Kürt petrolü ve Halkbank'la ilgili bir türlü cevap bulunamayan sorulara bir yenisi daha eklendi. Powertrans adlı firmanın Kuzey Irak petrollerinin pazarlanmasında ya da satışında rol oynadığı bilinmesine rağmen konuyla ilgili satış ve pazarlamada hangi Türk şirketleri var belli değil. Ceyhan'dan (Adana) dünya piyasalarına arz edilen bu petrolü iddia edildiği gibi Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'a yakın işadamlarının kurduğu Powertrans mı satıyor?

Kürdistan makamları ve bölgede petrol işiyle uğraşan işadamlarının Ceyhan'dan akan petrolü kimin sattığına dair bilgileri sınırlı. Bunun sebebi öncelikle Kürt Yönetimi'nde petrol satışıyla ilgili prosedürün henüz kurumsallaşmamış olması. Bu yüzden Erbil'in gelecekte de en büyük kozu olacak petrol satışıyla ilgili Doğal Kaynaklar Bakanı Aşti Hawrami, Başbakan Neçirvan Barzani dışında çok az yetkili kapsamlı bilgiye sahip. Üstelik Kürt makamları Ankara-Erbil arasındaki anlaşma gereği Ceyhan'dan petrolü kimin sattığı konusuyla pek ilgilenmiyorlar. Ancak Kürt yetkililere göre, Türkiye'nin cevabını aradığı o sorunun, yani Kürt petrollerini kimin sattığı sorusunun cevabı Kasım 2013 tarihli o ünlü anlaşmada gizli.

CHP, İMTİYAZLI ŞİRKETİ MECLİS’E TAŞIDI

Kürt petrolleri Ceyhan'dan akmaya başlamadan önce kimin satacağına ilişkin tartışmalar TBMM gündemine geldi. Ancak gündem bombardımanı altındaki Türk kamuoyu tartışmaya fırsat bile bulamadan konu kapatıldı. Önce CHP'li Aytun Çıray, Mart 2013'te yazılı soru önergesiyle Enerji Bakanlığı'na Erbil ile yapılan anlaşmaların neleri ihtiva ettiğini, Kürt petrollerini taşıma lisansı ve imtiyazının kime verildiğini, iddia edildiği gibi Powertrans'a verildiyse hangi kriterlere göre verildiğini sordu. Ancak beklendiği gibi, cevap alamadı.

Bakanlık, Mayıs 2013'te CHP'li Mevlüt Dudu'nun soru önergesine verdiği cevapta Powertrans'a Kürt petrollerinin Akdeniz'den dünya piyasalarına ulaştırılması için 'lisans' verildiğini kabul etti. Ancak lisans için Powertrans dışında kaç şirketin müracaat ettiği, bu şirketin hangi kriterlere göre seçildiği sorularını anayasa ve içtüzük hükümlerine aykırı olarak cevapsız bıraktı.

ANLAŞMANIN HÜKÜMLERİNİ TBMM DAHİL KİMSE ÖĞRENEMİYOR

Ceyhan'dan satılan Kürt petrolü miktarı ve Halkbank'a yatan para konusunda başlangıçta hevesli açıklamalar yapan Enerji Bakanı Taner Yıldız da Powertrans şirketinin ismini hiç zikretmedi. Peki Kürt Bölgesel Yönetimi ile yapılan bu anlaşma nasıl gizli kalabildi? Yakın zamanda kurulan bir şirket, yani Powertrans bu anlaşmaya nasıl ve kimin direktifi ile eklendi.

Bugün TBMM dahil hiçbir kurum ya da kişi, Erbil ile yapılan anlaşmanın hükümlerini öğrenemiyor. Neden? Çünkü Kürt Bölgesel Yönetimi bağımsız bir devlet olmadığı için Erbil ile yapılan anlaşma, Irak merkezi hükümetiyle yapılanlar gibi ‘devlet-devlet arası anlaşma’ sayılmıyor. Bu sebeple özel hukuk hükümlerine tabi bir sözleşme olarak niteleniyor. Bu şu anlama geliyor; petrol üretimi ve satışıyla ilgili anlaşmanın TBMM onayına sunulması da gerekmiyor. Yani milyarlarca dolarlık petrol anlaşması teknik bir hukuki gerekçeyle denetimden kaçırılıyor.

TPAO VE TPIC DA ORTAKLAR ARASINDA

Diğer yandan Powertrans'ın bu sözleşmeye nasıl girdiği ise tam bir muamma. Kürt Bölgesel Yönetimi yetkililerinden aldığımız bilgilere göre, Türkiye hem Kuzey Irak'ta hem de Irak'ın başka bölgelerinde petrol çıkarma ve satış için off-shore bir şirket kurdu. Kürdistan ile doğalgazda olduğu gibi petrol üretimi ve satışı ile ilgili anlaşma bu şirket üzerinden yapıldı.

