KAHİRE (CİHAN)- Mısır'ın ev sahipliğinde gerçekleştirilen ve askeri birlik, serbest ticaret anlaşması, İran'a çağrı gibi tarihi kararların alındığı 26. Arap Birliği liderler zirvesi sona erdi.

Geçtiğimiz Perşembe Şarm El-Şeyh'te, üye ülkelerin dışişleri bakanları, liderler zirvesinde görüşülecek konuların taslak çalışmalarını iki günde tamamlayarak dünkü devlet başkanları toplantılarına yetiştirmişlerdi. Ev sahibi Cumhurbaşkanı Abdulfettah Es-Sisi'nin başkanlık ettiği zirveden ilk kez net kararlar çıktı. Cumartesi gecesi sona eren zirvenin kararları, Arap Birliği Genel Sekreteri Nebil el-Arabi tarafından bu sabah okundu.

Kararlardan en dikkat çekeni ve Mısır Dişişleri Bakanı Sameh Şükri'nin ilk gündeme getirdiği anda bölgede heyecana sebep olan 'Arap Askeri Birliği' açıklaması liderler toplantısıyla sonuca bağlanmış oldu. Buna göre üç ay içinde yönetim kadrosunu oluşturulacak askeri birliğe, Arap ülkelerinin katılıp katılmama hususunda özgür oldukları açıklandı. Askeri birliğe, isterlerse daha sonra da dahil olabilecekleri belirtildi. Komuta kademesinin Mısır ve Suudi Arabistan'dan yönetileceği iddia edilen bu ordunun ana görevi, Arap ülkelerindeki terör örgütlerine yönelik 'operasyonel' bir vazifesi olacağı ifade edildi. Devamında ise bölgenin huzur ve selameti için çalışacağı belirtildi.

Arap Ligi'nin aldığı ikinci önemli karar ise Filistin-İsrail barışının bir yıl içinde sonlandırılması oldu. Birlik, 'siyasi, ticari ve güvenlik' başlıkları altında Nisan ayında tekrar görüşmelere başlanmasını istedi. Kararlara, İsrail'in işgal ettiği topraklardan geri çekilmesi ve Kudüs'ü Filistin'in başkenti olarak görmesi de eklendi.

YEMEN VE SURİYE KARARI

Suudi Arabistan'ın önderliğinde başta Mısır olmak üzere 10 ülkenin Yemen'deki Husi milislerine karşı başlattığı "Kararlılık Fırtınası" operasyonuna Irak, Lübnan ve Cezayir'in haricinde destek kararı çıktı. Müdahalenin barış ve huzur ortamı olana kadar devam etmesi istenildi.

İran tarafından desteklendiği iddia edilen Hüsiler'in silahları bırakıp hukuki yollarla haklarını aramaları, aksi takdirde operasyonun devam edeceği kararı alındı. Yemen'e yapılan ortak operasyon aynı zamanda 'Arap Birliği Askeri Gücü' fikrini de güçlendirmiş oldu.

Toplantıda, Suriye iç karışıklık meselesinin ise Birleşmiş Milletler nezdinde tekrar incelenerek çözüme kavuşturulması kararı da alındı. Bunun için birlik, uluslararası düzeyde girişimde bulunacağını duyurdu.

ARAP BİRLİĞİ SERBEST TİCARET ANLAŞMASI

Zirvede alınan kararlardan en dikkat çekenlerden bir diğeri de "Arap ülkeleri serbest ticaret anlaşması" maddesi oldu. Özellikle bu maddeye vurgu yapılarak bölgenin kalkınması ve geliştirilmesinin, anlaşmanın acil faaliyete geçmesiyle mümkün olabileceği ifade edildi.

Serbest ticaret anlaşması için ülke dışişleri ve konuyla ilgili bakanların tekrar toplanıp detaylarının konuşulması kararı alındı.

