23 Aralık 1930’da Menemen’de bir grup, “şeriatı kurmaya geldik” diye ortaya çıkıyor! Kendilerini engellemek isteyen yedek subay Mustafa Fehmi Kubilay ve iki bekçiyi katlediyorlar.

Olayın ardından İstanbul’da Cumhurbaşkanı başkanlığında bir toplantı yapılıyor. İlginç kararlar alınıyor. Fahrettin Altay’ın notlarından bazılarını okuyalım:

“Nakşibendi teşekkülü siyasidir, bütün isyanlar bunun hareketi ile başlamıştır. 

Eski ihtilallerde öne düşen şeyhler hep Nakşibendi’dir. Bu malumatla Divanıharp isyanı yapan bu tarikatın siyasi olduğunu ve tekkeler kapandıktan sonra faaliyetlerinin bir irtica hareketi olduğunu tespit edip, şeyhleri mevkufen mahkemeye almalıdır. 

Şimdiye kadar malum olan siyasi halleri( bazı hocaların) bu meseleyle alakadar olduklarına delil-i kafidir.

Tekkeler ya mektep yapılmalı yahut yakılmalıdır.

Bunlarla irtibatı olan diğer şahıslar da etraftan celp edilmelidir.

Hiçbir yerde Kutup ve Kutbül Ektap bırakılmamalıdır !

Alakası tebarüz edenler tecziye olunacaktır, kesif muhitler dağıtılarak temizlenecektir.

Kadın mensuplar mühimdir, müsamaha olunmamalıdır. ‘

Menemen ve iki ili kapsayan Sıkıyönetim ilan ediliyor. Özel mahkeme kuruluyor. Yurdun dört bir yanında tutuklamalar başlıyor. 2200 insan gözaltına alınıyor. Esat Erbili Hocaefendi, İstanbul’dan Menemen’e getiriliyor. 38 kişi idam cezasına çarptırılıyor. 

Yıllar sonra Genelkurmay arşivlerindeki belgelerde, “Giritli Mehmet bir esrarkeştir’ yazdığı ortaya çıkıyor. Mahkeme tutanaklarında şahitler; “olay günü grup, çifter çifter esrar kullanıp, sarhoş kafayla meydana çıktı!” diyor.

Dahası...

Hükümet Ağustos’ta istihbarat almış, grubu izliyor ama tedbir yok. 

Olayı bastırmak için tecrübesiz bir yedek subay görevlendiriliyor. Jandarma komutanı hükümet konağında olaylara seyirci kalıyor.

Nakşiler ile ilgili fişlemeler ise önceden yapılmış, bir gecede onlarca kişi evlerinden toplanıyor.

Yine ne ilginç tesadüf...

Olaydan önce bazı gazetelerde Erbili Hocaefendi ile ilgili yalan haberler çıkıyor. Büyük alime “İngiliz casusu” iftirası atılıyor.

15 Temmuz’u ve sonrası gelişmeleri “Menemen olayı “ ışığında daha rahat okuyabilirsiniz... Kuşkusuz tarih, “15 Temmuz, Menemen gibi ama ondan daha büyük bir tertipti” diye yazacaktır...