Aynı piyasada kredi veriyorlar, aynı mevzuata tabiler ama biri kredi vermeyi riskli bulurken, diğeri kredileri bol keseden dağıtıyor. Kamu bankalarıyla özel bankaların kredi hacimleri “bu bankalar aynı ülkede mi çalışıyor” sorusunu akıllara getirecek cinsten değişti. Birgün Gazetesi'nden Ozan Gündoğdu'nun haberine göre geçen yılın temmuz ayından bu yana kamu bankalarının kredi hacmi yüzde 13,2 artarken özel bankaların kredi hacmi yüzde 3,3 azaldı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun raporlarından yola çıkarak derlenen verilere göre bazı illerde özel ve kamu bankalarının kredi hacimleri arasındaki makas dikkat çekici biçimde açılıyor.

?

Dikkat çeken illerin de başında Rize var. Rize’de geçen yılın temmuz ayında kamu bankalarının 2,6 milyar lira kredi alacağı bulunurken bu yılın temmuz ayındaki kredi alacağı tam 3,7 milyar lira. Böylece Rize yüzde 42,5’lik artışla kamu bankalarının kredi hacminin en hızlı arttığı il konumunda. Peki Rize’de ekonomik hayatta belirgin bir değişiklik söz konusu mu? Bol keseden dağıtılan krediler geri ödenebiliyor mu? BDDK verilerine göre bu soruların cevabı olumsuz. Çünkü kamu bankalarının kredi hacminin yüzde 42,5 arttığı ilde, özel bankaların kredi hacmi yüzde 3,4 daralıyor. Özel bankalar geri ödenmeme riskine karşı daha temkinliyken kamu bankaları deyim yerindeyse buzlu yolda gaza basıyor. Üstelik Rize’de bankaların dağıttığı krediler de geri ödenemiyor. Rize ilinde geçen yıl temmuz ayında 61,9 milyon lira olan takipteki kredi oranı bu yıl yüzde 150 artışla 150,7 milyon liraya fırlamış durumda. Yani dağıtılan krediler sağlıklı şekilde geri ödenemiyor. Bu verilere göre özel bankalar kredi dağıtmayı riskli bulmakta haklı gibi görünse de kamu bankaları batık kredileri hazineden tahsil ettikleri için şanslı.

Önümüzdeki süreçte, kamu bankalarının bol keseden dağıttıkları kredilerin hazineye yaratacağı yükü şimdiden kestirmek güç. Ancak bütçenin son zamanlarda verdiği açık, göz önüne alınırsa kamu bankalarının kredi hacminde yaşanan olağanüstü genişleme stresi artırıyor.

Öte yandan Rize ili kamu bankalarının kredi genişlemesinin en yüksek olduğu il iken istisnasız hiçbir ilde kredi hacmi daralmadı. Başka bir deyişle 81 ilin tümünde kamu bankalarının alacağı geçen yıla göre artış gösterdi. Buna karşın özel bankalarda durum tam tersi görünüyor. Geçen yıla göre 81 ilin 77’sinde özel bankaların kredi alacağı azaldı. Kredi hacminin arttığı 4 il ise Denizli, Ankara, Ardahan ve Hakkari oldu. Böylece bankacılık sektörünün kamu tarafında durum buyken gece ile gündüz kadar büyük bir fark özel bankalarda gözlemleniyor.

Özel bankalar kredi musluklarını geri ödenmeme riskinden çekindiği için kısıyor. Hal böyle olunca toplam kredi hacmi içindeki kamu payı artıyor. 2013 yılının temmuz ayında toplam krediler içinde kamu bankalarının verdiği kredilerin payı yüzde 22,2 iken, 2019’da bu oran yüzde 37,4’e yükseldi. Yıllara göre kamu bankalarının toplam kredi hacmi içindeki payı tablodaki gibi.