İRAN'A ÇAĞRI

Yine Arap Birliği bir ilke imza atarak, İran'a, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile arasında siyasi krize neden olan 'adalar problemini çözüme kavuşturma' çağrısında bulundu. Arap Birliği, Aksi takdirde Uluslararası Adalet Divanı'na gidilmesine karar verdi.

BAE, 1971 yılında Tahran'ın el koyduğu Basra Körfezi'nin doğu kısmında, Hürmüz Boğazı'nın girişinde yer alan stratejik Ebu Musa ve diğer iki küçük adanın kendisine ait olduğunu savunuyor. Nisan 2012'de adayı ziyaret eden dönemin İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, Abu Dabi yönetimi tarafından 'tahrik' ettiği gerekçesiyle sert eleştiriler almıştı. Arap Birliği, önceden BAE'nin bir parçası olarak bilinen bu üç adanın acil hukuki statüsünün netleşmesini karara bağladı.

LİBYA'DA TOBRUK YÖNETİMİNE DESTEK KARARI

Arap liderleri, Libya'da iki yönetimden birisi olan Tobruk hükümetine destek kararı aldı. Bu ülkeyi temsilen zirveye Tobruk yönetimi Meclis Başkanı Ukayla Salih katıldı. BM Güvenlik Konseyi'nin, bu yönetime uyguladığı silah yasağını kaldırmaması halinde, konunun tekrar görüşülüp destek sağlanması hususunda anlaşıldı.

Libya'da 17 Şubat 2011'de Muammer Kaddafi rejimine karşı gerçekleşen devrimin ardından istikrar sağlanamamıştı. Emekli General Hafter'in, Mayıs 2014'te başlattığı başarısız darbe girişimi ülkeyi iki yönetimli hale getirmişti. İç savaşa neden olan bu olayın ardından milletvekillerinin bir kısmı 'Temsilciler Meclisi' adı altında General Hafter'in de desteklediği Tobruk'ta, diğeri ise Milli Genel Kongre adı altında Trablus'ta hükümet kurdu.

İKİ GÜNLÜK ZİRVEDE DİKKAT ÇEKEN OLAYLAR

Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın Yemen'e gerçekleştirilen ortak operasyonu kastederek "Araplar tarihinde ilk kez ittifak etti." çıkışı tüm liderleri şaşırttı. Mısır Devlet Başkanı Abdulfettah Es-Sisi'nin 2013'ten itibaren siyasi kriz yaşadığı Katar Emiri Tamim Bin Hammad el-Sani'yi havaalanında karşılayıp kısa görüşme yapması güne damgasını vuran anlardan bir diğeri oldu.

Suud Kralı Selman ile Yemen Devlet Başkanı Hadi'nin toplantıdan erken ayrılıp aynı uçakla Riyad'a gitmesi de yine çok konuşulanlar arasında.

Zirveye katılamayan 45 yıldır Umman devletini yöneten Sultan Kabus bin Said'in yaklaşık bir yıldır kanser tedavisi gördüğü iddia edildi. Cezayir Devlet Başkanı Abdulaziz Buteflika'nın ise ciddi sağlık problemleri olduğu aktarıldı. Zirveye Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Ban Ki-mun'un katılması ise dikkat çekti.

Rusya Devlet Başkanı Viladimir Putin'in Filistin'in devlet olarak tanınması için yardımcı olacağına ilişkin mesajı da gündeme oturdu.

27. ARAP BİRLİĞİ ZİRVESİ FAS'TA GERÇEKLEŞTİRİLECEK

Öte yandan, 27. Arap Birliği zirvesinin önümüzdeki yıl Fas'ta (Magrib) yapılması kararı alındığı belirtildi. Ayrıca liderler toplantısının hangi ülkede yapılacağına ilişkin özel bir kararın olmadığı, harf sıralamasına göre gidildiği belirtilerek bu yılki toplantıların sona erdiği kaydedildi. CİHAN