Bosna-Hersek'in farklı noktalarında camilerinden çarşısına, bedestenlerinden hamamlarına kadar birçok tarihi eseri görmek mümkün. Boşnakların koruyup bugünlere getirdiği bir gelenek de Osmanlı döneminde kullanılan şekliyle sarıklı ve fesli mezar taşları.

Araştırmacı Mustafa Susiç, kullanılan geleneksel mezar taşlarının Boşnak kimliğini koruma adına oldukça önemli olduğunu ifade ediyor. Susiç, "Öncelikle bu tarih bilincini veren tarihçilerimize teşekkür etmek gerekiyor ve tabii ki bu gelenek ve ananeleri koruyan, bugün bile devam etmesini sağlayan halkımız önemli bir görev ifaa ediyor. Mezar taşlarını yapan ustalara da ayrıca teşekkür etmek gerekiyor." diyor.

17. yüzyıldan 20. yüzyılın ortalarına kadar Osmanlı tarzı mezar taşlarının yoğun şekilde kullanıldığını ifade eden Susiç, "Ancak biz Boşnaklar temel manada Osmanlı geleneğine bağlı kalarak kendi stilimizi mezar taşlarına yansıttık. Netice itibariyle mezar taşına bakıldığında o kişinin ne iş yaptığı ve hangi görevlerde bulunduğu gibi soruların cevaplarını da sanatsal bir şekilde yansıttık." diye konuşuyor.

Mezar taşı geleneği Bosna-Hersek' class='textetiket' title='Bosna Hersek haberleri'>Bosna Hersek'te coğrafyaya göre de değişkenlik göstermekte. Boşnaklar kendi tarzları ile farklı bölgelerde farklı motifler kullanarak mezar taşlarını işlemiş. Ülkenin kuzeyindeki bir müderris mezarı ile güneyinde ki müderris mezarları arasında bariz farklılık görmek mümkün.

Bugün Bosna Hersek'te geleneksel mezar taşlarının yapımı azalmış olsa da, savaştan sonra yapılanlarda Osmanlı geleneğine uygun olanlar hâlâ görülebiliyor. Türkiye'de çoktan unutulmuş bu gelenek sayesinde topuzlu mezar taşlarına bakıldığında ölen kişinin şehit, sarıklı mezar taşlarına bakıldığında imam veya din görevlisi olduğu anlaşılabiliyor. Mezar taşındaki diğer işlemeler kişinin hacca gidip gitmediğini gösterebiliyor. CİHAN