İZMİR (CİHAN)- Türk müteahhitlerin dünyaya açıldığı ilk pazar olan Libya'da, Arap Baharı ve Kaddafi yönetiminin devrilmesinden bu yana geçen dört yılın sonunda Tobruk hükümeti, Türk şirketlerini ülkeden çıkarma kararı aldı. Bu kararın ardından Libya'da projesi olan inşaat şirketleri zor günler geçirirken yaşanan kriz, ihracatı da etkiledi. Ege'den Libya'ya yapılan ihracat 2014 yılında, bir önceki yıla göre yüzde 33 azalarak 125 milyon 230 bin dolara geriledi. İhracatta en çok kayıp yaşayan birlikler ise inşaat sektörüyle bağlantılı çalışan demir ve demir dışı metaller, çelik, çimento ve toprak ürünleri ile maden ihracatçıları oldu. Bu sektörlerin Libya ihracatındaki toplam kaybı 31 milyon doları geçti.

Yaşar Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Arıkan Açar coğrafi yakınlık, Türkiye'nin üretimine uyan bir pazar olması ve tarihi ilişkiler sebebiyle Libya ve çevre ülkelerin önemini vurgulayarak, "Bu pazarlardan, siyasi nedenlerle çıkmak zorunda kaldık. 2023'te 500 milyar dolar ihracat hedefleyen Türkiye, Libya'dan Mısır'a ve Suriye'ye kadar uzanan bölgedeki ilişkilerini, ekonomisini düşünerek tekrar restore etmelidir. Bu pazarları geri kazanmanın yolları bulunmalıdır." dedi.

'EKONOMİ, DIŞ POLİTİKANIN EN BELİRLEYİCİ UNSURLARINDAN BİRİ'

Yrd. Doç. Dr. Açar, "Türkiye, Libya'yla çok uzun yıllara dayanan bir dostluk içindeydi. İnşaat sektörü için de önemli bir partnerdi. Libya, 1970'li yıllardan beri Türk müteahhitlerin 20 milyar doların üzerinde inşaat işi yaptığı bir ülkeydi. Arap Baharı, bu dengenin sarsılmasına neden oldu. Ekonomi, dış politikanın en belirleyici unsurlarından bir tanesi. İlişkiler bir şekilde restore edilmek durumunda, hem ekonomik hem de siyasi açıdan. Gelecekteki ihracat hedeflerine ulaşmak için bu önemli. Libya'daki alacaklarınızı bir şekilde alırsınız, bu yıl olmaz belki ama yine alırsınız ancak orada kalan makine parkı, yapılan yatırım açısından bakıldığında çok zarar var. Açılmış olan krediler, faizleri, işgücü kaybı düşünüldüğünde zarar büyük." diye konuştu.

'NORMALLEŞME SÜRECİ OLACAKTIR DİYE UMUYORUZ'

Ege İhracatçı Birlikleri Koordinatör Başkanı Sabri Ünlütürk ise yalnızca bu ülkede değil, güney ve doğu komşularla diğer Kuzey Afrika ülkelerine ihracatta da benzer oranlarda düşüş olduğunu kaydetti. Ünlütürk, "Bu ülkelerin kendine özgü siyasi kararları var. Özellikle inşaat sektörü için Libya'nın olumsuz kararları var. Yaşananlar, döneme bağlı bir durum. Konu ile ilgili çalışmalar devlet nezdinde de sürüyor. Belirli bir süre sonra normalleşme süreci olacaktır diye umuyoruz. Rüzgarlar bir dönem böyle esiyor, dönemsel şeyler yaşanabiliyor, koşullar da değişiyor. Geçmişte İsrail'le de gerginlikler oldu ama bugün ticaretimiz tam gaz devam ediyor. Düzenli olarak farklı sektörlerde ticaret heyetleri, fuar ve benzeri organizasyonlara katılarak, yeni pazarlar yaratarak sıkıntıları aşmaya çalışıyoruz." dedi.

'DEMİR ÇELİK SEKTÖRÜ OLUMSUZ ETKİLENDİ'

İnşaat sektörünün Libya'dan çıkarılması sebebiyle en çok etkilenen sektörlerden olan Ege Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Halil Şahin de, "Türkiye, Libya'da sıkıntılar yaşanmadan önce yılda 400-500 bin ton çelik ihraç ediyordu, katma değer yaratılıyordu. Türk müteahhitlerin iş akitlerini feshetmeleri, hem bizi hem de çelik sektörünü direkt etkiledi. İhracat adına ciddi bir kayıp yaşadık. Tüketimimizin iki katı üretim kapasitemiz var, yarıdan fazlasını ihraç etmek zorundayız. İhracat için dünyada gitmediğimiz ülke yok denecek kadar az. Türk demir çelik sektörü, sıkıntılar nedeniyle şu an yüzde 65 kapasiteyle çalışıyor." diye konuştu.

RAKAMLARLA LİBYA'YA İHRACAT

70'li yıllardan bu yana Libya'da 29 milyar dolarlık 565 proje yapan Türk inşaat firmaları, hem 4,5 milyar dolar alacaklarını hem de 7 milyar dolarlık iş makinesi ve araç gereçlerini bırakmak zorunda kaldı. 2013'te 2 milyar 723 milyon 868 bin dolarlık ihracat yapılan Libya'ya, 2014'te 1 milyar 993 milyon 696 bin dolarlık ihracat yapıldı. Ege Bölgesi'nden de ülke genelinde olduğu gibi Libya'ya ihracat geriledi. 2013'te 185 milyon 961 bin dolarlık ihracat yapılan bu ülkeye, 2014'te yüzde 33 düşüşle 125 milyon 230 bin dolarlık ihracat yapıldı. Ege İhracatçılar Birliği'ne bağlı 292 firmanın ihracat yaptığı Libya'da en çok kayıp yaşayan birlikler ise inşaat sektörüyle bağlantılı çalışan demir ve demir dışı metaller, çelik, çimento ve toprak ürünleri ile maden ihracatçıları oldu. Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri ile Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri birliklerinin Libya'ya toplam ihracatı da 20 milyon dolar geriledi. İhracatı artanlar ise Su Ürünleri ve Hayvancılık Mamulleri, Zeytin ve Zeytinyağı ile Meyve Sebze Mamulleri birlikleri oldu. CİHAN