Transatlantik askeri ittifakı NATO'nun Norveçli genel sekreteri Jens Stoltenberg, dokuz yıl görev yaptıktan sonra eylül ayı sonunda koltuğunu bırakacak.

İttifak üyelerinin çoğu, Stoltenberg'in halefinin temmuz ortasında Litvanya'da yapılacak NATO zirvesinde, hatta daha öncesinde belirlenmesini istiyor.

Bu durum, NATO'nun ABD'den yeni üye Finlandiya'ya ve Türkiye'ye uzanan 31 ülkesine yeni bir lider seçmek için gereken fikir birliğini oluşturmaları için fazla bir zaman tanımıyor.

Bununla birlikte Stoltenberg'den görev süresini dördüncü kez uzatmasını da isteyebilirler.

Dizginleri kim eline alırsa alsın, NATO'nun başına geçecek ismi son derece zor bir süreç bekliyor.

Zira tarihi sorumluluk altına girecek olan isim, Rusya ile mevcut gerginlik ortamında ateşten bir gömlek giymiş olacak.

Bir yandan Ukrayna'yı desteklemek için müttefikleri bir arada tutması gerekecek, bir yandan da Rusya'nın tüm kışkırtmalarına rağmen ortamı daha da gerecek veya sıcak çatışmaya sebep olacak adımlar atmaktan kaçınması gerekecek.

İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace geçen hafta göreve talip olduğunu açıklamıştı.

Ancak bazı hükümetler ilk kadın NATO genel sekreteri için bastırıyor, Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen de bu anlamda ciddi olarak değerlendiriliyor.

Kamusal bir rol oynamasına rağmen bu ismin belirlenmesi şeffaf bir süreçle olmuyor.

Esas olarak liderler ve üst düzey diplomatlar arasındaki istişarelerle ve pazarlıklarla gerçekleşiyor. Bu istişareler, tüm NATO üyeleri bir fikir birliğine vardıkları konusunda hemfikir olana kadar devam ediyor.

Ancak adı konmamış ve yazılı olmayan bazı kabuller var. Bunlardan en önemlisi de NATO genel sekreterinin daima Kuzey Avrupa ülkelerinden seçilmesi.

İttifakta 38 yıl görev yapmış eski bir üst düzey NATO yetkilisi olan Jamie Shea, liderlerin çok yetenekli bir politikacı, iletişimci ve diplomat aradığını söylüyor.

Ayrıca bu ismin siyasi kariyerinde fazla çalkantılar, u dönüşleri ve skandallar da olmamalı.

Halihazırda Chatham House düşünce kuruluşunda görev yapan Shea, "Aileyi bir arada tutmak, herkesi sürekli olarak gemide tutmak, endişelerini giderdiğinizden emin olmak için tüm müttefiklerle iletişim halinde olmak işin önemli parçası" diyor.

Pek çok diplomat, ittifak genelinde geniş çapta saygı görmesine rağmen Wallace'ı bu iş için uzak bir ihtimal olarak görüyor.

Bunun temel nedeni uzun süredir NATO için bir kadın seçme arzusu.

Bir başka neden de NATO genel sekreterliği için üst düzey siyasi nüfuza sahip bir isim olmasının istenmesi.

Yani eski bir başbakan veya cumhurbaşkanını tercih ediliyor. Örneğin 64 yaşındaki Stoltenberg, Norveç başbakanıydı. Ondan önceki başkan Rasmussen de Danimarka başbakanıydı.

Frederiksen şu an için kriterlerin tümünü karşılıyor. henüz aday olduğunu belirtmemiş olsa da ilgilenmediğini de söylemedi. NATO diplomatları, onun perde arkasında ciddi şekilde değerlendirildiğini söylüyor.

Çarşamba günü Kopenhag'da gazetecilere verdiği demeçte, "Herhangi bir iş ilanına başvurmuş değilim" dedi ve ABD Başkanı Biden'ın ziyaretinin NATO rolü için bir iş görüşmesi anlamına gelebileceği yönündeki spekülasyonları bu şekilde geçiştirdi.

Görev geleneksel olarak bir Avrupalıya gitse de, herhangi bir ciddi adayın NATO'nun baskın gücü olan Washington'dan destek alması şart.

Biden yönetiminin ise henüz bir aday üzerinde karar kılmadığı biliniyor. Üst düzey kaynaklar bu konuda  "hareketli bir tartışmanın" sürdüğünü söylüyor.

45 yaşındaki Sosyal Demokrat Frederiksen, 2019'da Danimarka'nın en genç başbakanı oldu ve Covid-19 salgınında kriz yönetimiyle övgü aldı. Geçen yılki seçimlerde de ikinci bir dönem kazanarak güçlendi.

Ancak siyasi yorumculara göre NATO görevini alırsa kırılgan hükümeti çökebilir çünkü başbakanlık görevinden vazgeçmek zorunda kalacak.

Ülkesi, NATO'nun GSYİH'nın yüzde 2'sini savunmaya harcama hedefinin oldukça gerisinde kalan Frederiksen hedefi tutturma çabalarını hızlandırma sözü vermesine rağmen Danimarka hala yüzde 1,38'de.

Bazı müttefikler ise, özellikle Rusya'nın Ukrayna'daki savaşı bölgeyi NATO için daha da önemli hale getirdiğinden, bu pozisyonun ilk kez bir Doğu Avrupalıya gitmesi gerektiğini savunuyorlar. Özellikle Polonya'nın bu konuda istekli olduğu biliniyor.

Frederiksen işi alırsa, bir İskandinav ülkesinden üst üste üçüncü NATO patronu çıkmış olacak.

Konuşulan diğer olası isimler arasında Estonya Başbakanı Kaja Kallas, Almanya'nın Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ve Kanada Başbakan Yardımcısı Chrystia Freeland bulunuyor.

Ancak diplomatlar, Kallas'ın bazı NATO üyeleri için Rusya'ya karşı fazla şahin olduğunu, Berlin'in von der Leyen'in Komisyon'da kalmasını istediğini ve Freeland'in de Avrupalı ??olmadığı için tepki gelebileceğini söylüyorlar.

Sıkça gündeme gelen diğer isimler ise eski Hollanda Başbakanı Mark Rutte ve İspanya Başbakanı Pedro Sanchez.

Ancak Rutte, işi istemediği konusunda net konuştu ve Sanchez de bu yıl içerisinde gireceği bir genel seçim için hazırlanıyor.

Bazı diplomatlar ayrıca, NATO mutabakatlarını engellemekten çekinmeyen Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın gireceği seçim sonuçlarının da önemli olduğunu belirtiyorlar.