-Rusya ve Türkiye’nin aralarında yaşadığı sorunlar neticesinde ve konunun kalbini enerji konuları oluşturması nedeniyle bölgesel anlamda enerji oyunu yeni bir noktaya taşınmıştır. Konunun hemen başında hatırlatmak isterim ki Rusya, uçağının düşürülmesini adeta bir aşağılama olarak algılamış ve bu nedenle Erdoğan ve hükümetini siyasi olarak yok etme kararı almıştır. Bu nedenle bundan böyle gerek ekonomik yaptırımlarla, gerek Türkiye’nin enerji anlamında Rusya’ya olan bağımlılığıyla ve gerekse de Türkiye’nin etrafındaki askeri varlığı ile Rusya elinden geleni yapacaktır. Bundan böyle Erdoğan Türkiye’yi yönettiği sürece Türk Akım’ı, Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Projesi (TANAP) ve hatta Avrupa’ya Türkiye üzerinden ulaşması düşünülen diğer hatları da engellemek Kremlin’in ilk hedefi olacaktır. Rusya’nın Erdoğan’ı “uluslararası teröre destek sağlayan” bir lider olarak suçlaması devam ettiği sürece, Rusya, Türkiye’den geçmesi planlanan her enerji projesine köstek olmaya çalışacaktır. Bu durum da tabi Avrupa’nın Türkiye’den geçmesini düşündüğü projelerin engellenmesi anlamını taşıyacaktır.

-Doğalgaz anlamında Rusya’nın yerine kısa vadede ne Katar ne de başka bir ülkenin geçmesi mümkün değildir. Bunlar tamamen hayal ve Erdoğan dahil tüm AKP yönetiminin iç politikaya yönelik popülist çabalarıdır.

-Önümüzdeki sürece ilişkin senaryolara bakıldığında en olasılık dışı bulduğum senaryo Rusya ve Türkiye arasında savaş çıkmasıdır. Türkiye’nin NATO üyesi olmasının da etkisiyle Batı, bu duruma izin vermeyecektir. Kaldı ki Rusya’nın da Türkiye ile savaşmak gibi bir niyeti bulunmamaktadır. Putin’in niyeti çok açıktır ki Erdoğan’ı siyaset sahnesinden silmektir. Bu bağlamda Rusya tarafından Erdoğan ve ailesi iddiaların devamı ve uluslararası hukuk yollarının çalıştırılması seçeneklerinin gerçekleşmesi mümkündür.

-Buna ilave olarak Rusya’nın Türkiye’yi yöneten Erdoğan’ı uluslararası teröre destek veren şahıs olarak suçlaması ise Rusya’nın Türkiye’ye gönderdiği doğal gazı kesmesi için kendi adına bir sebep yaratabilir. İki ülke arasındaki anlaşmaya göre Rus gazı ancak “mücbir sebeplerde” kesilebilir ve bu durumda Rusya, “Türkiye’yi IŞİD’e destek vermeyi kesmezseniz 2 hafta içinde gazı kesiyoruz” gibi ya da benzeri sebeplerle doğalgaz ile tehdit edebilir. Türkiye’nin sınırdışı -Musul’daki askeri varlığı gibi- askeri hareketleri ise Rusya tarafından daha sert tepkilere yol açabilir. Kuzey Irak’tan Türkiye’ye inşa edilen ve aktif olarak çalışan ek petrol boru hattı Ruslar tarafından “Yanlışlıkla” bombalanabilir ve böylece Türkiye’ye gelen Irak petrolü de kesilebilir. Önümüzdeki süreçte Rusya’nın İran ve Irak ile beraber Türkiye karşıtı bir blok oluşturması gerçekleşme ihtimali olan senaryolardan birisidir.

-Ne Cumhurbaşkanı Erdoğan ne de diğer AKP’li yetkililerin “Rus gazına muhtaç değiliz” manasında açıklamaları gerçeği yansıtmamaktadır. Rus gazı Türkiye için hayati derece de önemlidir. Türkiye, doğalgaz ihtiyacının yarısından fazlasını Rusya’dan karşılamakta ve tüm elektrik üretiminin yarısını da yine doğalgazdan üretmektedir. Türkiye’nin sanayisi, ısınması, yaşam standartları ve daha da önemlisi savunması Rusya’dan aldığı doğalgaza bağımlı durumdadır. Doğalgaz genellikle boru hatları ile alınabilen ve uzun dönemli kontratlara bağlı piyasa da her hangi başka bir ürünü pazar da arar gibi arayamayacağınız bir üründür. Erdoğan ve hükümeti ya Rusya ile başlarını ne kadar belaya soktuklarının farkında değiller ya da günü kurtaran açıklamalar yapmaktadırlar. Rusya, ne bir Avrupa devleti, ne Ortadoğu, ne de Kafkasya devletidir. Rusya, Rusya’dır. Kendine özgü değerleri ve tepkisi olan bir ülkedir. Putin’in Ağustos ayı ortalarında Türk Akım’ının dondurulmasından sonra –basında yazılanın aksine Türk Akım’ı yeni değil Ağustos ayında dondurulmuştur- Rus ordusunu 30 Eylül tarihinde Suriye’ye resmen göndermesi, Putin’in zaten artık Erdoğan ile artık çalışmak istemediğini göstermiştir. Bir başka deyişle Putin için Erdoğan zaten 30 Eylül tarihinde bitmiştir. O noktadan sonra Rus uçaklarının Türk hava sahasına girmesi tamamen Türkiye’nin refleksinin denemek için olmuştur. Korkulan olmuş ve bir Rus uçağı düşürülmüştür. Rusların bir türlü hazmedemedikleri şey ise uçağın çarpışma olmadan beklemedikleri bir anda uzaktan vurulmasıdır. Rusları bundan daha fazla bir şey kızdıramazdı diye düşünüyorum. Böylelikle Erdoğan ile zaten çalışmak istemeyen Putin’in eline ellerindeki belge ve bilgileri açıklamak ve hatta Erdoğan’ı yerinden edebilmek için gerekli bahane verilmiştir. Uçağın düşürüldüğü gün ile benim beklentim dahilindeki (çok muhtemel Rusların da bilgisi vardı) Erdoğan’ın damadı Berat Albayrak’ı Enerji Bakanı olarak ataması da Rusya’nın eline büyük bir koz vermiştir. Sonuç olarak ya Erdoğan veya onun altındaki birilerinden Rusya’ya bir özür dilenecek ya da Putin, Erdoğan’ı devirmek için elinden geleni yapacaktır. Ancak, Rusları biraz tanıyan birisi olarak söyleyebilirim ki Rusların beklentisi özür değil.