İstanbul'un ilk apartman semti olan Kadıköy'deki Yeldeğirmeni Mahallesi'nin günümüze kadar gelen tarihi dokusu, kendine özgü mahalle kimliğinin korunması ve yaşatılması amacıyla Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı (ÇEKÜL) ve Kadıköy Belediyesi tarafından ''Canlandırma Projesi'' yürütüyor. 200 kadar tescilli eserin bulunduğu Yeldeğirmeni'nin altyapısının yenilenmesi, tarihi eserlerin korunması ve işlevlendirilmesi, kamusal alanlar oluşturulması, cephe düzenlemelerinin yapılması gibi fiziki projelerin yanı sıra, mahalle örgütlenmesinin kurulması, esnaf birliğinin oluşturulması, etkinlik ve atölye çalışmaları yapılması gibi sosyal projeler de hayata geçiriliyor. Canlandırma projesiyle, önemi önümüzdeki yıllarda artacak Yeldeğirmeni'nin, mahalle kimliğini koruyabilmesi sağlanacak. Bütüncül bir yaklaşımla ele alınacak mahallede ortaya çıkabilecek yanlışların böylece önüne geçilmiş olacak. -HEDEF HEM FİZİKİ HEM SOSYAL CANLANMA SAĞLAMAK- ''Mahalle kimliğinin korunması'', ''entegre canlandırma stratejileri geliştirilmesi'', ''mahalli örgütlenmenin desteklenmesi'' ve ''mahallenin kent ile bütünleştirilmesi'' ana başlıklarında toplanan hedef ve eylemler kapsamında, kent merkezinde sosyal ve ekonomik olarak sürdürülebilir bir dokunun oluşturulması için mahalle yaşantısına dayalı dinamiklerin oluşturulması büyük önem taşıyor. Proje kapsamında ilk çalışmalar, Yeldeğirmeni'nin kentsel omurgasını oluşturan Karakolhane Caddesi'nde başlatıldı. Bunun yanı sıra mahallenin karakteristik binalarından büyük kısmının bulunduğu ''İskele Sokak'' üzerinde ''bir kültür aksı'' oluşturulması, ilk etapta hayata geçirilecek projelerin başında geliyor. Bu kapsamda kamulaştırılan anıtsal tarihi yapılar restore edilerek, mahalle halkının kullanımına yönelik işlevlendirilecek. İskele Sokak üzerinde park, açık alan ve yaya kullanıma yönelik düzenlemeler yapılarak bu koridor kamusal bir alan olarak mahalle hayatının kalbini oluşturacak. Devam eden restorasyon çalışmaları, projenin sadece fiziki bölümünü oluşturuyor. Projede mal sahiplerine teknik ve finansal destek verilerek, halkın inisiyatifine bağlı aşağıdan yukarı bir restorasyon programı uygulanıyor. Bu süreç içinde, mahalledeki gönüllüler, sivil inisiyatifler, sivil toplum örgütleri ve mahalle esnafı ile birlikte hayata geçirilecek 2. el pazarları, halk katılımına açık sanatsal faaliyetler, yazlık sinema gibi etkinlikler ile kaybolmakta olan mahalle hayatının ve ilişkilerinin onarılması, projenin sosyal olarak sürdürülebilmesi için planlanan çalışmalar arasında yer alıyor. -GÖNÜLLÜ MERKEZİ OLUŞTURULDU- Yeldeğirmeni'nde yaşayan, mahalleye gönül vermiş herkesin deneyim, görüş ve fikirleri, ''Canlandırma Projesi''nin temelini oluşturuyor. Bu nedenle, gönüllü katılımcıların buluşması için ''Mahalle Evi ve Gönüllü Merkezi'' açıldı. Burada düzenlenen toplantılarla yürütülen proje hakkında katılımcılara bilgi veriliyor, etkinlikler organize ediliyor. -YELDEĞİRMENİ MAHALLESİ- Osmanlı'nın İstanbul'a gelmesinden itibaren, süvari birliklerinin Haydarpaşa Çayırı'nı talim alanı olarak kullanmaya başlamasının ardından, Talimhane'de de piyade birlikleri talim yapmaya başladı. Kadıköy'ün eski sakinlerinin Talimhane adıyla bildikleri yazılı kaynaklarda 15. ve 16. yüzyıllarda bahçeli köşklerin var olduğu belirtilen Yeldeğirmeni Mahallesi'nde, 1774–1789 yılları arasında, Padişah I. Abdülhamit tarafından 4 yel değirmeni yaptırıldı. Bu yel değirmenleri, ordunun, sarayın ve halkın un ihtiyacını karşılamak için kullanılıyordu. Yel değirmenleri bugün İbrahimağa, Rasimpaşa Camisi, Karakol ve Osmangazi İlkokulunun bulunduğu yerlerde faaliyet gösteriyordu. Semte adını veren 4 yel değirmeninden bugün hiçbirinin izine rastlanmıyor. Yeldeğirmeni Mahallesi'nde sokaklar, 1789–1807 yılları arasında Padişah III. Selim zamanında oluşmaya başladı. 1845 yılında artık düzgün sokakların oluştuğu bu semtte Kadıköy'ün ilk postanesi hizmet veriyordu. Yeldeğirmeni'nde 1800'lü yılların ikinci yarısında yerleşim hızlandı, özellikle 1872 yılında Kuzguncuk Dağhamamı'ndaki yangından sonra buradaki Yahudilerin Yeldeğirmeni'ne gelmesiyle semtte apartmanlaşma başladı. Çoğunlukla Yahudilerin inşa ettirdiği gösterişli apartmanların görüldüğü bu semtte diğer gayrimüslimlerin ve Müslümanların apartmanları yok denecek kadar az. Apartmanların çoğunun günümüze kadar ayakta kaldığı ancak ahşap evlerin neredeyse hepsinin yıkıldığı, yerlerine betonarme apartmanların yapıldığı gözlenebiliyor. -YELDEĞİRMENİ ÇEVRESİNDEKİ PROJELER- Yeldeğirmeni Mahallesi'ni de içine alan bölgede ulaşım alanında önemli projeler hayata geçiriliyor. Bu kapsamda yürütülen projelerden Marmaray ve Anadoluray hatlarının aktarma istasyonu olan Yeldeğirmeni Mahallesi'ndeki Ayrılık Çeşmesi, projenin tamamlanmasının ardından önemli bir transit aktarma noktasına dönüşecek. Gündemdeki bir diğer önemli proje, Haydarpaşa Garı ve çevresindeki servis alanlarının dönüştürülmesi, kentsel gelişime açılması. Yine aynı planın bir parçası da Kadıköy sahilinin yeniden düzenlenerek, rekreasyon alanına dönüştürülmüş Haydarpaşa Limanı ile bağlanmasını öngörüyor. Bu projenin gerçekleşmesi durumunda Kadıköy-Üsküdar arasındaki kent dokusunda bir devamlılık sağlanacak ve Yeldeğirmeni bu aksın ortasında kalacak. Bugün ana kent sirkülasyonlarının kenarında kaldığı için tıkalı olan Yeldeğirmeni Mahallesi, projelerin hayata geçirilmesinin ardından Kadıköy, Üsküdar ve Ayrılık Çeşmesi İstasyonu arasında bir köprü olacak.