İktidar ve muhalefet karardan memnun değil Anayasa Mahkemesi'nin, Anayasa değişiklik paketine ilişkin kararı hem iktidarı hem muhalefeti tatmin etmedi. AK Parti, Anayasa Mahkemesi'nin yetkisini aşarak paketi içerik olarak incelemesine tepki gösterirken, CHP istediği sonucu alamadığı için tatmin olmadı. Anayasa Mahkemesi kararı Genel Kurul çalışmalarının sürdüğü TBMM'de yakından takip edildi. Kararın açıklandığı sırada BDP ve MHP milletvekilleri bulunmazken, AK Parti sonucu iktidar kulisinde, CHP ise muhalefet kulisindeki televizyonların başında öğrendi. Bazı AK Partililer, kararı normal karşılarken bazıları ise tepki gösterdi. AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Salih Kapusuz, karar için “Hayırlı olsun” dedi. Gerekçeli kararı görmeden ayrıntılı değerlendirme yapmasının doğru olmadığını ifade eden Kapusuz, “Kurulun açıklamasına göre, iptal gerekçelerini görmeden bir değerlendirme yapmak istemem ancak, referandumun yapılıyor olması ana yapıya müdahale edilmemesi, mesela seçimlerle ilgili kısmına müdahale dışında bir itirazın olmaması anlayışla karşılanabilecek bir yapıdır. Ama bu zaten yasalaşma değil, asıl yasalaşmayı temin edecek karar yüce milletin kararıdır. Bu karar daha önemlidir. Bu da referandum kararıdır.” dedi. AK Parti Grup Başkanvekili Suat Kılıç ise karara tepki gösterdi. “Anayasa Mahkemesi, millet adına Anayasa yapma yetkisine sahip yasama organın iradesine açık bir müdahale etmiştir.” diyen Kılıç şunları söyledi: “Anayasa hükümlerine yapılan itirazın baştan beri aykırı olduğunu söylüyorduk. Yine Anayasa Mahkemesi yürürlükte bulunan Anayasaya göre bu paketi referandum öncesinde değiştirmeyeceğini söylemiştik. Buna rağmen Anayasa Mahkemesi paketi değerlendirmeye aldı. Denetimi şekille sınırlı tutmadı. Anayasaya aykırı olarak sadece şekil hükmü bulunmasına rağmen mahkeme şekil denetimini aşarak esasa girerek paketi değerlendirmiştir. Ortada milletin kararına sunulan bir anayasa değişikliği yoktu. Millet adına Anayasa yapma yetkisine sahip parlamentonun iradesine açık bir müdahale olmuştur. Oysa anayasa yapma yetkisi asli kurucu sıfatıyla TBMM Genel Kurul kullanır. Dolayısıyla verilmiş olan kararı hayırlı olmasını dilemekle birlikte anayasa hükümleri bakımından aykırılık olarak görüyorum.” Kılıç, ortaya çıkan kararın seçimle ilgili kararlarını hiçbir surette değiştirmeyeceğini söyledi. Kararı değerlendiren CHP Grup Başkanvekili Muharrem İnce, ortaya çıkan tablonun kendilerini tatmin etmediğini söyledi. Karara saygılı olduğunu ifade eden İnce, “Bugüne kadar yaptığımız başvuruların yüzde 63'ü bizim istediğimiz şekilde sonuçlandı. Hukuki durumu bilimsel platformlarda tartışılacak. Biz karara saygılıyız. Beni tatmin etmedi. Ama halkımız bizi tatmin edecektir.” dedi. İnce, “CHP'nin hassasiyetlerini dikkate almadı mı?” sorusuna “Anayasa mahkemesinin CHP'nin hassasiyetlerini dikkate alma gibi bir özelliği yok. Uymak zorunda da değil. İktidar şimdiye kadar bizimle yargı arasında polemiklere giriyordu. Bunun böyle olmadığı ortaya çıktı. Gerekçeli kararı görmeden ayrıntılı bir değerlendirme yapmak doğru değil.” ifadelerini kullandı. Bu arada CHP Genel Saymanı Mustafa Özyürek'den karara ilişkin ilginç bir değerlendirme geldi. Önce karardan istedikleri sonucu elde edemediklerini açıklayan Özyürek, daha sonra fikir değiştirerek, ”Haşim Kılıç'ın açıklamasına göre Anayasa Mahkemesi ve HSYK'nın yapısını düzenleyen maddeler referanduma gitmeyecek. Diğer kısımları gidecek. CHP'nin itirazı bu iki maddeyeydi. Bu tabloda hukuk devleti noktasındaki itirazı dikkate alınmıştır. Bu iki madde gitmezse evet oyu veririz.” CHP Grup Başkanvekili Akif Hamzaçebi, Anayasa Mahkemesinin verdiği kararı değerlendirirken, ''Karar, bizim hukuk devleti beklentilerimizi karşılamış