Türk Lirası üç ayda yüzde 10’dan fazla devalüe oldu. 2 Ocak’ta 3.77 TL olan ABD Doları 10 Nisan itibarıyla 4.12 TL. Euro 5.10 TL’ye, İngiliz Sterlini 5.80 TL’ye tırmandı.

 

100 lirayı geçtiğinde günlerce dillerden düşmeyen çeyrek altın İstanbul Kapalı Çarşı’da 294 TL’den satılıyor.

Nereden nereye? Tuvalete 1 milyon TL ödüyorduk. Attık 6 sıfırı, şimdi 1 TL yetiyor! Dolara çevirirsek 25 cent.

Kırılan her rekor TL’yi delik deşik ediyor.

Dolar için 4 TL, Euro’da 5 TL seviyeleri dövizin seyrini belirleyecek kritik eşiklerdi. Artık o eşikler geçildi. Dolar ve Euro cenahında tansiyon günden güne yükseliyor.

Paranın işleyişi ve yatırımcı davranışı açısından mevcut telaşı düşürebilecek tek vasıta var o da Merkez Bankası’nın elinde.

TCMB’nin elinde de döviz satmak ya da faizleri yükseltmekten başka yatırımcıyı ikna edebilecek üçüncü bir şık yok.

Merkez Bankası Başkanı Murat Çetinkaya’yı gören, duyan var mı? En son Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonu’nda yaptığı sunumu okuduk.

TCMB internet sitesinde yayınlanan sunumda hal-i hazırdaki döviz şokuna karşı tek satır cümle yok.

Esasında Çetinkaya kendisini dinleyen komisyon üyesi milletvekillerinin hiçbir şey anlamayacağı o sunumu da yapmazdı. Bankanın kanununda böyle bir mecburiyet belirtilmemiş olsaydı Çetinkaya’nın yaşadığına dair herhangi bir emareye rastlamayacaktık.

Ortalık toz duman.

Dolar, Euro, Sterlin, altın, faiz almış başını gidiyor.

Mamafih Merkez Bankası Başkanı kayıp. Nasıl kayıp olmasın ki!

İktisat ya da işletme diploması olmadığı halde Saray’ın ve damat Berat Albayrak’ın sayesinde oturduğu o koltuğun altında ezilmesinden daha tabiî ne olabilir.

Teori seviyesinde bile vakıf olmadığı para politikasında nasıl hamle yapacak? Para Politikası Kurul üyelerinin profili Çetinkaya’dan çok mu farklı?

Körler sağırlar birbirini ağırlar…

Tayin ve terfide liyakat, ehliyet ve tecrübenin yerine kartvizit kriterleri esas alınırken ne bekliyorduk ki!

Çetinkaya’nın en mühim vazifesi piyasayı teskin etmek değil. O bizlerin hüsnü kuruntusu.

Kendisini oraya koyan iradenin beklentilerine cevap vermeli, onların gönlünü hoş tutmalıdır. Bu kadar.

Reis-i Cumhur Recep Tayyip Erdoğan söylenecekleri gayet güzel ifade ediyor nitekim.

“Tutturmuşlar kur aşağı, kur yukarı. Ya geçin bunları kardeşim!” diyen Erdoğan’ın sözünün üstüne söz sarfedilir mi? Para politikasının bu ufuk çizgisine vasıl olması için 2023, 2051, hatta 2071 senelerine kadar beklemek lazım gelebilir.

Uzun iş anlayacağınız.

Dolar cephesinde çapraz ateşe tutulan şirketlerimiz başının çaresine bakacak. Onlar da öyle yapıyor zaten.

Murat Ülker, Ferit Şahenk, Aydın Doğan, Ünal Aysal ve diğer büyük patronlar son sürat nakit topluyor. Döviz borçlarını da bankalarla pazarlık yaparak tehir etmeye çalışıyorlar.

Banka genel müdürlerinin odasında, “Döviz kredilerini verirken ‘kurlar daha da düşecek, merak etmeyin’ diyordunuz. Gelirimiz TL, borçlarımız Dolar ya da Euro. Kur artık günde yüzde 2 artıyor. Üç aylık artış yüzde 10. Buna hangi bilanço dayanır. Biz çıkamadık işin içinden buyurun siz halledin” sözlerini sarfeden patronlar kapıyı nazikçe kapatıp dışarı çıkıyor.

Sıkça telaffuz edilen ‘yeniden yapılandırma’ tumturaklı ifadesi sizi yanıltmasın, ‘borcu ödeyemiyoruz, tehir edelim’ demek!

Türkiye’nin siyasî ilişkileri de tünelden çıkış adına umut vaat etmiyor.

Dünyada para muslukları kısılırken Rusya’nın petrol ve doğalgazı olduğu halde son dört günde ruble dolara mukabil yüzde 10’a yakın eridi.

İran Riyali de bir günde yüzde 20 buharlaştı. 1 ABD Doları 60 bin riyale çıkıncı İran hükûmeti kuru 42 bin riyale sabitledi.

Seyredin devalüasyonu…

Türkiye’nin yediği içtiği ayrı gitmeyen iki devletin sadece para birimlerinde yaşanan sarsıntı ihracattan turizme nice kalemde gelir tahminlerini bozacak kadar şiddetli.

ABD Hazine Bakanlığı’nın yeni müeyyide listesinde Vladimir Putin’in mabeyni var. Müeyyide için Beyaz Saray ‘cezalandırıcı’ değil dese de Rus oligarklar bir haftada 12 milyar dolar kaybetti.

Ekrana aksetmeyen görüntülerde her şey o kadar sahih ki orada kimse rol yapamıyor. Türk Lirası eriyorsa sebebini uzakta aramayalım.

Bavullarla gelen paralarla şişirilmiş Borsa’dan ibaret bir ekonomide yalancı baharın bittiği çoktan belliydi.

Parasızlık uzun menzilli ve tahribat kuvveti yüksek bir silahtır. Kendi elinizle birilerinin eline bu silahı vermişseniz S-400 hava savunma sisteminden daha fazlasına muhtaç kalmışsınız demektir.

Bir hatırlatma ile bitireyim: Euro/Dolar paritesi 1.23 seviyesinde değil de 1.10 civarında kalsaydı dolar bugün 4.25 TL’yi çoktan geçmiş olacaktı.

Dolayısıyla birilerinin açık kalan hesabı kapattığını dikkate alarak hareket etmekte fayda var.

Ayakların baş, başların ayak olduğu devirde, kurlarda her geri gelişi döviz satmaktan ziyade almak için fırsat olarak görenler hep kazançlı çıktı.