayarlarda çizimi yapılan fethin devasa resmi, 29 Mayıs 1453 sabahında Bizans’ın direncinin kırıldığı ve Osmanlı askerlerinin şehre girmeye başladığı bir ânı betimliyor. Fatih’in savaşı bizzat yönettiği, topların çok yoğun olarak kullanıldığı Topkapı surlarının önündeki sahnede, yıkılmış surlardan toplara ve barut fıçılarına, şehre giren Osmanlı askerlerinden onlara karşı koymaya çalışan Bizans askerlerine, geri plandaki çadırlardan Marmara’da demirleyen Osmanlı gemilerine, taşınan yaralılardan atının üzerinde savaşı yöneten Fatih Sultan Mehmet’e kadar savaş, bütün gerçekliği ve detayı ile etkili bir şekilde resmedilmiş. Resim öylesine detaylı ki figürlerin sayısı, gerçek insan boyutundan başlanmak ve tam detaylı olmak şartıyla yaklaşık 10 bin civarında. Ziyaretçi kendisini savaşın ortasında bulacak Peki, iki boyutlu olan resim, ziyaretçinin kendisini sanki savaş alanında imiş gibi hissetmesini nasıl sağlayacak? Kuşatmanın en hareketli ânının canlandırıldığı panoramik resim, 40 m. çapında ve dairesel bir şekilde inşa edilen müze binasının iç duvarlarına yapıştırılacak. 3 bin m2 lik dev resim, panoramik yapısıyla ziyaretçinin etrafında onu 360 derece her yönden kuşatacak. Alanın ortasında yer alan 10 m. çapındaki dönen dairesel platformdaki ziyaretçi, böylece kendisini binlerce askerin arasında, savaşın tam ortasında bulacak. Müzenin, ziyaretçide gerçeklik duygusunu artıracak diğer özelliklerini Haşim Vatandaş şu cümlelerle anlatıyor: “Yüzeyin tamamının resimle kaplı olacağı yapının ortasındaki platformdan duvarlara kadar 15 metre derinlikteki alanda ise duvardaki resimlerle birleşecek ve resmin üç boyutlu algısını artıracak şekilde, üç boyutlu bire bir büyüklükte yüzlerce obje yer alacak. Yapımları tamamlanmak üzere olan ve gerçeğini aratmayan bu objelerin içinde, barut fıçıları, Urban’ın döktüğü şahi toplar, oklar, yaylar, kılıçlar, askerler, balyozlar, kalkanlar, yani savaş sahnesinde var olan her şey, gerçek büyüklüğü ile yer alacak. Ve bütün mekan ve resim, gerçeklik hissini artıracak biçimde, gün ışığına benzer bir ışıkla aydınlatılacağı için, ziyaretçi merdivenlerden platforma çıktığında sanki tekrar dışarı çıktığını sanacak ve 8-10 saniye yaşayacağı şokla kendini birdenbire savaşın ortasında hissedecek. Ziyaretçinin bütün çevresi küresel biçimde resim olacağı ve mesafe duygusu kaybolacağı için resim üç boyutlu olarak algılanacak. Müzede gerçekleştirilecek ses sistemi sayesinde resimde mehterin olduğu yerden mehter marşları, topların olduğu yerden top sesleri, at kişnemeleri, çığlıklar, tekbirler, yani resimdeki sahnenin sesi de duyulacak.” Dünyada da bir ilk olacak Dünyada şu anda yaklaşık 30 civarında panoramik müze var ve panoramik müzeler genellikle tarihteki önemli olayları anlatmak için yapılıyorlar. Bunlardan en önemlileri, Waterloo Savaşı Panoraması, Osmanlı-Rus Savaşı’nı anlatan Kırım Savaşı Panoraması, Napolyon’un Moskova Savaşı Panoraması ve Mesdag Panoraması. Bu panoramaların çoğu, 1800’lü yıllarda yağlı boya ile yapılmış. ‘Panorama 1453’ Türkiye açısından bu geç kalınmışlığı bir avantaja dönüştürecek. Çünkü Topkapı’ Şehir Parkı’nda yapılmakta olan panoramik müze, pek çok açıdan benzerlerinden farklı özellikler de taşıyor. Söz gelimi diğerleri yatay yönde panoramik özellik taşıdığı halde, İstanbul’un fethini anlatan panorama, her yönde panoramik özellik taşıyor; yatay ve dikey yönde de resim kesintiye uğramıyor. Bu yüzden ‘Panorama 1453’ 3000 m2’lik resim alanıyla dünyanın en büyük panoramik resmine sahip olmasının yanı sıra, dünyanın ilk ‘tam panoramik’ müzesi olacak. [email protected] Tarih bilincini tazeleyecek Haşim Vatandaş: Panorama 1453, İstanbul’un ve Türkiye’nin ilk panoramik müzesi olacak. Fatih’in, savaşı bizzat yönettiği, topların çok yoğun olarak kullanıldığı Topkapı surlarının önünde savaşın bir sahnesi canlandırılıyor. Tarihimizin önemli bir ânından saniyelik bir kesitin canlandırıldığı panoramik müzede, ziyaretçilere o ânı gerçekmiş gibi yaşatmayı amaçlıyoruz. Bu vesile ile unutulduğu endişesine kapıldığımız tarihimizle ilgili bir tazelenme yaşanacağını, izleyicide tarihe ve o döneme yönelik araştırma isteğinin artacağını ümit ediyoruz. Araştırıldıkça görülecektir ki, bu toprakların bize maliyeti hesaplanacak gibi değildir. Dolayısıyla bu ülkeye ve bu şehre ne kadar değer verilse azdır. Resimde sekiz ressamın emeği var ‘Panorama 1453’te, çizgi film ve animasyon da yapan sekiz ressamın emeği var. Haşim Vatandaş’ın koordinatörlüğünde, Hasan Hüseyin Dinçer, Şafak Tavkul, Kemal Yargıcı, Erdinç Ünlü, Murat Efe, Ahmet Kaya, Ramazan Erkut, Yaşar Zeynalov, İstanbul’un fethinin önemli bir kesitini resmetmek için ter dökmüş. Vatandaş’ın ‘projenin iki bel kemiği’ dediği Ramazan Erkut ve Yaşar Zeynalov (ayakta), halen Topkapı’da resmin detaylarını çalışıyor. ZAMAN PAZAR