Yenikapı Mevlevihanesi Vakıflar Genel Müdürlüğünün tarihi eser deposu olarak kullanıldığı 7 Mayıs 1997'de kundaklanmıştı. Yıllardır yangının izlerini silemeyen Mevlevihanenin içler acısı durumunu Samanyolu Haber defalarca gündem getirmişti. Zeytinburnu belediyesinin beş yıldır verdiği bürokrasi mücadelesi niyayet sonuç verdi ve restore işlemi başlatıldı . Itri, İsmail Dede Efendi, Şeyh Galip gibi Türk tasavvuf musikisinin ünlü isimlerinin yetiştiği Yenikapı Mevlevihanesi eski günlerine dönmek için gün sayıyor. 2007'DE BİTECEK Mevlevi tarikatının istanbul'daki en büyük merkezi olarak 1598 yılında zamanın Yeniçeri Başhalifesi Malkoç Mehmed Efendi tarafından yaptırılan ancak 1906 ve 1997 yıllarında geçirdiği iki büyük yangınla kullanılamaz hale gelen Yenikapı Mevlevihanesi'nden yeniden musiki sesleri yükselecek. Mevlevi tarikatının Konya'dan sonraki en büyük merkezinin Zeytinburnu sınırları içinde yer alan Yenikapı Mevlevihanesi olduğunu ifade eden Zeytinburnu Belediye Başkanı Murat Aydın "UNESCO'nun 2007 yılını Mevlana Yılı ilan etmesi ve hemen ardından da Anıtlar Yüksek Kurulu'nun tadilat planlarını onaylaması gerçekten inanç ve kültür turizmi açısından önemli gelişmeler. 2007'ye kadar çalışmaları büyük oranda tamamlayacağız" dedi. DERSLER VERİLECEK 40 kapalı odası bulunan mevlevihane, 5 bin 902 metrekarelik bir alan üzerine kurulu. Odaların bir bölümünde mesnevi, ud yapımı ve dersleri, ney, kudüm, çalpare dersleri, tasavvuf müziği, ebru, hat dersleri verilecek. Diğer odalarda ise hediyelik eşya satış dükkanları, konser, konferans ve sergi salonları, ofis odaları, tarihi yapımıza uygun tahta, cam, çini, ebru, hat, boyama, halı kilim gibi el sanatları atölyeleri, seminer salonu, antikacılar çarşısı, yemek salonu (Tekke pilavı, aşure) salep ve şerbet salonu açılması planlanıyor. Yenikapı Mevlevihanesinin önemi nedir? Yenikapı Mevlevihanesi, Mevlevî tarikatının İstanbul'da Galata Mevlevihanesi'nden sonra faaliyete geçirdiği ikinci dergâhtır. Merkez Efendi Mahallesi sınırları içinde yer alan mevlevîhane, tarikatın "Âsitâne" olarak kabul ettiği büyük ölçekli külliyelerinin başında gelir. Merkez Efendi Mahallesi'nde Mevlevihane Caddesi üzerinde bulunan Yenikapı Mevlevihanesi uzun yıllar Mevlevi tarikatının önemli merkezlerinden biri olmuştur. İstanbul'un beş önemli Mevlevihanesinden biri olan Yenikapı Mevlevihanesi Osmanlı tekke mimarisinin karakteristik özelliklerini taşıyan güzel bir örnektir. Yenikapı Mevlevihanesi ismini bugün "Mevlanakapı" olarak bilinen sur kapısından almıştır. Sünbül Efendi aracılığıyla tarikata giren ve Mevleviliğe intisap eden Yeniçeri Katibi Malkoç Mehmed Efendi tarafından, yoğun iskan sahalarına uzaklığı sebebiyle sur dışında inşa edilen Mevlevihane 1597 yılı Recep ayında açılmıştı. Malkoç Mehmed Efendi'nin hacca giderken Konya'ya ulaştığında : "Vatanımıza selametle kavuşmak nasip olursa, Mevlevilere İstanbul'da bir zaviye yaptırayım" diye adakta bulunduğu, dönüşünde de adağını yerine getirip bu tekkeyi yaptırdığı şeklinde bir rivayet vardır. İnşasından kısa bir süre sonra Yenikapı Mevlevihanesi Mevleviliğin istanbul'daki en önemli merkezi haline gelmiş, tekke tabiriyle "asitane" olarak faaliyet göstermiştir. Bugün Mevlanakapı olarak bilinen sur kapısı dışında bulunan Mevlevihane o dönemlerde hem halk hem de devlet ricali üzerinde etkili olmuş, devrin sadrazamı Mehmed Paşa, Yeniçeri Ağası Tırnakçı