değildir'' dedi. Gazetecilerin, Anayasa Mahkemesinin kararına ilişkin sorularını yanıtlayan Hamzaçebi, 111 milletvekili olarak Anayasa Mahkemesinde açtıkları davadaki kararın, ''hukuk devleti ilkesi çerçevesinde dile getirdikleri endişeleri gideren bir karar olmadığını, kendilerini tatmin etmediğini'' söyledi. Hamzaçebi, ''Referandumdaki tavrınız ne olacak?'' sorusuna, ''CHP olarak konuyu değerlendirdikten sonra açıklama yapacağız. Karar, bizim hukuk devleti beklentilerimizi karşılamış değildir'' şeklinde yanıt verdi. MHP Grup Başkanvekili Oktay Vural ise Anayasa değişikliği konusundaki görüşlerini, teklifin parlamentoda görüşüldüğü zaman da dile getirdiklerini anımsatarak, ''Görüşümüz açık ve net: Anayasada bir uzlaşma temin etmek lazım. Herkesin uzlaştığı bir Anayasayı gerçekleştirmek gerekiyor. Bu ise uzlaşma olmadan çıkarılmış bir Anayasa değişikliği. MHP olarak, biz, bu Anayasanın bütün siyasi partilerin birlikte oluşturduğu uzlaşma komisyonu ile değerlendirilmesini istiyoruz'' dedi. Vural, ''Anayasa Mahkemesinin kısmi iptal kararını nasıl değerlendiriyorsunuz?'' sorusuna da ''İnşallah tamamını iptal eder millet'' yanıtını verdi. MHP Grup Başkanvekili Mehmet Şandır da aynı soru üzerine, ''İş millete kalmıştır. Gereğini millet yapacaktır'' dedi. BDP Grup Başkanvekili Ayla Akat Ata, Meclisin iradesinin temel kabul edilmesi gerektiğini ifade ederek, ''Anayasa Mahkemesinin kararının, Meclisin iradesini hiçe sayan ve yasama organının yerine geçebilecek bir karar olmamasını beklerdik. Bu karar için bu tür şaibeler var. Siyasi parti olarak bizi mevcut karar tatmin etmedi'' diye konuştu. BDP Şırnak Milletvekili Hasip Kaplan da kararda, Anayasa değişiklik paketinin tamamına ilişkin çok esaslı bir değişikliğin söz konusu olmadığını, referandum sürecini etkilemediğini söyledi. CHP Tunceli Milletvekili Kamer Genç ise karara göre, ''HYSK ve Anayasa Mahkemesi ile ilgili maddelerinin referanduma götürülemeyeceğini'' savundu. BBP Genel Başkanı Yalçın Topçu, Anayasa Mahkemesi'nin, 5982 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanuna ilişkin iptal davasında, Anayasa Mahkemesi ve HSYK ile ilgili bazı maddelerin kısmen iptaline karar vermesi ile ilgili olarak, ''CHP'nin istediği neyse adeta o yerine getirildi'' dedi. Topçu, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, ''Mahkemenin adeta evli olmayan iki insanı boşamak gibi karar verdiğini'' ifade ederek, CHP eski Genel Başkanı Deniz Baykal'ın, TBMM'deki grup konuşmasında, değişiklik teklifinin iki maddesinin iptal edilmesini geri kalanları da referanduma götürmeden hep birlikte yasalaştırmayı önerdiğini ifade ederek, ''CHP'nin istediği neyse adeta o yerine getirildi'' diye konuştu. Topçu, milletten kaçılmaması gerektiğini de kaydetti. Saadet Partisi Genel Başkanı Numan Kurtulmuş, ''Anayasa Mahkemesi, bir kere daha kendisinin TBMM üzerinde, senato gibi görev yaptığını tescilledi'' dedi. Kurtulmuş, Anayasa Mahkemesi'nin 5982 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanuna ilişkin iptal davasında, Anayasa Mahkemesi ve HSYK ile ilgili bazı maddelerin kısmen iptaline karar vermesi ile ilgili olarak, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, mahkemenin henüz yasalaşmamış hükümleri iptal ettiğini söyledi. ''Anayasa Mahkemesi, bir kere daha kendisinin TBMM üzerinde, senato gibi görev yaptığını tescilledi. Teklif içinden cımbızla ifade çekerek yeni bir yasa yaptı'' görüşünü dile getiren Kurtulmuş, Anayasa Mahkemesi Raportörü Osman Can'ın medyada yer alan ''Anayasa Mahkemesi'nin kararını yok sayın'' yönündeki görüşlerinin uygulanamayacağını ve daha büyük bir karmaşa ortaya çıkaracağını da sözlerine ekledi. Demokrat Parti Genel Başkanı Hüsamettin Cindoruk, ''Anayasa Mahkemesi, ortaya koyduğu iptallerle yeni bir Anayasa Mahkemesi ve