Soru: Ramazan'ın ilk günlerinde en çok maruz kalınan yanlışlar, oruçlu olduğunu unutarak yemek, içmek gibi oruç bozucu hallerdir. Bu gibi unutarak oruç bozmalarda, 'Orucumu nasıl olsa bozdum' diyerek yemeye devam mı edilir? Yoksa hatırladığı anda hemen ağzındakileri çıkarıp orucunu sürdürmek mi gerekir? Cevap: Unutarak orucunu bozanı Rabb'imiz bağışlamaktadır. Bu sebeple hatırladığı anda hemen ağzındakini çıkarıp orucuna devam eder, orucunu kurtarmış olur. Özellikle Ramazan'ın ilk günlerinde dikkatli olmalı, unutarak da olsa oruç bozucu bir yanlışa düşmemelidir. Şayet böyle bir yanlışa maruz kalırsa yemeyi hemen bırakıp orucuna devam etmelidir. Rabb'imiz (kasti değil de) unutarak oruç bozmaları bağışlamaktadır. Yeter ki hatırladığı anda ağzındakileri dışarıya çıkarıp orucuna devam etsin. Soru: Bazen de unutarak değil de hata ile oruç bozmalara maruz kalınmaktadır. Bu hata ile oruç bozmalarda ne yapılır? Cevap: Oruçlu olduğunu hatırladığı halde bir dikkatsizlik ve ihmal sonunda oruç bozmaya hata ile bozma denmektedir. Mesela, abdest alırken, yahut da guslederken oruçlu olduğunu hatırında tuttuğu halde kaza ile boğazından aşağıya su kaçıran kimse, orucunu hata ile bozmuş sayılır. Bu orucuna yine devam eder. Ancak Ramazan'dan sonra hata ile bozmuş olduğu bu orucunu yeniden tutması gerekir. Bir de imsak vakti girdiği halde girmedi zannı ile yemeye devam eden insan, ya da iftar vakti girmediği halde girdi zannıyla orucunu açan kimse de hata ile bozmuş olur. Bu da orucuna yine devam eder, ancak Ramazan'dan sonra yeniden tutarak hatasız oruçla değiştirmesi gerekir. Soru: Oruç ezanla başlar ezanla mı biter? Yoksa vakitle başlar yine vakitle mi biter? Bu konudaki yanılmaları nasıl önleyebiliriz? Cevap: Hemen ifade edelim ki, ezanlar orucun başlama vaktini değil, namazın başlama vaktini bildirir. Ayrıca ezanı okuyan insan acele edip erken de okuyabilir, uykuya dalıp geç de kalabilir. Bu ihtimallerden dolayı orucun başlama ve bitme vaktini takvimdeki imsak ve iftar dakikaları ile tespit etmek gerekir ki, ezanın geç, yahut da erken okunması hallerinde hata ile oruç bozmaya maruz kalınmasın. Bilindiği üzere imsak vakti girdiği halde girmemiş zannederek yemeye devam eden kimse, orucunu hata ile bozmuş sayılır. Nitekim iftar vakti girmediği halde girdi zannıyla orucunu açanın da hata ile oruç bozmuş sayılacağı gibi... Soru: Her oruç tek başına bir ibadet olduğundan her oruca iftardan sonra imsak vaktine kadar niyet etmek gerekiyor mu? Niyet için sahura kalkma şartı var mıdır? Cevap: İftardan sonraki her dakika imsak vaktine kadar niyetin vakti sayılır. Kaldı ki, kendini oruca baştan kilitleyen insanlarda bu niyet Ramazan boyunca kendiliğinden oluşur. Niyet etmedim diye bir vesveseye kapılmaya gerek olmaz. Ancak sahura kalkarak az da olsa bir şeyler yemek, en azından bir bardak su içmek hem sahur sünnetini yerine getirmek olur hem de Ramazan ayının özelliğini fiilen yaşamış, niyetini de fiilen yapmış sayılır. Soru: Oruç günlerinde bir mazeretle karşılaşıp da bir gün oruç tutmaması gereken insan ne yapabilir? Mesela, yarın mutlaka hastaneye gidecek, oruç bozucu tedaviyle karşılaşacaktır. Orucunu bozsa kefaret yüklenecek, bozmasa hastanede buna mecburiyet vardır, muayenede oruç bozucu şeyler yaptırmaktalar. Bir çıkış yolu bulmak mümkün olmaz mı? Cevap: İslam'da çaresizlik, hatta zorluk yoktur. Elbette bir çıkış yolu bulunur. Nitekim böyle mecburi bir oruç bozma zaruretiyle karşılaşacak kimse, o gece oruca niyet etmez. Ertesi günü karşılaştığı oruç bozma mecburiyeti de ona bir kefaret yüklemez. Bu orucunu da Ramazan'dan sonraki müsait bir günde tutarak oruç borcundan kurtulur. Karşılaştığı oruç bozduracak muayene zarureti, ona böyle bir izni sağlamış sayılır. AHMED ŞAHİN