Hasan Ağa ve sair tarikat şeyhlerinin katıldığı gösterişli bir törenle açılmıştı. Bu ilk binanın müştemilatını semahane, mescid ve 18 adet derviş hücresi oluşturuyordu. Tekkenin ana binaları ise 17. yüzyılda inşa edilen meydan odası ve matbah-ı şerif (mutfak) ile şekillenmeye başladı. Maalesef bu binaların hiçbirinin günümüze ulaşamamış olması Mevlevihane tarihi üzerinde fikir yürütmeye manidir. Tekkenin ilk postnişini açılışta vaaz veren ve Mesnevi okuyan Ali Kemali Dede olup onu, parLak bir şeyhlik dönemiyle Doğani Ahmed Dede takip etmiştir. Derviş zümrelerinin İstanbul'un günlük hayatında son derece etkili oldukları Sultan IV. Murad döneminde, meşihat makamında bulunan Doğani Ahmed Dede'nin faaliyetleri padişahı ve saray halkını Mevlevihane'ye bağlayacak kadar etkili olmuştu. Bununla beraber kendi şahsi çıkarlarını temin etmek için tekkeye bağlanan devlet adamlarının da olması ve bu tip insanların dervişlik ahlakına yakışmayan hareketlerde bulunması Mevlevihane'nin itibarını zedeledi. 19. yüzyılda meşihat makamında olan Osman Selahaddin Dede (ölm. 1886) ise tekkenin Tanzimat sonrası dönemine ve 19. asır siyasi hayatına damgasını vurmuş bir şahsiyettir. Dede, Tanzimat'ın önemli isimleriyle yakın ilişkiler kurmuş olup kendisine intisap eden devlet ricali arasında Tanzimat'ın iki büyük sadrazamı Keçecizade Fuat Paşa ve Ali Paşa da yer almaktaydı. Bu sadrazamlardan başka daha meşhur başka bir sadrazam Mithat Paşa da Dede'nin yakın dostlarındandı. Öyle ki Sadrazam Mithat Paşa I. Meşrutiyet öncesi anayasa konusundaki görüşlerini Osman Dedeyle paylaşmış ve tartışmıştı. Fakat Dede'nin Mithat Paşa'yla olan bu samimiyeti sonradan başını ağrıtmıştır. Çünkü 1876-1909 arasında padişahlık yapmış olan Sultan II. Abdülhamid tahta geçince Mithat Paşa ve çevresindekileri amcası Sultan Abdülaziz'e suikast etmiş olmakla suçlayıp haklarında soruşturma başlatmıştı. Dolayısıyla da Selahaddin Dede'nin sarayla olan irtibatı kesildi ve Mevlevihane daima gözetim altında tutuldu. Yenikapı Mevlevihanesi 20. yüzyılın başlarında Balkan ve Çanakkale savaşlarında hastane olarak kullanılmış, bilahare tekke mensupları Abdülbaki Dede kumandasında I. Dünya Savaşı'nda İngilizlere karşı girişilen meşhur Kanal harekatı esnasında yalnızca Mevlevilerden oluşan "Mücahid-i Mevleviyye Alayı" na katılmışlardı. Tekkenin son postnişini olan Abdülbaki Dede Cumhuriyet döneminde "Baykara" soyadını almış ve çeşitli görevlerden sonra 1935'te vefat etmiştir. Yenikapı Mevlevihanesi, edebiyatımızın seçkin şahsiyetlerinden 5eyh Çelebinin ve eski musikimizin pirlerinden olan ismail Dede Efendi'nin yetiştiği yerdir. Zamanında eski musikinin bütün geleneğiyle yaşatıldığı bir merkez olmuştur. Bu bakımdan sadece tarikat ve tasavvuf tarihi açısından değil kültür tarihimiz açısından da büyük bir önem taşır. Yenikapı Mevlevihanesi tekkelerin kapatılmasını izleyen yıllarda uzun bir müddet çocuk yurdu olarak kullanılır. Mevlevihane'nin ahşap semahanesi 9 Eylül 1961'de çocukların ateşle oynarken çıkardıkları yangında tamamen kül olur, sadece dedegan hücreleri ve matbahı ayakta kalır. Bunlar da 7 Mayıs 1997'de kundaklanır. Mevlevihane geçirdiği bu yangınlar nedeniyle kullanılamaz hale gelince de kapatılıp kaderine terk edilir. Uzun zamandır boynu bükük bekleyen Mevlevihane'nin Zeytinburnu Belediyesince başlatılan "Kültür Adası" projesi çerçevesinde restorasyonu planlanmıştır.