yeni bir HSYK oluşmasını önlemiştir'' dedi. Cindoruk, Anayasa Mahkemesinin Anayasa değişikliği paketine ilişkin kısmi iptal kararı ile ilgili olarak AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, mahkeme kararının ciddi bir teknik incelemeye tabi tutulması gerektiğini söyledi. ''Anayasa Mahkemesi, ortaya koyduğu iptallerle yeni bir Anayasa Mahkemesi ve yeni bir HSYK oluşmasını önlemiştir'' diye konuşan Cindoruk, ''İktidarın HSYK ve Anayasa Mahkemesi'nde yapmak istediği değişiklikler imkansız hale gelmiştir'' görüşünü dile getirdi. Mahkemenin, raportörün görüşünü reddettiğine dikkati çeken Cindoruk, ''Bu kararla raportörün Anayasa Mahkemesi'nde barınması imkansız hale geldi'' şeklinde konuştu. Hukukçulara göre Anayasa Mahkemesi'nin kararında iyi ve kötü yönler var Hukukçular, Anayasa Mahkemesi'nin verdiği kararın hem olumlu hem de olumsuz yönleri olduğunu söyledi. Referandumun önünün açılmasını olumlu bulan hukukçular, Anayasa Mahkemesi'nin esasa girmesini ise anayasaya aykırı buldu. Demokratik Yargı Eşbaşkanı Osman Can, "Bu kararın olumlu ve olumsuz yönleri var." dedi. Referandum paketinin, kabul edilmesi durumunda Türkiye açısından tarihi bir adım olacağını belirten Osman Can, yargı mercilerinin politika üzerindeki vesayetinin giderek zayıflamaya başladığını belirtti. Anayasa Mahkemesi'nin verdiği kararın olumsuz yönlerine de değinen Osman Can, Anayasa Mahkemesi'nin esasa giren, anayasayı çiğneyen tutumunun devam ettiğini belirterek "Bunu sineye çekmek mümkün değil. Bu çok ciddi bir anayasa ihlalidir. Anayasa Mahkemesi esasa giremez." diye konuştu. İptal edilen hususları cumhuriyetin nitelikleriyle ilişkilendirmek için roman dünyasında yaşamak gerektiğini ifade eden Can, iptal kararının gerekçesiz açıklanmasıyla da anayasanın çiğnediğini savundu. "Anayasa Mahkemesi'nin anayasayı çiğnediğini görüyoruz. Yarattığı yıkım çok büyüktür." dedi. Hukuki Araştırmalar Derneği Genel Başkanı Avukat Mustafa Karaman ise paketin esasını etkilemeyecek bir karar verildiğini, paketin küçük rötuşlarla halkın önüne gitmesinin önünün açıldığını kaydetti. "Bu karar hukuka güven ilkesine önemli bir katkı vermiştir. Anayasa Mahkemesi, toplumda oluşmuş olan huzursuzluğu gidermiş oldu." ifadelerini kullandı. Referandum karşıtı partilerin bu aşamadan sonra hukuki argümanları bir kenara bırakacağını dile getiren Karaman, "Siyasi argümanlar kullanarak halkı ikna etmeye çalışacaklar." diye konuştu. Avrupa Birliği hukuku uzmanı Mehmet Özcan, "Hukukçuların beklediği bir karar oldu. Referandumun önünü açan bir karar oldu. Tırnak içindeki ifadeler ise demokratik çoğunluğu önemsemeyen statükonun devamını isteyen bir düzenleme oldu." dedi. Muhalefetin referandum sürecini seçim havasına sokabileceğini savunan Özcan, "MHP ve CHP'de bu pakete kabul oyu verecek çok insan var. Halk sandığa giderek bu işin peşini bırakmayacak. Bu süreçte kaos isteyenler de olabilir. Bu süreç çok önemli." diye konuştu. Emekli Yargıtay Savcısı Ahmet Gündel, özetle şu değerlendirmeye yaptı: " Anayasa Mahkemesi'nin verdiği kararı son derece olumlu buluyorum. Türkiye'nin önünü açmıştır. Referandumdan bu şekilde kabul oyu çıktığında Türkiye sınıf atlayacaktır. Referandumdan kabul sonucu çıktığını varsaydığımız taktirde 1980 askeri rejiminin yerine demokratik hukuk devletine dayalı bir yapı oluşmuş olacak. Sevinçliyim, umutluyum. Yanılmaktan dolayı son derece sevinçliyim. Ben aksi görüş bildiriyordum. Benim için sürpriz oldu. Anayasa Mahkemesi'nin bu kararı karşısında mahcup oldum. Biz hukukçular, Anayasa Mahkemesi'nin verdiği son kararlara bakarak endişelenmiştik. Bu endişe yargıyı siyasallaştırma eğiliminde olanlardan kaynaklanıyordu. Kulağı delik olan medyaya bilgi sızmaması da güzel. Pakette devrim niteliğinde düzenlemeler var." AJANSLAR