Osmanlı İmparatorluğu’nun Güney Afrika’da vefat eden diplomatı Mehmed Remzi Efendi’nin mezarı, yaklaşık 100 yıl sonra 2011 yılında düzenlen bir törenle Johannesburg şehrinde inşa edilen Nizamiye Camii mezarlığına taşındı. AKP iktidarı caminin Hizmet Hareketi mensuplarınca inşa edilmesini gerekçe göstererek Mehmet Remzi Efendi’nin naaşını 11 yıl sonra çıkardı ve eski yerine yerleştirdi.

KHK’yla kapatılan Cihan Haber Ajansı’nın (CİHAN) 2011 yılında geçtiği habere göre; Mehmed Remzi Efendi, Bulgaristan, Sırbistan, Rusya, Gürcistan ve İran’ın ardından 21 Nisan 1914’de Johannesburg Başkonsolosluğuna atanmıştı. Remzi Efendi’nin Johannesburg’a göreve başlamasının üzerinden çok geçmeden, Osmanlı’nın Almanların yanında Birinci Dünya Savaşı’na girmesiyle, Güney Afrika’yı idare eden İngiltere hükümeti, Türk Konsolosluğu’nu kapatarak, Remzi Efendi ve ailesini gurbette ortada bıraktı. Zor günler geçiren Remzi Efendi, 46 yaşındayken, 14 Şubat 1916’da Johannesburg’da vefat etti. Osmanlı, savaşın şiddetli günlerinde çok uzaklarda vefat eden diplomatın naaşını İstanbul’a getiremedi.

 

Johannesburg’un Braamfontein Mezarlığı’nda Hıristiyan, Çinli, Yahudi ve Müslümanların yattığı umumi mezarlıkta defnedilen Mehmed Remzi’nin ıssız kabri, mezarını ziyaret eden Türkleri rahatsız ediyordu. Mezar, Güney Afrika Müslümanlarından Süleyman Mıya’nın girişimleriyle belediyeden gerekli izinler alınarak taşındı. Üzerinde ay yıldız ve “Ahh! Mezarımın başında duran sen ölümüme şaşırma! Geçmişte ben de senin gibiydim. Yarın sen de benim gibi olacaksın.” yazılı mezar taşı vinçle taşındı. Ardından Remzi Efendi’nin mezardan çıkarılan naaşı tabuta konularak Nizamiye Camii’ne getirildi. Öğle saatlerinde Nizamiye’ye getirilen Remzi Efendi’nin naaşı, öğle namazına müteakip kılınan cenaze namazı sonrası, caminin arka bahçesinde bulunan kabristanın girişine defnedildi. Mehmet Remzi Efendi’nin cenaze namazına Güney Afrikalı Müslümanlar da iştirak etti.

Osmanlı’nın Güney Afrika’daki son diplomatının başından geçenler bununla sınırlı kalmadı. Türkiye’de 15 Temmuz'un ardından Hizmet Hareketi'ni topyekun hedef alan AKP iktidarı, yurtdışındaki bazı ülkelerde de okulları kapattırarak, kurumlarını Maarif Vakfı’na aktarmıştı. Johannesburg’daki Nizamiye Camii’nin Gülen cemaatine ait olduğunu savunan Türkiye, mezarı oradan alarak eski yerine, Braamfontein Mezarlığı’na geri götürme kararı aldı. Güney Afrika hükümetine yapılan baskıların da sonucuyla bir mahkeme kararı çıkartılarak Mehmed Remzi Efendi’nin mezarı bir kez daha açıldı ve kemikleri eski yerine götürülerek yörenle defnedildi.

Mehmed Remzi Efendi için üçüncü kez düzenlenen cenaze törenine Büyükelçi Ayşegül Kandaş ile büyükelçilik görevlileri, Mehmet Remzi Bey’in torunu Mignon Juliette Gatcke, Türk kurumların ve Güney Afrikalı Müslüman kuruluşların temsilcileri katıldı.