Doların yükselişi tasarruf sahiplerini yine harekete geçirdi. Bankalardaki son üç aylık döviz mevduatı hareketleri düşükken alınan doların yükselince satıldığını ortaya koyuyor. Kuzey Irak ve Suriye'de yaşanan gelişmeler döviz piyasalarındaki yükselişe destek verirken, 7 Eylül'de ABD'de yargılanan Reza Zarrab davasına Ekonomi eski Bakanı Zafer Çağlayan'ın da dahil edilmesi ile başlayan gerilim, 9 Ekim'de ABD'nin vize işlemlerini durdurması ile zirveye tırmandı. Türkiye ve ABD arasındaki siyasi gerginliğin artmasıyla birlikte Türk Lirası, dolar karşısında değer kaybetmeye başladı.
YÜZDE 11 DEĞER KAZANDI
ABD ile Türkiye arasında 8 Ekim pazar akşam saatlerinde başlayan vize krizi 9 Ekim tarihinde finansal piyasalarda sert bir tepkiye neden oldu. 9 Ekim'de 3.7704 lira olan dolar 3 Kasım'da 3.8899'u gördü. 6 Kasım'da Merkez Bankası'ndan dolara dolaylı müdahale geldi ve piyasaya 1.4 milyar dolar sürdü. Merkez'in bu hamlesinden sonra 3.88 lira olan dolar bir miktar geriledi ancak kalıcı olmadı.
Yerli yatırımcılar yılbaşından beri 20.7 milyar dolarlık döviz aldı. TCMB'nin haftalık para ve banka istatistiklerine göre, yılbaşında 170 milyar 725 milyon dolar olan bankalardaki yabancı para mevduatı (DTH) 3 Kasım'da 191 milyar 47 milyon dolara ulaştı. Ancak, 22 Eylül'den itibaren doların 3.50'nin üzerinde hareketini hızlandırmasıyla vatandaş döviz bozdurmaya başladı. 22 Eylül-3 Kasım tarihleri arasında dolar Türk Lirası karşısında yüzde 11 değer kazandı. Bu 7 haftalık süreçte vatandaş 7 milyar 651 milyon dolar bozdurdu. Yerlilerin dolar cinsi döviz mevduatları 22 Eylül tarihinde 111 milyar 423 milyon dolara ulaşıyordu. 3 Kasım tarihine gelindiğinde dolar mevduat hesaplarındaki birikim 103 milyar 772 milyon dolara geriledi. Euro, dolar ve kıymetli maden depo hesaplarını da kapsayan toplam yurtiçi yerleşiklerin toplam döviz tevdiat hesapları (DTH) ise 22 Eylül-3 Kasım tarihlerinde 167 milyar 541 milyon dolardan 157 milyon 797 milyon dolara geriledi.
BORSA KAYBETTİRDİ EURO KAZANDIRDI
YATIRIM araçlarından bu hafta dolar, altın ve borsa kaybettirirken, Euro kazandırdı. Borsa İstanbul (BIST 100) endeksi, haftayı yüzde 2.11'lik kayıpla 108.949,35 puandan kapattı. Kapalıçarşı'da işlem gören 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı ise bu hafta yüzde 0.17'lik düşüşle 158.5 lira, Cumhuriyet Altını'nın satış fiyatı da yüzde 0.18'lik düşüşle 1.065 liraya indi. Doların satış fiyatı yüzde 0.3'lük sınırlı azalışla 3.8620 liraya gerilerken, haftanın kazandıranı olan Euro ise yüzde 0.2'lik artışla 4.5030 liraya çıktı. Geçen hafta 5.0750 lira olan İngiliz Sterlini yüzde 0.55'lik yükselişle 5.1030 liraya, İsviçre Frangı ise yüzde 0.15'lik artışla 3.8840 liraya çıktı.
SADECE 5 HAFTADA 11.6 MİLYAR DOLAR ARTTI
Vatandaşın döviz tasarruflarında kur düştüğünde yeniden alım yaptığına dikkat çekiliyor. Son üç aylık DTH'ları incelediğimizde haziran başından itibaren dolar 3.50-3.55 lira bandında sıkışık bir seyir izlerken, ardından TL'de başlayan değer kaybı dolar mevduat hesaplarında ciddi bir artışı beraberinde getirdi. Bu süreçte tasarruf sahiplerinin dolar cinsi döviz mevduat hesapları beş haftada 11 milyar 637 milyon dolar artarak 99.7 milyar dolardan, 111.4 milyar dolara kadar çıktı. En hızlı döviz alışı ise 18-25 Ağustos haftasında yaşandı. Bu tarihte kur 3.43 liraya kadar geriledi. Bunu alım fırsatı olarak gören kişi ve kurumlar bir hafta içerisinde 8.7 milyar liralık alım gerçekleştirdiler.
