TBMM'de görüşmeleri süren
yasa teklifiyle, zorunlu
avukat atanması gereken suçlara ilişkin 5 yıllık
hapis cezası sınırı değiştiriliyor. Buna göre, taksirle adam öldürme,
organ ticareti, işkence, cinsel saldırı gibi çok sayıda suçla ilgili davalarda, devletin avukat ataması isteğe bağlı olacak. Sanıkların talebi aranmaksızın barolarca avukat atanması uygulaması ise adam öldürme,
uyuşturucu ticareti gibi alt sınırı 5 yıl hapisten başlayan suçlarla sınırlandırılıyor. Devlet, vatana
ihanet, anayasal düzeni bozma gibi kendine karşı suç işleyenlerin avukat parasını ödemeyi ise sürdürecek.
AK Partili bir grup milletvekili tarafından hazırlanan
kanun teklifiyle
Ceza Muhakemesi Kanunu'nun (CMK) zorunlu avukatlıkla ilgili 150. maddesinin değiştirilmesi öngörülüyor. CMK'nın yürürlüğe girdiği 1 Haziran 2005 tarihinden sonra zorunlu avukat atamalarının yaklaşık 10 kat artması ve
ödenek sıkıntısı yaşanması sebebiyl
e devletin ücretsiz avukat atamasına sınırlama getiriliyor. Yasanın mevcut şekline göre
hapis cezasının üst sınırı 5 yıl olan suçlara ilişkin davalarda avukatı olmayan
sanıklara barolar tarafından ücretsiz avukat atanması gerekiyor. TBMM Adalet Komisyonu'nda görüşülen kanun teklifiyle zorunlu avukat atama uygulaması hapis cezasının alt sınırı 5 yıldan başlayan suçlarla ilgili
soruşturma ve davalarda uygulanacak. Buna göre devlet sadece; adam öldürme,
gasp, uyuşturucu ticareti,
uçak kaçırma,
ihaleye fesat karıştırma, vatana ihanet, anayasal düzeni bozmaya teşebbüs gibi hapis cezasının alt sınırı 5 yıldan başlayan suçlardan yargılanan sanıklara zorunlu olarak avukat atayacak. Yasa teklifiyle zorunlu avukatlık kapsamından çıkarılması önerilen suçlar ise şunlar: "
Göçmen kaçakçılığı, intihara yönlendirme, taksirle öldürme, kasten
yaralama, organ ve
doku ticareti, işkence, eziyet,
kürtaj, cinsel saldırı, kişi hürriyetini kısıtlama,
dolandırıcılık,
sahte para, sahte evrak,
fuhuş."
Yeni CMK'nın yürürlüğe girmesinden sonra, mahkemelerin sanıklara kendilerinin avukat tutup tutmayacaklarını sormadan barodan avukat atamasını istemesi sebebiyle devletin aktardığı CMK ödeneklerinde büyük bir artış oldu. Uygulamanın değiştirilmesini öngören kanun teklifine göre, mahkemeler barodan avukat atanmasını talep etmeden önce
şüpheli veya sanığın kendine avukat tutmasını isteyecek. Sanık, avukat tutamayacağını beyan ederse avukat atanacak.
Eski Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu'na (CMUK) göre sanıkların istemesi halinde barolar tarafından avukat atanmasını gerektiren
sistem, 1 Haziran 2005'te çıkarılan yeni CMK'yla değiştirildi. CMK'nın 'Müdafiin Görevlendirilmesi' başlıklı 150. maddesinde üst sınırı en az 5 yıl hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı yapılan soruşturma ve kovuşturmalarda sanığın isteği aranmadan avukat görevlendirilmesi öngörülüyor. Ayrıca, 18 yaşını doldurmamışlarla sağır, dilsiz veya kendini savunamayacak derecede malul olanlara talepleri aranmaksızın avukat veriliyor.