Kürdistan'da 6 petrol sahasında faaliyet gösterecek bu şirketin ortakları arasında Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı ‘TPAO’ ve yurtdışına petrol çıkarma yetkisi olan (Uluslararası Türk Petrol Şirketi) Turkish Petroleum International Company (TPIC) da var. Buraya kadar sorun yok. Fakat iddialara göre bu off-shore şirketin yerli ve yabancı özel hukuk hükümlerine tabi ortakları var. Powertrans, bu ortaklardan biri olabilir mi? Büyük ihtimalle ‘evet’. Kesin olan şu; bugün Powertrans Ceyhan'a akan Kürt petrolünü alıp satma yetki ve lisansına sahip. Enerji Bakanlığı da CHP'li Çıray'ın soru önergesine verdiği cevapta hem Irak petrolleri için kurulan off-shore şirketi hem de Powertrans'a verilen lisansı, (lisans verme yetkisi EPDK'da vurgusu yaparak) kabul ediyor.
KİM BU POWERTRANS?

İDDİAYA GÖRE YÖNETİCİ ESKİ BİR AKP'Lİ

Powertrans, 2011'de kurulan bir petrol şirketi. Bakanlar Kurulu, şirkete, kuruluşundan sadece 5 ay sonra kara ve demiryolu ile ham petrol taşıma, bir süre sonra da ticaret yapma lisansı verdi. İddialara göre şirket, Mayıs 2013’te Ceyhan'a akan petrolü satma lisansı elde etti. Peki Powertrans’ın arkasında kimler var? Türkiye, şirketin kurulduğu tarihten itibaren bu sorunun cevabını arıyor. Enerji Bakanlığı’nın Powertrans'la ilgili yazılı soru önergelerine bilgi vermemesi dikkat çekici. Ticaret sicil kayıtlarına göre, şirketin genel müdürünün eski bir AK Parti vekil adayı ve bir dönem Çalık Grubu'nun Petrol Ticaret Koordinatörlüğü'nü yürüten Ahmet Şadi Güngör olduğu kamuoyuna yansıdı. Dolayısıyla şirketin gizli ortağının Çalık Grubu olduğu iddia edildi.

'ŞİRKETLE İLGİLİ BİLGİ VERMEK İŞTEN ÇIKARILMA SEBEBİ'

Gerçekten öyle mi? Bir süredir tartışmaların odağında olmasına rağmen şirket yetkilileri bu konuda resmi bir açıklama yapmadı. Bu yüzden soru Powertrans yetkililerine soruldu. İstanbul Maslak’ta bir plazada bulunan şirketin yetkilileri, görüşme talebine olumlu bakmadı. “İş akdimize göre genel müdürün bile şirketle ilgili bilgi vermesi işten çıkarılma nedenidir” diyerek soruları cevapsız bırakan Powertrans yetkilileri, ısrar üzerine sorular mail yoluyla gönderildiği takdirde Singapur'daki genel merkeze ileteceklerini ve onların irtibata geçeceği açıklaması yaptı. Ancak üzerinden 2 hafta geçmesine rağmen Powertrans’tan sorulara cevap gelmedi.

ŞİRKETİN CEVAPSIZ BIRAKTIĞI SORULAR

-Powertrans, Kürt petrollerini ihraç ediyor mu? Başka hangi bölge ve ülkelerde faaliyet gösteriyor?

-Kerkük-Yumurtalık boru hattına gelen Kürdistan petrollerini ihraç lisansı-imtiyazı sadece Powertrans'a mı ait?

-Haziran 2014’ten bu yana satılan 34 milyon varil petrolün ne kadarını Powertrans sattı?

-Kürt yönetimi ile kaç yıllık bir anlaşma yapıldı? Bu bir alım satım mı, yoksa komisyon anlaşması mı?

-Ticaret Bakanlığı'nın Kürt petrollerinin satışı için Powertrans'a verdiği imtiyaz kaç yıllık?

-Powertrans'ın sattığı petrol paraları Kürt Bölgesel Yönetimi'nin Halkbank'taki hesabına mı yatıyor?

-Şirketinizin Çalık Grubu ile bir ortaklığı var mı?

'BAKANLIK KÜRT PETROLLERİNİ YAKINDAN TAKİP ETMİŞ'

Bu soruların cevabı Kürt petrollerinin Ceyhan'dan satışıyla ilgili sır perdesini belki biraz aralar. Ama ticaretle ilgili şaibe ve hukuksuzluk iddialarını ortadan kaldırmaya yetecek gibi görünmüyor. Çünkü bu ticari anlaşmada denetim ve şeffaflık sağlaması gereken bizzat Enerji Bakanlığı ve hükümet. Cevaplanması gereken sorular ise çok net. Kürt petrollerini satış lisansı hangi kriterler gözetilerek hangi şirkete verildi? Bu anlaşmadan devletin kazancı ne? Enerji Bakanlığı, Irak petrollerinin satışını yakından takip etmezken, Kürt petrollerinin satışını, dolayısıyla Halkbank'a yatırılan parayı neden günü gününe izliyor? Bu satışla ilgili söz verilen şeffaf bir denetim mekanizması niçin kurulmadı? Ve son olarak bu ticaretten yani Kürt petrollerinin satışından elde edilen para devletin kasasına mı yoksa başka kasalara mı giriyor?

ZAMAN