HABER ANALİZ / İSMAİL ALTUNSOY
Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ), pahalı satış da ısrar edince yaklaşık 11 milyon doğalgaz abonesi soğuk bir kış geçirdi.
Vatandaşlar, yüksek gaz faturasından korunmak için ısınma amaçlı ve mutfakta kullandığı gazın vanalarını kıstı.
Abonelerin soğuk bir kış geçirdiği dönemde kamu şirketi BOTAŞ, kasasını para doldurdu.
Yeni tamamlanan Gelir Tablosu’na göre kamu şirketi geçen yıl 2,3 milyar TL gibi rekor bir faaliyet karı yaptı.
Bu rakam bir önceki yıl 1,7 milyar TL zarar olarak gerçekleşmişti. Şirketin kar yapması normal görülebilir. Anormal olan ise fahiş kar ve zam.
Bununda faturası ağır olacak. Çünkü, gaz tüketimi azalıyor. İthalat ve satışlardaki düşüş devam ederse yüksek kar yıl sonunda, alınamayan doğalgaz için Rusya ve İran’a ödenecek.
BOTAŞ’ın yapması gereken, abonelere makul fiyattan gaz satarak tüketimi artırmak olmalı. Böylece alınamayan gaz için ödenecek parayla vatandaş ısıtılmış olacak.
Öte yandan kamu şirketi geçen yılı 541 milyon lira net karla kapattı. Şirket önceki yılı 587 milyon lira zarar açıklamıştı.
BOTAŞ, Türkiye doğalgaz pazarının yaklaşık yüzde 80’ini elinde tutuyor. Bu nedenle kamu şirketinin ithalat ve fiyat politikaları, pazarda belirleyici.
Özel şirketlerde, satışlarında BOTAŞ’ın fiyat politikasını dikkate alıyor. Son dönemde uluslararası piyasalarda petrol fiyatlarına bağlı olarak gaz fiyatları da ciddi oranda düştü.
Ancak kamu şirket, iç pazarda ısrarla pahalı gaz satışına devam etti. Bu nedenle de abonelerde ucuz doğalgazla tanışamadı.
Yapılan son hesaplamalara göre Türkiye’nin doğalgaz ithalat fiyatı bin metreküp için 180 dolar fiyatlarına geriledi.
Kamu ve özel şirketlerin iç pazara satış fiyatı ise yaklaşık 280 dolar.
Bu rakama dağıtım şirketi karı, vergi ve diğer eklemelerle gazın abonelere satış rakamı 340 dolara çıkıyor.
Gaz satışları nisan’da yüzde 14,47 azaldı
Ticari bir işletme olan BOTAŞ’ın kar etmesi, makul bir durumdur.
Yanlış olan; fahiş fiyattan doğalgaz satışıdır, ithalatçı ülkelere alınmayan gaz için ödeme yapılacak olmasıdır (Satışlardaki düşüş devam ederse).
BOTAŞ, bu konuda kötü bir sınavı daha önce vermişti. Şirket 2008 yılında doğalgaza anormal zam yapınca (Yüzde 80’in üzerine) satışlar hızla düştü.
Ve satışlar azalmasıyla Rusya, İran ve Azerbaycan’a milyarlarca lira alınamayan gaz için ödenmişti.
Şimdi aynı yanlışta ısrar, kısa vadede yüksek kar yaptırsa da, uzun vadede yine al ya da öde riskini ( Doğalgaz ithal eden şirketler, her yıl anlaşmalarda yazan ‘Al ya da öde (Take or pay)’ maddesi ile asgari doğalgaz miktarını almak zorunda.) doğuracaktır ki, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) yeni açıkladığı doğalgaz raporu bu riski kuvvetlendiriyor.
Gaz satışları önceki ay yüzde 14,47 azaldı. Benzer şekilde İGDAŞ ve GAZBİR raporları da abone sayısı artmasına rağmen doğalgaz satışlarının düştüğünü ortaya koyuyor.
Bu durumda yapılması gereken şimdiden aboneleri teşvik edecek fiyat politikalarının uygulamaya konması. Henüz vakit geçmiş değil. Alınamayan doğalgaz para ödeme yerine 11 milyon civarı doğalgaz abonesi ısıtılmalı.
